همه‌گیری جهانی کرونا یا همه‌گیری جهانی کم‌تحرکی؟

وقتی همه‌گیری کرونا شروع شد برای شار رید روزهای خوبی نبود. تازه برای دوره آموزشی وکالت به شهری دیگر در بریتانیا نقل مکان و خانواده و دوستانش را ترک کرده بود. او بیماری آسم دارد و به همین دلیل در طول دوران محدودیت و تعطیلی باید در خانه می‌ماند. شار که سی سال دارد به بی‌بی‌سی گفت: "بی‌روحیه، منزوی و بسیار مضطرب بودم. نمی‌خواستم بیرون بروم و فقط نت‌فلیکس تماشا می‌کردم. تعداد قدم‌هایم در روز افتضاح کم بود، چیزی حدود دو هزار قدم در روز".

در مورد استفاده از تعداد قدم به عنوان معیار آمادگی جسمانی اختلاف نظر هست و جدیدترین توصیه‌های پزشکی می‌گویند شدت ورزش مهم است نه کمیت آن. با این حال تحقیقات نشان داده‌اند زیاد بودن تعداد قدم‌ها در روز به سلامت ربط دارد.

شار نمونه "همه‌گیری جهانی کم‌تحرکی" است که به عنوان عارضه جانبی همه‌گیری جهانی کرونا، کارشناسان سلامت را نگران کرده است.

کم‌تحرکی جهانی که بهتر نمی‌شود

در جامع‌ترین بررسی انجام شده، "فیت بیت" شرکت سازنده نرم افزار اندازه‌گیری فعالیت بدنی، تحرک چهار میلیون کاربر در سراسر دنیا را در دو ماه مارس و ژوئن تحلیل کرد. این بررسی نشان داد میانگین تعداد قدم‌های افراد در دوران محدودیت و تعطیلی نسبت به زمان مشابه در سال قبل کاهش چشمگیری داشته است. از همه مهمتر، کارشناسان "فیت بیت" با بررسی داده‌های ماه ژوئن فهمیدند مردم حتی در جاهایی که محدودیت و تعطیلی کاهش پیدا کرده، هنوز به حد فعالیت سابق خود بازنگشته‌اند. جوان‌ها (۱۸ تا ۲۹ سال) در مقایسه با سایر گروه های سنی فعالیت کمتری داشتند.

پونام کریشان پزشک و رئیس منطقه‌ای انجمن پزشکی سبک زندگی بریتانیا می‌گوید: "استرس زیاد می‌تواند بر خواب تاثیر بگذارد و خستگی و بی‌حالی ایجاد و انرژی را کم کند و باعث شود کمتر ورزش کنیم. زمانی که ورزش نمی‌کنیم، ناخودآگاه غذاهایی با کیفیت پایین‌تر می‌خوریم و این ما را درگیر یک دور باطل می‌کند که در نهایت بر سلامت جسمی و عاطفی و ذهنی تاثیر می‌گذارد".

نگرانی از افزایش شدید بیماری‌ها

دکتر کریشان یکی از دانشمندان و مسئولان بهداشتی است که نگران است افت شدید فعالیت بدنی باعث افزایش بیماری‌های مزمنی شود که با کم‌تحرکی مرتبطند مانند چاقی و مشکلات قلبی. بعلاوه، برخی از این بیماری‌ها خود خطر عوارض وخیم بیماری کرونا را بیشتر می‌کنند آن هم در حالی که در برخی نقاط دنیا گزارش‌ها حاکی از موج دوم کرونا است. اما موضوع به این ختم نمی‌شود.

چند کشور گزارش کرده‌اند که محدودیت و تعطیلی باعث افزایش وزن مردم شده است. به عنوان مثال بررسی یواف‌ام‌جی، یکی از دانشگاه‌های پیشروی برزیل نشان داده در دوران محدودیت و تعطیلی تقریبا از ده نفر چهار نفر اضافه وزن داشته‌اند. ایتالیا، فرانسه، بریتانیا و اسرائیل هم افزایش وزن در دوران محدودیت و تعطیلی را گزارش کرده‌اند.

