● زنان

صدیقه وسمقی، در نامه‌ای سرگشاده، در دستور کار قرارگرفتن دوباره لایحه خانواده را به شدت نقد کرده و نوشته: «مدافعان ترویج چند همسری و بی بندوباری جنسی با توجیهات شرعی، دست پرورده یک جریان منحط مذهبی هستند که گمان می‌کنند امروز اسلام نیازمند مردانی است که چند زن داشته باشند، زنانی که برای آنان فرزندان بسیار بیاورند، فرزندانی که آماده عملیات انتحاری شوند، یعنی خود را بکشند تا این جریان بر مسند قدرت بمانند.»

نادیده گرفتن «شکاف بین دولت و ملت» یعنی نادیده گرفتن دغدغه های بسیاری از زنان کشورمان و نادیدن گرفتن این واقعیت که زندگی زنان در تمامی پهنه ی جامعه معنا دارد و از همه عوامل مختلف در یک جامعه تاثیر می پذیرد و از سوی دیگر تقلیل دادن صرف منافع زنان به «شکاف بین دولت و ملت» نیز یعنی نادیده گرفتن نظام چندوجهی مردسالاری که فراتر از درگیریهای سیاسی و جناحی، در همه جا حضوری فعال دارد.

موضوع پرونده ی سکینه محمدی آشتیانی ، زن محکوم به سنگسار ؛ ماههاست که به یکی از مباحث داغ رسانه ها مبدل شده است . در اینجا قصد ندارم که در مورد عملکرد درست و یا غلط این رسانه ها صحبت کنم، اما از موضوع پرونده ی زنی صحبت می کنم که همه ی نهادهای بین المللی برای نجات جانش تلاش کرده اند و تلاش هم می کنند با این حال موضوع پرونده ی او هنوز مبهم و نامشخص است .

بارها و بارها شاهد انتشار دل نوشته های خانواده ها، دوستان و همفکران بسیاری از فعالان سیاسی - عقیدتی و مدنی در دنیای مجازی بوده ایم. در ابتدا با خود فکر کردم که مطلبی را در قالب دل نوشته برای دوست گرامی و عزیزم شیوا نظرآهاری بنویسم که از زمان دومین دستگیریش در سال گذشته تابحال بیش از دویست روز، در بند 209 وزارت اطلاعات بود و به تازگی به بند عمومی منتقل شده است. از آنجایی که قلم شیوا را صریح تر، زیبا تر و همچون اسمش شیواتر از قلم خودم می دانم، قصد دارم با بهره گیری از اعترافات!

زندگی اغلب زنان بر اساس شیوه های مرسوم و سنت های پدرسالارانه و نه بر مبنای قوانین رسمی ‏شکل گرفته است. شیوه های پدرسالارانه نیازها و انتظارات زنان مانند حقوق جنسی و باروری را مورد ‏توجه قرار نمی دهند و معمولا زنان را به عنوان شهروندان درجه دوم در نظر می گیرند که استقلال بدن، ‏روابط و جنسیت ایشان باید توسط جامعه کنترل شود. اصل قانونی برابری بین مرد و زن در قانون مدنی که ‏تضمین کننده برابری بین زن و شوهر است، در مورد زندگی روزمره زنان صدق نمی کند.‏

شیوا را از زمان نوجوانی اش می شناختم. دختری پرشور، شجاع و متعهد به اعتقاداتش! در این زمانه کم پیدا می شوند که شجاعت و جسارتِ عمل کردن بر مبنایِ باورهایشان را داشته باشند. شیوا در میان ایشان، شجاع ترین است. باید اعتراف کنم زمانی که خبر بازداشت هایش را می شنیدم، در عین تأسف برای نا ملایمتی هایش، بیشتر نگرانِ حال و احوال خانوادهِ بازجویش می شدم که پس از ساعت ها و روزها کوبیدن بر دیوار بتنی، به خانه اش می رفت و دق و دلی شکست اش را بر سر زن و فرزند بیگناه اش خالی می کرد.

یکی از اصلی ترین دلایل طلاق که همواره به خاطر مسائل فرهنگی اجتماعی مغفول مانده و مطرح نمی شود مساله اختلاف جنسی و تضاد بیشتر در این زمینه است .

