● زنان

در جامعه­ی ما بسیاری از زنانی که تن به صیغه می­دهند، بیش­تر از روی اضطرار و ناتوانی در تأمین معاش و مضیقه­های اقتصادی است. وقتی چنین زنی صیغه­ی مردی می­شود، در اصل وارد معامله­ای می­شود که از اساس نابرابر است، زیرا در این شرایط این اضطرار برای تأمین معاش است که او را وامی­دارد تن به صیغه دهد. از سوی دیگر، به دلیل آن­که صیغه در فرهنگ ما ناپسند است، بسیاری از این زنان ناچارند از در و همسایه و فامیل رابطه­ی خود را مخفی نگاه دارند.

اینها در حقیقت با ساختن ایدئولوژی از مذهب، به‌نوعی حجاب را تبدیل به نوعی اونیفورم برای زنان کردند که نمادی از رژیم جمهوری اسلامی بود. قرار بود انقلاب اسلامی حامل یک هویت جدید انقلابی/اسلامی برای زنان باشد.

ما زنان کرد سنی به غایت دنیا مظلومیم.در ارتباط با زن بودنمان که قرائتی از دین میگوید زن عنصر گناه است ، از وجود زن شر و وسوسه بر می خیزد ، زن شیطان کوچک است . شیطان ، زن را وسوسه می کند و زن مرد را در جمهوری اسلامی ایران زنان قوم من از زمانی که به دنیا می آیند محکوم به سه گناه هستند.گناه زن بودن، کرد بودن و سنی بودن.

نگران زنی شدم که نمی شناسمش و فقط به دلیل کار در یک رسانۀ آلمانی زبان چند بار با او تماس تلفنی داشته ام. همینقدر می دانم که اهل هیچ گروه و فرقه ای نیست، ریگی به کفش ندارد و زندگیش مثل آینه یا مثل صدای مهربانش زلال است. شاید به همین دلیل از کسی و چیزی هراسی ندارد. شریف و فروتن است و شغلش را دوست دارد و در بند خانواده و بچه هاست و دنبال خیر خواهی و مهربانی و انسان دوستی است . پدری که دیگر ندارد و مادرش باید خیلی برای داشتن چنین فرزندی به خود ببالند و اگر غرض و مرضی در کار نباشد...

سوسن طهماسبی «به خاطر تلاش برای ارتقای جامعه مدنی ایران و درآوردن حقوق زنان به صورت یک اولویت ملی در ایران» به افتخار دریافت این جایزه نائل شده است.

با آنکه عزم نیروی انتظامی و دیگر آمران برخورد با زنان روز به روز جزم تر می شود تغییرنگرشی صورت نمی گیرد و تنها شیوه برخورد و سرکوب زنان خشن تر می شود. در تلاش گسترده و پرهزینه آنان سخنی از حق زن در انتخاب پوشش و نقش نهادهای کنترل کننده در افزایش واکنش دختران و زنان جامعه به میان نمی آید. و اکنون برای ممانعت از تکرار شکست سیاست ها در زمینه پوشش زنان به ابزارهای کنترل کننده تر روی آورده اند که از همین حالا نتیجه آن هویداست.

مطلب حاضر، نسخه خلاصه شده ای از فصل اول کتاب «اسلام و جنسیت: مباحث مذهبی در ایران اسلامی» نوشته زیبا میرحسینی است که حاصل کار تحقیق میدانی بین سال های 1992 تا 1997 است. این کتاب که به زبان انگلیسی نوشته شده در سال 1999 توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است.

صحبت درباره ی جنسیت برای بیشتر مردم مانند آن است که آدم از روشنی آفتاب بگوید. جنسیت آنقدر عادی و در زندگی روزمره جا افتاده است که طرح پرسش درباره ی فرضیات و پیش فرض های بدیهی آن مانند این است که برآمدن خورشید را مورد سوال قرار داده باشیم. جنسیت آنقدر در روند زندگی همگانی جریان دارد که اجتماع تصور می کند این پدیده یک چیز ذاتی در ژن های ماست. برای بیشتر مردم، باور به این موضوع که جنسیت مرتبا توسط مناسبات انسانی در زندگی اجتماعی تولید و بازتولید می شود و الگو و نظم اجتماعی را می سازد، دشوار است.