سازمان جهانی بهداشت هم از کم‌تحرکی ناشی از همه‌گیری کرونا ابراز نگرانی می‌کند. این سازمان کارزاری با هشتگ HealthyAthome# به راه انداخته است همراه با ارائه اطلاعاتی درباره ورزش های ساده و میزان ورزش لازم برای گروه های سنی مختلف.

هشدار چاقی در مکزیک

در بین کشورهایی که "فیت بیت" بررسی کرده مکزیکی‌ها بیشترین کاهش را در تعداد قدم‌های روزانه داشته‌ و در ژوئن ۲۰۲۰ (حدود دو ماه پیش)، حدود ۸۰ درصد کمتر از زمان مشابه در سال گذشته قدم برداشته‌اند. در حال حاضر مکزیک از نظر مرگ بر اثر کرونا سومین کشور است (بیش از ۵۶ هزار نفر). بیش از ۷۰ درصد جان‌باختگان، بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، دیابت یا چاقی داشته‌اند. در مورد آمار ابتلا و مرگ هم نگرانی خاصی در مورد کودکان وجود دارد.

بر اساس آمار وزارت بهداشت مکزیک بین ۱۲ آوریل و ۸ ژوئن، ابتلای جدید از ۸۴ نفر به بیش از ۲۶۰۰ نفر رسید. یونیسف صندوق کودکان سازمان ملل متحد، هشت هزار مکزیکی بین ۱۳ تا ۳۰ سال را بررسی کرد و به این نتیحه رسید که نیمی از آنها در دوران محدودیت و تعطیلی کمتر ورزش کرده‌اند.

مائورو بررو، کارشناس تغذیه یونیسف می‌گوید: "بسیاری مدرسه نمی‌روند یا می‌ترسند از خانه خارج شوند. مکزیک قبل از محدودیت و تعطیلی هم جز کشورهایی با آمار بالای چاقی کودکان و نوجوانان بود. این می‌تواند بدتر هم بشود و افراد جوان بیشتری را آسیب‌پذیر کند".

تحقیق "فیت بیت" نشان داد حتی در کشورهایی که محدودیت و تعطیلی کامل نداشتند هم تعداد قدم‌ها کاهش داشته است. در ژاپن فعالیت بدنی در ژوئن در مقایسه با سال گذشته ۱۱ درصد کم‌تر بوده است. این آمار نشان می‌دهد مردم برای حفظ روال عادی زندگی احساس امنیت کافی نمی‌کرده‍‌اند. این بر ژاپن تاثیری ویژه گذاشته است، کشوری که بیش از ۲۸ درصد جمعیت، ۶۵ سال یا بیشتر دارند.

بررسی محققان دانشگاه تسوکوبا در توکیو نشان داد در دوران محدودیت و تعطیلی فعالیت بدنی سالمندان کاهش قابل توجهی داشته و هشدار دادند که در آینده نزدیک موارد ناتوانی و معلولیت افزایش پیدا خواهند کرد.

نگرانی از دیابت در هند

در هند، در ژوئن میانگین تعداد قدم ۱۱درصد کمتر بوده است. در این کشور دیابت شایع است و اکنون نگرانی از "همه‌گیری دیابت" وجود دارد. تخمین زده می‌شود بیش از ۷۰ میلیون فرد هندی دیابت دارند که بعد از چین بالاترین است. یک تیم پزشکی در دهلی نو در دوران محدودیت و تعطیلی بیش از ۱۰۰ بیمار دیابتی را دنبال کردند و متوجه شدند تعداد قابل توجهی (۴۲ درصد) ورزش را کم کرده‌اند و بیشتر کربوهیدرات مصرف می‌کنند که برای بیماران دیابتی اصلا توصیه نمی‌شود.

آرمان دال، نویسنده یک وبلاگ تناسب اندام در هند می‌گوید: "همه گیری در حالی به هند رسید که مردم کم‌تحرک بودند و با بیماری‌های روزافزون دست و پنجه نرم می‌کردند. در سال ۲۰۱۶، تحقیق سازمان جهانی بهداشت نشان داده بود ۳۵ درصد هندی‌ها به اندازه کافی فعالیت بدنی ندارند. ما خوب ورزش تماشا می‌کنیم ولی ورزش نمی کنیم."

