اعلام طرح صلح واشنگتن و افزایش نگرانی ها در مورد منازعه اسرائیل و فلسطین

با آن که فلسطین، طرح صلح پیشنهادی واشنگتن که به "معامله قرن" معروف شده است را به طور کلی رد کرده و به هیچ صورتی آن را قابل پذیرش نمی داند، اما دولت آمریکا امیدوار است که همسویی شماری از کشورهای غربی و عربی با طرح صلح خاورمیانه، فلسطین را تشویق به بازنگری در مورد معامله قرن کند. از سوی دیگر، واشنگتن ابراز نگرانی کرده است که اجرای طرح صلح خاورمیانه که قرار است با الحاق بخش های از کرانه باختری و دره اردن به خاک اسرائیل، از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در روز یکشنبه آینده آغاز شود، ممکن است واکنش های شدیدی را در پی داشته باشد.

در همین راستا، نیکی هیلی، سفر پیشین ایالات متحده در سازمان ملل متحد خاطر نشان کرده است: اگر کشورهای عربی، موضع گیری فلسطین در قبال معامله قران را مورد تأیید قرار ندهند و همسویی خود را با طرح صلح خاورمیانه ابراز کنند، فلسطین به این نتیجه می رسد که مخالفت با معامله قرن می تواند منجر متوقف شدن کلیه ای کمک ها و حمایت ها قبلی به فلسطین شود.

از سوی دیگر و در حالی که پایگاه خبری "اکسیوس" پیش بینی کرده است که پس از حضور شماری از سفرای عرب در مراسم پرده برداری از معامله قرن در واشنگتن، انتظار می رود برخی از کشورهای عربی موضع گیری مثبتی در قبال طرح صلح خاورمیانه اتخاذ کنند، اما مجله آمریکایی "تایم" هشدار داده است احتمال این که کشورهای عربی، واکنش تندی در برابر اقدام اخیر واشنگتن از خود نشان دهند بسیار است. مجله تایم افزوده است که ریاض، قاهر و امان به احتمال اغلب، مخالفت خود را با طرح صلح خاورمیانه اعلام خواهند کرد، هرچند اردن با توجه به این که بخشی از اقتصاد آن به ایالات متحده و اسرائیل وابستگی دارد، از ابراز مخالفت با طرح صلح خاورمیانه، خودداری خواهد کرد، اما افراد پیرامون ملک عبد الله دوم، پادشاه اردن سعی خواهند کرد تا او را به لزوم حمایت از دیدگاه جامعه که طرح صلح آمریکا را رد می کند؛ انگیزه دهند.

در همین حال، جرد کوشنر، طراح اصلی معامله قرن، مشاور و داماد ترامپ، تأکید کرده است که اگر رهبری فلسطین جزئیات طرح صلح خاورمیانه را با دقت مطالعه کند، ممکن است از مخالفت با معامله قرن دست بردارد و سعی در بهبود زندگی ملت فلسطین کند.

اما ایمی آیلون، رئیس سابق آژانس امنیت داخلی اسرائیل، هشدار داده است که معامله قرن، می تواند ابتکار صلح عرب را که از سوی عربستان سعودی پیشنهاد شده بود و کشورهای عربی آن را در نشست بیروت در سال 2002 تصویب کرده بودند، آسیب پذیر کند. البته اهمیت ابتکار صلح عرب این است که جهان عرب برای نخستین بار حاضر به پذیرش مشروعیت اسرائیل  به عنوان کشوری برای یهودیان، در مجاورت کشور فلسطین شد، بنابر این، معامله قرن می تواند سراسر منطقه را دچار تنش و بی ثباتی کند.

همچنان، جلعاد شیر، رئیس پیشین ستاد مشترک ارتش اسرائیل و هماهنگ کننده سیاست های ایهود باراک، نخست وزیر سابق اسرائیل، گفته است پس از این که تحولات سوریه، ایران و ترکیه برای مدت زیادی، منازعه اسرائیل و فلسطین را در حاشیه قرار داده بود، ترامپ و نتانیاهو با اقدام اخیر خود، آن را بار دیگر در صدر مسائل بحث برانگیز در خاورمیانه و جهان قرار دادند.