در نشست جمعي از فعالان جنبش زنان، در مورد فرایند تصویب لایحه حمایت از خانواده، و مواد مربوط به تعدد زوجات در این لایحه، بحث و تبادل نظر صورت گرفت. کنشگران حاضر در این جلسه، مخالفت صریح خود را با ترویج چندهمسری عنوان داشتند، و تاکید کردند که با بهره گیری از شیوه های مدنی به اعتراض علیه تصویب ماده 23 ادامه دهند.

نسرین ستوده از جمله وکلایی است که با فعالیت داوطلبانه و رایگانش، امکان دسترسی به وکیل را برای افراد بیشتری فراهم کردند. او تنها وکیل کنشگران حقوق زنان و حقوق بشر نبود. موکلان گمنامی داشت که آن گاه که ازیاد همه رفته بودند، می دانستند که کسی هست که حفظ حقوق و زندگی شان دغدغه اوست و از هر ابزار قانونی و اخلاقی و انسانی ای که می تواند برای دفاع از آنان استفاده می کند. او یکی از وکلای پی گیر حقوق کودکان زیر 18 سال بود که در آستانه اعدام قرار داشتند و ستوده از هر امکانی برای نجات جانشان استفاده می کرد

در یک ماه گذشته با طرح مجدد لایحه حمایت از خانواده در30 مرداد 1389 در مجلس و حمایت ها و توجیهات برخی نمایندگان از این لایحه، در یک ماه گذشته دامنه اعتراضات مردمی علیه لایحه و به ویژه مواد مناقشه برانگیز آن (مثل مواد 23 و 25 و 22) بار دیگر شعله ور شد و گروه های مختلف زنان هر یک به نوعی اعتراض خود را به این لایحه نشان دادند. در 28 مرداد با درج خبر بررسی لایحه در صحن علنی مجلس جرقه این اعتراضات آغاز شد و در روز 30 مرداد همزمان با شروع بررسی لایحه در مجلس «ائتلاف اسلامی زنان» نشست مطبوعاتی خود را...

هنگام بحث دربارۀ هویت زن ایرانی، حجاب یکی از بحث برانگیزترین مسائلی است که مورد توجه قرار می گیرد. بعضی پژوهشگران معتقدند که فرهنگ اسلامی، به ویژه حجاب اجباری، سبب شکستن ساختارهویت زن شده، و هویتی مبتنی بر تمکین برای او می سازد. بنابراین لازم است نخست نگاهی کوتاه به تاریخ روند حجاب، بی حجابی، و حجاب دوبارۀ زن ایرانی بیندازیم، و ببینیم حاکمان چگونه می توانند از فرهنگ مذهبی برای پیشبرد طرح های خود استفاده کنند

راستش ما دیدیم مجلس خیلی وقت است دارد با دو واژه «ازدواج مجدد» و «ازدواج موقت» بازی می کند و توی سر خودش می زند تا بگوید من به فکر حمایت از خانواده هستم. کسی هم نمی گوید این چه جور حمایتی است که فقط دو جور ازدواج خشک و خالی را در برمی گیرد، تازه همان دو تا را هم مدت هاست زورش نمی رسد تصویب کند.

نسرین ستوده، وکیل دادگستری، عضو کمپین یک میلیون امضاء و برنده جایزه بین المللی حقوق بشر ایتالیا که وکیل بسیاری از فعالان جنبش زنان از جمله عالیه اقدام دوست و نیز فعالان مدنی دیگر مانند کیوان صمیمی بوده است، در روز 13 شهریورماه در پی احضاریه کتبی به دادسرای ویژه اوین بازداشت شد. نسرین ستوده از زمان دستگیری تاکنون تنها دو بار با خانواده اش تماس گرفته است و متاسفانه روز پنج شنبه 31 شهریور ماه نیز در حالی که در زندان بود، پدرش در بیمارستان درگذشت.