به عقیده آرمان این محدودیت و تعطیلی "هندی‌ها را کم‌تحرک‌تر کرده است". کسانی هم در معرض خطرند توجه نکرده‌اند. به نظر نمی‌رسد افزایش خطر ابتلا به بیماری یا آسیب‌پذیری بیشتر در مقابل کرونا کسی را از جایش بلند کرده باشد".

نینا راجرز همه‌گیری‎شناس (اپیدمیولوژیست) دانشگاه یوسی‌ال لندن هم به همین نتیجه رسیده است. او و همکارانش در دانشگاه بث در دوران محدودیت و تعطیلی با بیش از ۵۸۰۰ بریتانیایی ۲۰ ساله یا بالاتر مصاحبه کردند. اکثر افراد (۶۰ درصد) گفتند فعالیت بدنی‌شان را حفظ کرده‌اند و فقط ۲۵ درصد قبول داشتند تحرکشان کم شده است. مشکل اینجاست که بیشتر مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای که در برابر کرونا آسیب پذیرترند، جز گروه دوم بودند.

راجرز می‌گوید: "این عجیب نیست ولی نگران کننده است. ممکن است محدودیت و تعطیلی باز هم اعمال شود و این می‌تواند منجر به دوره‌های طولانی کم‌تحرکی و افزایش جمعیتی ‎شود که نسبت به کرونا آسیب‌پذیرترند".

رسیدن دوباره به آمادگی جسمانی آسان نیست

فرار از "باتلاق" محدودیت و تعطیلی آسان نیست. آبونگ سگولیا، معلم تکواندو و مربی آمادگی جسمانی در ژوهانسبورگ به بی‌بی‌سی گفت در چنین مواقعی افراد ممکن است انگیزه‌شان را از دست بدهند:

"وضع عاطفی مردم خوب نیست. بعضی از شاگردان من قبل از اینکه به ورزش فکر کنند باید نگران تغذیه مناسب باشند. خیلی مهم است که مراقب یکدیگر باشیم. یکی از دوستانم که مرتب ورزش نمی‌کرد، در زمان محدودیت و تعطیلی سکته مغزی کرد". از آن زمان سگولیا به بهبود دوستش کمک می‌کند. او می‌گوید: "از زمانی که شروع به کار با او کردم، ده کیلو وزن کم کرده است".

این فرصت خوبی برای این مربی هم هست که حواسش را از وضعیت فعلی خودش پرت کند. به دلیل محدودیت‌های کرونا در آفریقای جنوبی او در حال حاضر هیچ شاگرد و درآمدی ندارد. سگولیا می‌گوید: "این بر عواطفم بیشتر تاثیر گذاشته تا یر وضعیت مالی‌ام. باید مطمئن می‌شدم که فعالیت بدنی مناسب دارم. مثلا از راه‌پله برای ورزش هوازی استفاده می‌کردم. می‌خواستم به مردم نشان دهم برای ورزش به باشگاه احتیاج ندارند".

تحول شار

شار که قرار بود وکیل شود را به خاطر دارید؟

او هم استقامت کرد. با ویدئوهای آموزشی جو ویکس مربی آمادگی جسمانی بریتانیایی در یوتیوب که در دوره محدودیت و تعطیلی پرطرفدار بود شروع کرد و از روی مبل بلند شد و در اطراف منزلش به پیاده‌روی‌های طولانی ‌رفت.

او در اینستاگرام داستان خود را تعریف می‌کند و پست‌هایی می گذارد که فقط سلفی عادی موقع ورزش نیستند بلکه همراه جملات امیدوارکننده‌ای هستند که او دوست دارد بقیه هم از آنها الهام بگیرند. او می‌گوید:"بیشتر دوستانم در دوران محدودیت و تعطیلی فقط می‌خوردند و می‌نوشیدند. من به دلیل بیماری آسم در گروه پرخطر قرار داشتم و باید از خودم محافظت می‌کردم".