چرا تنش‌های دیپلماتیک بخاطرکروناد ر جهان بالا گرفته است ؟

اما تلاش‌های مقامات درمانی این کشور برای تامین مایحتاج مورد نیاز بیمارستان‌ها به مشکل برخورده است. برای نمونه، دولت ترکیه مانع ارسال صدها دستگاه تنفس مصنوعی خریداری‌شده توسط مقامات سه ناحیه اسپانیا شده بود.

رسانه‌های اسپانیایی به نقل از مقامات محلی از این وقایع به عنوان "دزدی" یاد کرده‌اند.

وزارت خارجه اسپانیا توانست بعد از یک هفته کلنجار رفتن بالاخره اجازه ارسال این دستگاه‌ها را بگیرد. این اتفاق تنها یکی از نمونه‌های افزایش تنش‌های دیپلماتیک در سراسر دنیا به خاطر کووید-۱۹ است.

تنش‌ها کجا شدت گرفته است؟

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionدولت ترکیه چند روزی مانع ارسال دستگاه‌های تنفس مصنوعی به بیمارستان‌های اسپانیا شد

شکی نیست که مرافعه آمریکا و چین عمده اخبار را به خود اختصاص داده است، مخصوصا اتفاقاتی مانند تهدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به قطع بودجه سازمان بهداشت جهانی با این ادعا که این سازمان "چین‌محور" است.

اما در نقاط دیگر نیز درگیری‌هایی بوده است. البته همه این درگیری‌ها لزوما شامل چین و اتهامات وارده به این کشور به خاطر ارائه گزارش‌های نادقیق از تعداد مبتلایان نمی‌شود.

سوفیا گستون، پژوهشگر سیاسی و اجتماعی در مدرسه اقتصاد لندن، به بی‌بی‌سی گفته است "در تئوری، شرایط فعلی و مشکل مشترک باید باعث نزدیکی بیشتر کشورها به یکدیگر می‌شد. اما این بحران در عمل کشورها را به درون‌گرایی ترغیب کرده است و رقابت جایگزین همکاری شده است."

یک مثال خوب اختلافات داخلی اتحادیه اروپا است.

وقتی تعداد بیماران کووید-۱۹ در ایتالیا سر به فلک کشید، این کشور برای تهیه امکانات و لوازم پرشکی از همسایگانش تقاضای کمک کرد. اما فرانسه و آلمان هر دو صادرات چنین محصولاتی را ممنوع کردند.

موریتزیو ماساری، سفیر ایتالیا در اتحادیه اروپا، در مقاله‌ای نوشت که "این اتفاق قطعا نشانه خوبی برای همبستگی اروپایی نیست."

ایتالیایی‌ها دلخوری دیگری نیز از آلمان دارند، چرا که این کشور یکی از مخالفان طرح "گل‌ریزان" برای کشورهایی است که در اتحادیه اروپا بیشترین ضربه را از این ویروس خورده‌اند.

هلند، اتریش و فنلاند نیز مشخصا با این طرح مخالفت کرده‌اند، در حالی که اسپانیا، فرانسه، بلژیک، یونان، ایرلند، پرتغال، اسلوونی و لوگزامبورگ از حامیان آن محسوب می‌شوند. مشخص است که اختلاف در اتحادیه اروپا بیش از گذشته شده است.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionجوزپه کونته، نخست‌وزیر ایتالیا، از واکنش اتحادیه اروپا به مشکلات ایتالیا خوشنود نیست

چین و "دیپلماسی ماسک"

از طرف دیگر، ایتالیا نمونه خوبی برای آن چیزی است که کارشناسان "دیپلماسی ماسک" چین نامیده‌اند: بعد از متوقف کردن شیوع ویروس در داخل مرزهای خود، دولت چین کمک‌های فراوانی به چند کشور در قاره‌های مختلف کرده است تا بتوانند روند رشد این بیماری را متوقف کنند، از جمله روسیه.

موارد ارسالی به ایتالیا شامل لوازم پزشکی، کیت تست ویروس کرونا و حتی گروهی از پزشکان چینی می‌شد و تشکر ایتالیایی‌ها در شبکه‌های اجتماعی را به همراه داشت.