گفتگو با دکتر نیره توحیدی: یا برپائی کارگاه ها و یا پخش جزوات آموزشی علیه خشونت، و یا کارت های زیبای ابتکاری برای آموزش شروط ضمن عقد، یا تداوم مقاومت در انتخاب پوشش و اصرار بر تداوم حضور در فضاهای عمومی را مشاهده می کنیم، به این نتیجه می رسیم که مبارزه برای حق خواهی و آزادی تعطیل نشده است. وقتی می شنویم و می خوانیم که چگونه به رغم سرکوب ها و تهدیدها و دستگیری ها، «مادران عزادار» یعنی «مادران پارک لاله»، یا «همگرائی سبز جنبش زنان» همچنان صدای حق خواهی و امید و همبستگی زنان از طیف های مختلف را...

اکثر روزنامه های آلمانی ،عکس شیوای زیبا وجسور ما را در کنارمطالب مفصلی درشرح مبارزات و شجاعت اش چاپ کرده بودند. بی اختیارشروع کردم به نوازش کردن کاغذی که به سیاه وسفیِدِ تصاویر و حروف اش ، دخترشجاع جنبش را درمیان دستانم نهاده بود. بی اختیار خبر را به زبان دل ترجمه کردم تا برای تمامی همدلان این سالها که چند صباحی از ایشان دور مانده ام با صدای بلند بخوانم .

پرسش هویت اینست که آیا حرکت برابری طلبانه زنان برای بقای خویش در چارچوب یک حکومت اسلامی باید به مذهب تکیه کند و برای خود هویت مذهبی بتراشد؟ یا اینکه می تواند مستقل و یا به بیانی، سکولار باقی بماند؟ از نظر استراتژیک پرسش این است که آیا جنبش زنان می تواند از تعبیرهای متفاوت از آیه های قرآن و تفسیرهای مترقی مذهبی سودجوید و خواسته های خود را پیش ببرد؟ از نظر تاکتیکی، آیا این درست است که زنان نزد فقها و مراجع مذهبی رفته و از آنها بخواهند که با استفاده از نفوذ خویش به وضعیت آنان کمک کنند؟

باور به قدرت مردم به ویژه کسانی که به حاشیه رانده شده اند و جزو اکثریت محروم قرار دارند، دوری جستن از ساختارهای عمودی، تاکید بر اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و مستند سازی، غنی نمودن ادبیات زنان و فمینیستی، تحکیم رابطه با سایر جنبش های اجتماعی، ابتکار و خلاقیت در کابرد روش هایی که از مختصات محیط برگرفته شده است، حضور فعال در عرصه بین المللی و پیوند با سایر جنبش های زنان در منطقه و در سطح بین الملل از ارزش هایی است که کمپین یک میلیون امضا در شکل دادن به آن سهم روشن و قابل تقدیری داشته است.

نسرین ستوده حتی در سال هایی که از دریافت پروانه وکالت محروم بود، با فعالیت های رسانه ای و انتشار مقالات در ترویج گفتمان حقوق بشر در ایران می کوشید. پس از دریافت پروانه وکالت نیز سطح فعالیت های حقوق بشری اش را در سطح گسترده ای ارتقا داد. این فعال جنبش زنان و عضو کانون مدافعان حقوق بشر، از جمله وکلای حق طلبی است که هم دفاع از حقوق شهروندی را به موکلان خود آموزش دادند و هم با فعالیت داوطلبانه و رایگان شان فرهنگ حقوق بشری را که نادر وکلایی چون او پیشه می کنند درجامعه ارتقا دادند.

عنصر پررنگ کتاب علاوه بر زندان حکایت زن نیز هست، زن، زن زندانی، زن اعدامی، زن و تنهایی‌اش، زن و ناکامی جوانی‌اش. در کلام تک تک مصاحبه شده‌گان به دور از شعار و خیال، واقعیت زن و سپس زن زندانی تصویر شده است. امید آن‌که در این روزها که دوباره قصه زندانی ادامه دارد این تلاش نیز ادامه یابد. روایت فقط خاطرات نیستند بیشتر نیشتری بر جان ماست، تا فراموش نکنیم. به ویِژه در این روزها.