(احکام برده‌داری جنسی) تاسف بارتر اینکه این برده‌داری جنسی واستثمار وحشیانه‌ی نیروی کار زن در جامعه‌ای صورت می‌گیرد که درتاریخ گذشته‌اش علاوه بر احترام به شخصیت زن، حقوق زنان کارگر در مقابل تخصص برابر مساوی بوده و در اکثر کارگاه های بزرگ دوره‌‌ی هخامنشی به دلیل توانایی مدیریت آنان، سرپرست‌های کارگران زن و مرد، یک زن بوده است. (1)

گفتگوی زیر با سیروس دولت آبادی، برادرزاده صدیقه دولت آبادی انجام گرفته است. ایشان که مدیر بازنشسته ی تامین اجتماعی است، در این گفتگو از صدیقه خانم و نیز از خاطرات کودکی اش ازایشان می گوید.

فکر می کردم که چرا که نه؟ الان وقت طرح اين موضوع است. به نظر می¬رسد که بعد از سی سال عينيت و واقعيت شکنجه و تجاوز جنسی در زندان¬ها، الان وقت مناسب برای کار جمعی در رابطه با اين موضوع است، که بايد به آن پرداخت. و يک¬بار برای هميشه يک کار عملی شروع کنيم و پيش ببريم. اما الان پس از ۵ ماه اين¬جا نشستم، و ناگزيرم صادقانه اما خيلی تلخ اعتراف کنم که افقی روشن در پيش¬روی من نيست. الان شايد حس واقعی من نسبت به اين موضوع از آن افق روشن اوليه به نا¬اميدی و بيش از نا¬اميدی به خشم تبديل شده است.

سومین نشست سبز فعالان جنبش زنان، همزمان با یکصد و چهارمین سالگرد انقلاب مشروطیت در تهران برگزار شد. در این نشست که نمایندگانی از طیف های مختلف جنبش زنان در آن شرکت داشتند، علاوه بر سخنرانی هایی حول و حوش زنان در مشروطیت و نیز مسائل گریبانگیر امروز جامعه از جمله اعتراض به ادامه بازداشت زندانیان سیاسی و نگرانی از سلامت 17 زندانی که در اعتصاب غذا بسر می برند، بیانیه ای نیز به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه صادر و قرائت شد. متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

فعالیتهای زنان در طول سه دهه ی گذشته در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی هویت تازه ای از زن ایرانی را خلق کرده است. هویتی که سرکوب را نمی پذیرد ، آگاهی سیاسی و مدنی و اجتماعی بالایی دارد. این هویت اکنون روزبه روز تقویت می شود و پشتوانه ی آن هم چندین سال فعالیت خستگی ناپذیر فعالان حقوق زنان در عرصه های مختلف برای بازپس گیری حقوق از دست رفته و مبارزه برای برابری بوده است.

در جامعه استعماری آذربایجان جنوبی متاثر از فرهنگ دینی، همانند سایر ممالک اسلامی زنان به عنوان ملک و خدمتکار مرد در فرهنگ عمومی تجلی پیدا مي كنند. محدودشدن زنان به خانه داری، شوهر داری و نگهداري و مراقبت از بچه ها جزء ویژگیهای بارز زنان آذربایجان می باشد. در لوای این فرهنگ سنتی مرد سالار، زنان انواع ظلم ها، ستم ها و خشونت های فیزیکی را از افراد غیر همجنس خود یعنی مردان- منظور از مردان در اینجا شوهر، برادر ، پدر و ساير خويشاوندان مرد می باشد- متحمل می شوند و...