از سوی دیگر، ناظران هشدار می دهند که شتاب نتانیاهو برای الحاق بخش های از کرانه باختری و دره اردن به عنوان نخستین اقدامات طرح صلح ترامپ می تواند به درگیری و وخامت اوضاع در منطقه منجر شود، به ویژه این که این اقدام با حمایت مستقیم کاخ سفید انجام می شود و دیوید فریدمن، سفیر ایالات متحده در بیت المقدس اظهار داشته است که اسرائیل برای الحاق مناطق تعیین شده در طرح صلح ترامپ، نیازی به انتظار ندارد. در پیوند به این موضوع، بنیامین نتانیاهو به خبرنگاران گفته است که علت عدم اقدام وی به الحاق بخش های از کرانه باختری به خاک اسرائیل، در گذشته می توانست شورای امنیت سازمان ملل را به اعمال تحریم علیه اسرائیل وادار کند، اما اکنون که واشنگتن حمایت خود را از این اقدام اعلام کرده است، دیگر جای نگرانی وجود ندارد، زیرا ایالات متحده مانع اعمال تحریم های بین المللی علیه اسرائیل می شود.

در این میان، روزنامه نیویورک تایمز با اشاره به معامله قرن، نوشته است در حالی که اغلب موضوعات ذکر شده در طرح صلح خاورمیانه پیوند به مسائل اقتصادی دارد، اما اعلام این طرح می تواند منجر به افزایش تنش های سیاسی در ایالات متحده شود. تردیدی نیست که شماری از یهودیان و هواداران کشور اسرائیل که خواهان گسترش اسرائیل در سرزمین مقدس می باشند، با این اقدام، تشویق به حمایت از ترامپ در انتخابات پیش رو می شوند، اما در مقابل، دموکرات ها که طرح صلح خاورمیانه را رد کردند، می توانند ترامپ را بیشتر از پیش تحت فشار قرار دهند. در همین راستا، الیزابت وارن، سناتور و نامزد حزب دموکرات در انتخابات آینده با اشاره به معامله قرن، اظهار داشته است که طرح صلح ترامپ، آینده روشنی برای فلسطین ندارد، اما کریس وان هولن، سناتور دموکرات، گفته است که معامله قرن، یک اقدام یک جانبه و در مغایرت با معیارهای صلح بوده و سراسر به سود اسرائیل و زیان فلسطینیان است.

پل والدمن، در مقاله ای در واشنگتن پست، طرح صلح ترامپ را یک اقدام توهین آمیز توصیف کرده و افزوده است که این طرح، به اسرائیل و ایالات متحده اجازه می دهد تا در مورد تعیین حاکمیت سرزمین فلسطین و ایجاد کشوری برای فلسطینیان، آن گونه که لازم می بینند، اقدام کنند

از سوی دیگر، ایلان گلدنبرگ، پژوهشگر ارشد مرکز امنیت جدید آمریکا، خاطر نشان کرده است که طرح صلح ترامپ، حقوق فلسطینی ها را به صورت کل نادیده می گیرد و طراحان معامله قرن، هنگام تهیه و تدوین این طرح صلح، با هیچ یک از فلسطینیان صحبتی نکرده و فلسطین هیچ رای و نظری در طرح صلح ترامپ نداشته است.

در همین حال طارق بارکونی، پژوهشگر گروه بین المللی بحران می گوید: با آن که ترامپ معامله قرن را یک تحول بزرگی در راستای تأمین صلح در خاورمیانه قلمداد می کند، اما این طرح با توجه به این که حقوق فلسطینی ها را نادیده گرفته و آن ها را در شرایط دشواری قرار می دهد، نمی تواند نتایج مثبتی در پی داشته باشد. در واقع، هدف از طرح صلح ترامپ این است تا فلسطینیان با دریافت کمک های اقتصادی، تسلیم سیاست ها و برنامه های اسرائیل شوند و اسرائیل از این میان، هرچه می خواهد امتیاز گیری و بهره برداری کند.

هرچند طرح صلح ترامپ، شامل برنامه اقتصادی به ارزش 50 میلیارد دلار برای حمایت از سرمایه گذاری و ساخت پروژه های زیر بنایی در فلسطین است، اما رهبران فلسطین مخالفت خود را به صورت عموم با این طرح صلح ابراز داشته و تأکید دارند که معامله قرن، دسیسه ای برای الحاق سرزمین های فلسطین به خاک اسرائیل بوده و سعی دارد، ملت فلسطین را از تمام حقوق و امتیازات آن، محروم کند.