هر بار سخن از فعالیت های برابری خواهان به میان می آید، حالا از هر جنس که باشد، بی درنگ تأثیر متقابل فرهنگ و قوانین هم تداعی می شود. کارزار برابری خواهان در ایران، به دلیل فعالیت هم زمان در عرصه های فرهنگ و تغییر قوانین تبعیض آمیز، به وضوح در بالابردن دانش قضایی جامعه و حساسیت زنان و مردان نسبت به قوانینی که به طور روزمره درگیر آن هستند نقشی به سزا داشته است.

این کتاب شامل دیدگاه های شمار بسیاری از زنان و محصول همکاری و رایزنی سازمانهای غیر دولتی، مدیران، کارمندان وهمچنین محققان، رهبران سیاسی، حقوقدانان و متخصصان بیش از 15 کشور جهان است. این کتاب راهنمایی است که برای استفاده در کارگاه های محلی در آفریقا، آسیا و خاورمیانه تنظیم و تهیه شده است. مفاهیم و تمرین های آموزشی این کتاب راهنما بر چهار اصل استوار است: (1) در اکثر جوامع، مردان سلطه گرند و زنان تابع و سلطه پذیر...

اعدام شیرین علم هولی می توانست بحث زندانیان سیاسی زن و مبارزه با مجازات اعدام را به یک گفت و گوی عمومی با دیدگاه جنسیتی تبدیل کند اما این فرصت را هم از دست دادیم حتی موضوعات مهمی مانند تحریم که تاثیر چشم گیری بر زندگی روزمره ی زنان خواهد گذاشت از نگاه ما پوشیده مانده است. بحران هسته ای و عوارض آن را هیچ گاه از دیدگاه جنسیتی مورد تحلیل قرار نداده و تاکنون آنرا بحثی مختص سیاستمردان تلقی کرده ایم، بیانیه های رهبران نمادین و گفتمان های متعلق به جنبش دموکراسی خواهی...

در تمامی کشورهای جهان ، کنشگران بسیاری هستند که در حوزه ی فعالیت های مختلف اجتماعی، حقوق بشری و حقوق زنان به صورت مسالمت آمیز و مدنی مشغول به فعالیت هستند. فعالان مدنی و اجتماعی همچون کنشگران حقوق بشر و حقوق زنان ، در هرکشوری برای بهبود وضعیت زنان ، بهبود شرایط زندانها ، رفع ستم های جنسیتی و تبعیض برای زندانیان ، حقوق شهروندی و دیگر فعالیت های انسان دوستانه تلاش می کنند .

از نسل گذشته همیشه برای کار و عبادی به عنوان کسانی که الهام بخش نسل پیش از من بودند و با کتاب ها و فعالیت های شان بسیار آموختیم، احترام بسیاری قایل بودم و هستم و از نسل بعد از آنها، افرادی هم چون نوشین احمدی خراسانی، پروین اردلان، ناهید کشاورز، طلعت تقی نیا، اعظم خاتم، ناهید جعفری، شهیندخت مولاوردی، شهلا اعزازی، اشرف گرامی زادگان، شادی صدر، محبوبه عباسقلی زاده و ... هر کدام چپ یا راست، اصلاح طلب یا سکولار، دولتی یا غیردولتی، جایزه گرفته یا نگرفته برای نسل ما حرف های آموختنی بسیاری به جا گذاشتند

فعالان کمپین یک میلیون امضا در هر شهری بنا به تجربه و اندیشه ی خود سوالاتی متفاوت از دیگر شهرها از همشهری های خود پرسیده اند، به عنوان نمونه در تهران و چند شهر دیگر به طور مشخص از مردم در ارتباط با چند قانون پرسش به عمل آمده که نتایج آن به شرح زیر است :

جدیدترین سرود کمپین به مناسبت چهارمین سال تولد کمپین یک میلیون امضا

به نظر می رسد زنان از همه طیف ها به هم نزدیک شده اند در نقد لایحه حمایت از خانواده و اراده کرده اند که زورآزمایی خودشان را فعلا بر مدار این قانون ادامه دهند هرچند که خانم رهنورد موضوع را به صورت رادیکال تری مطرح کرده اند و زنان دیگری آن را به صورت معتدل تری مطرح کرده اند و فقط قانع به این هستند که شروط مربوط به تعدد زوجات نسبت به مردان سختگیرانه تر باشد. اما به هر حال همه معترضین به این نتیجه رسیده اند که سرکوب بالای سرشان است و وقتی که شنیده می شود بسیاری از زنان...