انقلاب 57، انقلابی اجتماعی و مردمی با خواست مدرن عدالت اجتماعی بود. در روند جنبش انقلابی که تا سرنگونی رژیم شاه بیش از یک سال به طول می‌انجامد، کنش‌گران گوناگون، احزاب و نیز روحانیت وارد ین کارزار می‌شوند. روحانیت ابزار مهمی برای شیوع افکارش دارد و از باورهای مذهبی مردم استفاده می‌کند، روی موج انقلاب سوار می‌شود و انقلاب را تصرف می‌کند

زندان های جمهوری اسلامی، در رقابت با مخوف ترين زندان های دنيا، آنها را پشت سر گذاشته است! اين را گزارش هايی می گويد که هر از گاهی توسط زندانيان منتشر می شود. از شکنجه های بی رحمانه و انفرادی و هتک حرمت در مرحله بازجويی گرفته تا شرايط غير انسانی در بند عمومی. جمهوری اسلامی در زندانبانی خود البته يک فرق بزرگ با بقيه دارد. مثلا رژيم صهيونيستی، فلسطينيان مظلومی را که دشمن خارجی می پندارد به بند و شکنجه می کشد اما جمهوری اسلامی ملت خود را!

محبوبه‌ عباس‌قلی‌زاده، از سخنرانان بیست و یکمین سمینار بنیاد پژوهش‌های زنان در پاریس، پس از وقایع عاشورا ایران را به مقصد مالزی ترک گفته و پس از پنج ماه اقامت در آن کشور، در هلند اقامت گزیده است. محبوبه هم جنبش زنان داخل ایران را به خوبی می‌شناسد و هم در این دوران کوتاه اقامت در خارج از کشور با جنبش زنان خارج از ایران آشنا شده است. در همین رابطه با او به گفتگو می‌نشینیم.

شرکت کنندگان از کشورهای مختلف و با نظریات مختلف در کنار هم به سخنرانی و بحث پرداختند. بنیاد تنها سازمانی در خارج از کشور است که به مدت ۲۱ سال توانسته است این تکثرگرایی را با خود رشد و همراه کند. در واقع رازتداوم کنفرانس‌های بنیاد، رنگین کمانی بودن آنست، و گرنه مثل دیگر سازمانهای سیاسی از درون ازهم می پاشید. جنسیت ومسائل مشترک زنان چون چتری وسیع، سایه همکاری و همراهی را برسر فراکسیونهای مختلف زنان گسترده است، و همین باعث میشود که زنان از گوشه و کنار دنیا با اشتیاق به کنفرانس پژوهش های زنان بیایند

بیانیه پیشنهادی جمعی از زنان فعال ارائه شده در بیست و یکمین سمینارسالانه بنیاد پژوهش های زنان ایرانی, ٦ امرداد ١٣٨٩ متن بیانیه ملهم و ناشی از مطالبات تحقق نایافته انقلاب 1357 با یک وقفه 31 ساله است. بی تردید شعار آزادی زن معیار آزادی در جامعه است که بر زبان هزاران هزار زن ایرانی در روز جهانی زن در سال 1357 جاری بود و در زمان حال حقانیتی بیش از پیش یافته است.

دودیدگاه اکولوژیستی وفمینیستی که دوجریان مستقل را تشکیل میدهند، درضمن وفاداری به تحلیل عمومی خود، درعین حال تغییر را باعتبار عمل سیاسی واجتماعی ممکن میدانند. بازیگران وارد روند بهبود کار، اصلاح سیاست ها وبهتر کردن شرایط میگردند، بدون آنکه راه حل های ریشه ای را از یاد ببرند. این همسوئی ها میان فمینیسم واکولوژی سیاسی زمینه ساز طرح های مشترک وپیوند عمل سیاسی واجتماعی این دوجریان است.

این روزها شاهد هجمه وسیعی علیه فمینیسم از سوی نهادهای دولتی هستیم. پوسترهای بزرگ و با مضمون واحد در دانشگاه های سراسر ایران، چه در دانشگاه الزهرا چه در دانشگاه پیام نور شهرستان کوچکی چون سبزوار، به چشم می خورد. مگر فمینیست ها چه می خواهند یا چه می گویند که چنین واکنشی را برانگیخته؟ اگرچه در دیگر کشورهای جهان نیز شناخت درستی از فمینیسم وجود ندارد، ولی دولت ها علیه فمینیسم تبلیغ نمی کنند. اما در ایران، دولت بشدت در پی کوبیدن جریان های فمینیستی است.