آنتونیو بائز، مدیر اجرایی نهاد مشاوره‌ای پکس تکوم در لندن که در حیطه دیپلماسی و توسعه بین‌المللی فعالیت می‌کند، می‌گوید چین در حال پر کردن فضایی است که قبلا توسط آمریکا در صحنه جهانی پر می‌شد. نبود آمریکا در صحنه در پی پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات سال ۲۰۱۶ و طرح شعار "اول آمریکا" حتی بیش از گذشته شده است.

رفتار واشنگتن هم البته اصلا از سر مصالحه نبوده است: به جز مرافعه با چین، آقای ترامپ حتی تلاش کرد که حق استفاده انحصاری واکسن کووید-۱۹ را از شرکت آلمانی سازنده آن بخرد و با این کار باعث عصبانیت دولتمردان این کشور شد.

ترامپ اخیرا نیز هند را به خاطر ممنوعیت صادرات داروی هیدروکسی‌کلوروکین تهدید کرده است. این دارو که برای درمان مالاریا استفاده می‌شود در حال حاضر برای درمان کووید-۱۹ در دست بررسی است.

به گفته آقای بائز "ایالات متحده در جریان این بحران نقش دیپلماتیک خود را ایفا نکرده است و چین حالا فرصت دارد تا این خلاء را پر کند."

اما مسیر "دیپلماسی ماسک" چندان هموار نبوده است. به گفته سوفیا گستون باور عمومی به کم‌کاری چین در کنترل کووید-۱۹ به خشم بین‌المللی هم منجر شده است.

او به گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا اشاره می‌کند که چین را به مخفی کردن آمار دقیق مبتلایان و مرگ‌ومیر متهم کرده‌اند. مقامات بریتانیایی نیز نسبت به آمار رسمی دولت چین ابراز تردید کرده‌اند.

خانم گستون می‌گوید "همزمان که چین در حال اجرای این برنامه عظیم روابط عمومی بوده است، خیلی‌ها هم با موشکافی در حال بررسی عملکرد این کشور بوده‌اند. قطعا هر چه دانش ما از آمار واقعی چین بیشتر شود، عکس‌العمل‌ها هم شدیدتر خواهد شد."

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionترامپ هند را به خاطر ممنوعیت صادرات داروی هیدروکسی‌کلوروکین سرزنش کرد

درگیری چینی-برزیلی در شبکه‌های اجتماعی

کشور دیگری که از چین گله دارد برزیل است و از زمان شیوع ویروس کرونا بین دو کشور چند مورد مشاجره پیش آمده است.

کار به جایی کشید که دیپلمات‌های چینی و یاران نزدیک ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور برزیل، در شبکه‌های اجتماعی به جان هم افتادند.

آبراهام واینتراب، وزیر آموزش برزیل، در آخرین پرده از این درگیری توییتی فرستاد که از نظر طرف چینی نژادپرستانه بود.

وزیر آموزش دست راستی برزیل همه‌گیری ویروس کرونا را به برنامه دولت چین برای "سلطه بر جهان" مرتبط دانسته بود.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionوضع روابط چین و برزیل بسیار بدتر از زمانی شده است که ژائیر بولسونارو و شی جین پینگ در نوامبر سال گذشته با یکدیگر دیدار کردند

سفارت چین در برازیلیا در توییتر نوشت که "چنین بیاناتی پوچ و مطرود است و لحنی شدیدا نژادپرستانه دارد."

چین بزرگترین شریک تجاری برزیل است و برای نمونه ۸۰ درصد تولید سویای این کشور را می‌خرد و برزیل پیش از اظهار نظر وزیر آموزش نیز برای خرید لوازم پزشکی و دستگاه‌های تنفس مصنوعی از چین دچار مشکل بود.

دمیدن در آتش زیر خاکستر

آقای بائز می‌گوید "این مورد به خوبی نیاز بیش از پیش ما به دیپلماسی را نشان می‌دهد. کشورها باید وضعیت را بررسی کنند و مصرانه برای رفع نگرانی‌ها اقدام کنند."

اما ویروس کرونا حالا دارد در آتش‌های زیر خاکستر هم می‌دمد. نمونه بارز این اتفاق اختلافات کلمبیا و ونزوئلا است.