طرح اين لايحه در 3 سال قبل در كميسيون قضايي محلس موجي از اعتراضات فعالان زن را برانگيخت تا جايي كه در يك حركت وسیع اعتراضي همه گرايشات فعال در حوزه زنان در يك حركت نمادين در مجلس حضور يافته و اعتراض خود را نسبت به تدوين و طرح اين لايحه ابراز نمودند . اين مخالفت ها موفق شد طرح آن را در صحن علني مجلس تا به مرداد 1389 به تعويق اندازد . در مرداد 1389 حاكميت با توجه به شرايط بعد از انتخابات 88 و سركوب فزاينده مخالفان و منتقدان از جمله فعالان جنبش زنان با اين تصور كه فضاي امنيتي اجازه بروز مخالفت و...

كالاسرنا، نويسنده و روزنامه نگار فرانسوى حدود ۱۵۰ سال پيش به ايران سفر كرد. او در كتاب «مردم و ديدنى هاى ايران» روايت كرده است، بعد از آنكه زن روستايى به زن مسيحى تبريك گفت كه رقيبى در ازدواج ندارد، زن مسيحى پاسخ داد كه او حق ندارد از اين موضوع شكايت كند زيرا دين او به هر مرد مسلمان اجازه داده كه چهار زن عقدى و چند زن غيرعقدى داشته باشد. بنابراين شوهر او مى تواند زن ديگرى را جز او دوست داشته باشد. زن روستايى اما با سادگى پاسخ داده است كه مى دانم اين كار بر اساس قوانين مذهبى است، اما...

پس از گذشت بیش از 30 سال از انقلاب اسلامی و در پی بالا رفتن آمار طلاق و ابتلای جامعه به آسیب ها و مفاسد ناگوار ناشی از فروپاشی خانواده ها و سرگردانی روزافزون زنان مطلّقه و کودکان طلاق در اغلب شهرها و روستاهای ما، بالاخره قوه قضائیه ناچار شد عنایتی به خانواده کند و اولین لایحه حمایت از خانواده را تدوین و تقدیم هیئت دولت نهم کند.

یک اثر هنری زیبا همراه با عکس سکینه محمدی آشتیانی و شعار سنگسار را متوقف کنید که روز شنبه ۲۱ آگوست در کلیسای Lisseweghe نصب شده است.

در تهران، زنان پژوهشگر مسائل دينی، قرآن پژوه و مذهبی در کنار فعالان جنبش زنان و چهره‌های سکولار قرار گرفته‌اند و می‌گويند آنچه در لايحه حمايت از خانواده آمده، نه با قرآن، نه با دين اسلام و نه با قوانين حقوقی جهان امروز، با هيچيک، سازگاری ندارد.

وقتي ازدواج مجدد قانوني شود، مردان در محل كار، تاكسي، مراكز خريد و بسياري از نقاط جامعه به دنبال زناني مي‌گردند كه با آنها ازدواج مجدد داشته باشند و نگاه بلهوسانه در جامعه گسترش پيدا مي‌كند و همسركشي زياد مي‌شود.

تاکید و تمرکز بر فعالیت ها و دستاوردهای کمپین یک میلیون امضاء به معنی انکار یا نادیده گرفتن اقدامات و برنامه های سایر جریان ها و گروه های جنبش زنان نیست. مسلماً بسیاری از دستاوردهایی که به آنها اشاره شد، مربوط به کل جنبش زنان است، که کمپین یک میلیون امضاء نیز در دستیابی به آنها با دیگر گروه ها و جریان ها سهیم بوده است.