زند‌گی د‌ر شرایط پاراد‌کسیکال گاه مضحک است و گاه گریه‌آور. اکنون بیش از شش ماه از انتخابات ریاست جمهوری د‌ر ایران می‌گذرد‌، شهری که از د‌و ماه پیش از انتخابات لب به خند‌ه گشود‌ه بود‌ و نسیم آزاد‌ی را د‌ر ریه‌های خود‌ فرو می‌د‌اد‌ ابتد‌ا با بهت و خشم به عزای رای و فرزند‌ان خود‌ نشست و سپس به تد‌ریج مقاومت آغاز کرد‌.

در دوران معاصر با ظهور اینترنت و شکل گیری فضاهای مجازی، همسر گزینی به این فضا هم تسری پیدا کرده و نتیجه اش حضور انواع و اقسام سایت های ازدواج در اینترنت است. در سال های اخیر، سایت های ازدواج در ایران نیز شروع به کار کرده است، البته کمی متفاوت از همتایانش در دیگر کشورها.

آن راه پیمایی و راه پیمایی های پس از آن بود که معنای دیگر به خیابانهای شهر داد و الگوی مصرف آنها را عوض کرد و شهر را از آن مردم نمود و به مدنی ترین شکل ممکن ، بدون خشونت و تنها با سکوت برگزار شد و البته به آن تراژدی ختم شد .اینها همه درسی بود که برگ برگ آن از سالها حرکتهای مسالمت آمیز جنبش زنان ایران و به ویژه کمپین یک میلیون امضاء ، جنبش دانشجویی ، حرکتهای کارگری و صنفی و بسیاری دیگر از حرکتها و جنبش های تولد یافته در جامعه مدنی ایران ، بر جان جنبش سبز نقش بسته بود .

طلب عاشقانه یا تمنای خالصانه One Pure Longing: Tahirih’s Searchنام نمایشی است که امسال در جشنواره ی لومیناتو به نویسندگی و کارگردانی اریکا بتدورف به روی صحنه آمد. این نمایش با الهام از زندگی و افکار طاهره قرةالعین ساخته شده است. طاهره قرةالعین یکی از شخصیت های بی نظیر تاریخ است که همچنان که آقای شهرام تابع محمدی در نقدی که درباره ی همین نمایش نوشته است، بیان می کند”آن طور که شایسته است شناخته نشده. مهم ترین علت این بی اعتنایی شاید تعلق او به دیانت بهایی باشد.”

برای هشتاد وسه سالگی سیمین بهبهانی: از کی می شناسمت؟ هشتاد ساله حوا؟ از آن زمان که حداقل درخانه ما تنها هنگام مقایسه فروغ و دیگران از تو حرف می زدند.... و من در کودکی خویش به زنی فکر میکردم که صورت آرایش کرده با قوطی سرخاب و لبان قرمز وزیبای خویش را از تمامی پچ پچه ها تابانده و ترانه خویش ترنم میکند.

تیتر درشت بالای صفحه نوشته بود : با ۲۰۰۰۰۰ زن خیابانی چه می کنید !؟ زن با خودکاری که از کیفش بیرون آورده بود عدد را تصحیح کرد: با ۲۰۰۰۰۱ زن خیابانی چه می کنید !؟

اقای حسن رحیم پور ازغدی استاد دانشگاه و عضو شورای عالی‌ انقلاب فرهنگی‌ ، در خصوص عدم علاقه زنان ایرانی به بچه دار شدن مسائلی را مطرح کرده اند که از شبکه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز پخش شده است. آقای پور ازغدی با اشاره به موضوع ازدیاد جمعیت و زاد و ولد در جامعه گفته اند هم اکنون برخی‌ از خانم‌ها می‌ گویند بچه دار نمی شویم برای اینکه هیکل مون به هم می‌خوره. ‌ای مورد شور ببره هیکلت رو. مگه هیکلت رو میخواهی‌ ببری آخرت؟ تو این هیکل را میخواهی‌ چه کار؟

هفت ـ هشت سال پیش دوست فرزانه ای از شرق آمریکا برای دیدار به منزل ما آمده بود و عکس دکتر مصدق را روی طاقچه اطاق ناهارخوری دید و گفت: «عکس قشنگی از مصدق است». گفتم، آری، دیگر به این قرار رسیده ام که از میان مردان سیاست که رفته اند تنها عکس او را بر دیوار خانه ام نصب کنم چرا که او را چهره ای موجه تر و وحدت بخش تر از بقیه یافته ام. آن دوست که فمینیست و پژوهشگر توانایی در تاریخ زنان است، گفت: «اما یادت نرود که مصدق هم برای زنان کار چندانی نکرد و بر سر حق رای برای زنان تلاشی در خور انجام نداد».