مقامات کلمبیا دولت نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، را به رسمیت نمی‌شناسند و اختلافات این دو کشور در پی مهاجرت تعداد زیادی از شهروندان ونزوئلا به کلمبیا بیشتر نیز شده است.

حق نشر عکسHANDOUTImage captionآقای مادورو و دو دستگاهی که به کلمبیا پیشنهاد کرده بود

جدیدترین مشاجره روز اول آوریل رقم خورد، آن هم به این دلیل که آقای مادورو اعلام کرد که قصد دارد دو دستگاه تست ویروس کرونا به ایوان دوکه، رئیس‌جمهوری کلمبیا، تقدیم کند.

پیش از آن در خبرها گزارش شده بود که تنها دستگاه تست موجود در کلمبیا خراب شده است و برای مدتی قابل استفاده نخواهد بود.

مقامات دولت کلمبیا هیچ واکنشی به این پیشنهاد نشان ندادند و این باعث ناراحتی مقامات ونزوئلا شد، مخصوصا دلسی رودریگز، معاون رئیس‌جمهور.

او در توییتر نوشت که "دولت ایوان دوکه حاضر به پذیرفتن دو دستگاه اهدایی از طرف آقای مادورو نشده است. تاکیدی مجدد بر بی‌اهمیتی جان و سلامت مردم کلمبیا برای او."

آقای دوکه روز هفتم آوریل در مصاحبه‌ای رادیویی اعلام کرد که این دستگاه‌ها "نه با نوع تستی که ما در کلمبیا استفاده می‌کنیم سازگار بودند، نه با موادی که استفاده می‌کنیم."

در خاورمیانه نیز بین قطر و مصر بر سر گروهی از شهروندان مصری که در قطر گیر افتاده‌اند اختلاف ایجاد شده است.

قطر بیشترین تعداد مبتلایان به کووید-۱۹ را در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد و مقامات این کشور به شبکه الجزیره اعلام کردند که مقامات مصری حاضر به پذیرفتن هواپیمایی که دولت قطر به کارگران مهاجر مصری اختصاص داده است نشده‌اند.

مصر یکی از چند کشور عربی است که روابط خود را از سال ۲۰۱۷ با قطر قطع کرده‌ و این کشور را به حمایت از گروه‌های افراطی متهم کرده است.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionقطر بیشترین تعداد مبتلایان به کووید-۱۹ را در بین کشورهای عرب خلیج فارس دارد

مشکل فراتر از ماسک و خانه‌نشینی است

اما مشکلات به ماسک و خانه‌نشینی خلاصه نمی‌شود. روز ۱۸ مارس، گزارشی به رسانه‌ها درز کرد که نشان می‌داد اتحادیه اروپا رسانه‌های نزدیک به روسیه را مسئول پخش اخبار جعلی درباره کووید-۱۹ در غرب می‌داند.

سخنگوی دولت روسیه به این خبر واکنش نشان داد و آن را "بی‌اساس" خواند.

درست است که اختلاف و تفرقه به نظر در حال افزایش می‌رسد، اما بعضی از کارشناسان نیز به واکنش‌های مثبت ناشی از همه‌گیری اشاره می‌کنند.

آنالیزا پریتزون، پژوهشگر موسسه توسعه فرامرزی، می‌گوید که این بحران فرصت خوبی برای همکاری بیشتر است.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionچین به چندین کشور دنیا لوازم پزشکی اهدا کرده است

به گفته او "این بحران داد نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته لزوما همیشه نمی‌توانند نقش کارشناس را ایفا کنند. همکاری چین با ایتالیا و دادن اطلاعات به این کشور برای محدود کردن روند رشد این بیماری مثال خوبی است."

اما سوفیا گستون عقیده دارد که همکاری باید بیشتر از این‌ها باشد.

به گفته او "این فرصت خوبی است که دارد از دست می‌رود، مخصوصا برای کشورهای غربی که شاهد افزایش احساسات پوپولیستی و ناسیونالیستی نیز بوده‌اند. الان وقت خوبی برای نمایش قدرت همکاری است. متاسفانه اما عمدتا تصمیماتی گرفته می‌شود که روابط بین‌المللی را بدتر می‌کنند."