در اخر این صفحه زری دلنشین شاعره باهوش، جواب دندان شكني به اين شاعر چشم هيز داده..... مرحبا به این دختر اصیل ایرانی

آنچه که در جامعه امروز با آن مواجهیم، این است که ساختار افقی معیاری برای سنجش هر حرکت جمعی ای شده است و در دستیابی به این جایگاه بی تردید فعالین کمپین نقش عمده را داشته اند. به باور من تلاشی که فعالین کمپین در توجیه و تشریح ساختار افقی داشته اند، آنچنان موفق بوده است که شاید دیگر هیچ ساختار سلسله مراتبی ای نتواند، بی نگرانی از تردید های جدی در کارایی اش سربلند کند.

مسئله زن، مسئله‌ای است که در آن همه آن عامل‌های اصلی تعیین سازوکار قدرت دخیل هستند. از این نظر، مسئله زن، مسئله‌‌ای لودهنده است؛ از طریق آن می‌توان فهمید که هرکس چه گرایشی دارد. چپ، دیگر روا نیست خود را تنها با ایده «عدالت» اقتصادی معرفی کند. چپِ بافرهنگ، چپِ مدرن و به‌راستی پیشرو، چپی که انواع و اقسام فاشیسم نمی‌توانند مقولات‌اش را بدزدند، چپی فمینیستی است.

نرگس محمدی، اعظم ویسمه، محبوبه خوانساری، حمیده فرج زاده، مهناز کریمی، شیوا نظر آهاری، بهاره هدایت، محبوبه کرمی،... آنها سی و یک نفراند، سی و یک بازمانده برابری طلبی و دموکراسی خواهی در زندان اوین بند زنان. بندی که بودن در آن نه دیگر نشانه بزهکاری است و نه دلیل بحران های اجتماعی. اینها نه شوهرکش اند و نه سارق اند و نه چک هایشان بی محل بوده است. سی سال پس از انقلاب اسلامی از مذهبی و غیرمذهبی، تحصیل کرده و مکتبی، معتقد به حجاب و بی اعتقاد به آن گرد هم آمدند تا...

فعالان کمپین یک میلیون امضا در طول نزدیک به چهار سال فعالیت، همواره تلاش کرده اند تا با استفاده از ابزارهای مختلف، پیام برابری خواهانه خود را به گوش جامعه برسانند. آنان علاوه بر حضور در کوچه و خیابان های شهرها و گفتگوی چهره به چهره با مردم از نمادهای مختلفی برای نشان دادن اعتراض خود به تبعیضات قانونی علیه زنان استفاده می کنند.

سوال واقعی این است آیا اصولا فعالین گروههای اجتماعی که بستر کار خود را جنبش های اجتماعی از پایین می شناسند توانایی ائتلاف سیاسی با جنبش سبز را دارند که استخوان بندی سازمانی آن در کنترل احزاب مدعی قدرت سیاسی است؟ آیا اصلا این ائتلاف بطور واقعی ممکن است وقتی جنبشهای اجتماعی نقطه عزیمت خود را بر مبنای ساختار سازمانیابی سلسله مراتبی قرار نمی دهند؟ آیا می توان با جزئی از جنبش سبز شدن ساختار این جنبش را به ساخت اجتماعی با سازمان یابی افقی و شبکه ای و جامعه محور نزدیک کرد؟

گفتمان جنسیت یک جنبش سکولار است که بایست در تطابق با منشورهای حقوق بشر باز تعریف شده و در تدارک ساختن آن سامان فکری و عملی ای باشد که در تکامل خود از بررسی تجربیات شکست ایدئولوژی های تا کنون موجود و با یک مطالعه ی ساختار شکنانه، کیفیت جدیدی ارایه دهد. جدائی دین از دولت در تکامل این پروسه نقش مهمی ایفا می کند.