قابلیت ویرانگری حملات آمریکا، تبعات و واکنش‌های احتمالی ایران

حمله محدودی» که قرار بود نظامیان آمریکایی پنجشنبه شب به سه نقطه استراتژیک از خاک ایران انجام دهند و دونالد ترامپ صبح جمعه از لغو آن در دقایق آخر خبر داد بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت و به کانون اصلی تحلیل و گمانه زنی های گوناگون در میان صاحب‌نظران و کارشناسان تبدیل شد.

شبکه ان بی سی در گزارشی ضمن پرداختن به این موضوع به نقل از برخی مسئولان و کارشناسان آمریکایی اعلام کرد که تهاجم نظامی واشنگتن می توانست زمینه را برای واکنش سخت و پیش بینی نشده ایران و به تبع آن آغاز یک مناقشه نظامی بسیار مهم در منطقه فراهم کند.

در این گزارش تبعات حمله احتمالی آمریکا به ایران از زوایای گوناگون و واکنش های احتمالی ایران به این حمله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. کارشناسانی که برای تهیه این گزارش مورد سوال و مشورت قرار گرفته اند در ارزیابی خود عواقب تهاجم نظامی بر اقتصاد جهانی و اوضاع امنیتی در منطقه و جهان را پس از واکنش های ایران مورد بررسی قرار داده اند.

تاثیر حملات بر تامین انرژی و بهای نفت در جهان

به گفته تحلیلگران آمریکایی تهاجم نظامی واشنگتن هر چند محدود و کنترل شده، دست تهران را برای ضربه زدن به اقتصاد جهانی باز می گذارد. بر این اساس ایران قادر است با کنترل و به خطر انداختن کشتیرانی در تنگه هرمز، مهمترین آبراه استراتژیک جهان که روزانه حدود ۲۰ درصد از نفت خام مصرفی جهان از آن عبور می کند ضربه ای سخت به اقتصاد جهان وارد کند.

این اقدام حتی در صورتی که به صورت محدود صورت گیرد و با واکنش نیروی دریایی آمریکا جمع و کنترل شود این ظرفیت را دارد که بهای نفت تا سطح بی سابقه ای افزایش دهد.

ورود نیروهای نیابتی به میدان

ان بی سی در گزارش خود به نقل از کارشناسان آمریکایی به درگیر شدن احتمالی نیروهای نیابتی ایران در صورت حمله آمریکا اشاره می کند. کارشناسان معتقدند که به محض وقوع یک درگیری نظامی، ایران برای حمله به منافع آمریکا و متحدانش در منطقه از نیروهای نیابتی خواهد خواست که وارد میدان شوند.

شبه نظامیان حوثی که تحت حمایت ایران با نیروهای وفادار به دولت یمن و نیز ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان درگیرند گزینه مناسبی برای تهران خواهند بود تا از طریق آنها مهم ترین متحد واشنگتن و رقیب اصلی ایران در منطقه را مورد حمله قرار دهد.

نیروهای بسیج مردمی در عراق، موسوم به حشد شعبی که تحت حمایت ایران در کشورشان با نیروهای داعش جنگیدند و سهم به سزائی در پایان دادن به استیلای گروه موسوم به خلافت اسلامی در عراق داشتند دیگر گزینه مناسب برای تهران خواهند بود. نیروهای حشد شعبی و دیگر شبه نظامیان شیعی در عراق در صورت تهاجم واشنگتن، حمایت تهران از خود در زمان استیلای داعش را با حمله به منافع اقتصادی و نظامی آمریکا جبران خواهند کرد، امری که می تواند به برهم زدن ثبات و امنیت در این کشور منجر شود.

کارشناسانی که طرف مشورت ان بی سی قرار گرفته اند حتی این احتمال را می دهند که در صورت حمله آمریکا، نیروهای شبه نظامی شیعی در عراق سفارت آمریکا را به اشغال خود درآوردند و اقدام به گروگان گیری کنند.

از سوی دیگر اسرائیل، بزرگترین متحد آمریکا در خاورمیانه که همواره به عنوان خط قرمز واشنگتن از آن یاد می شود در واکنش تهران به تهاجم احتمالی واشنگتن از گزند حملات ایران در امان نخواهد ماند.

تحلیلگران معتقدند که جدا از توان بالای موشکی ایران که به صورت بالقوه اسرائیل را تهدید می کند، شبه نظامیان حزب الله در لبنان بی شک در حمایت از تهران وارد میدان خواهند شد و اسرائیل را هدف حملات خود قرار خواهند داد.

بر اساس این گزارش این حملات تنها به اسرائیل محدود نخواهد بود و شبه نظامیان شیعی فعال در لبنان که از سوی واشنگتن در فهرست گروه های تروریستی قرار گرفته قادرند منافع آمریکا در هر نقطه از جهان را مورد حمله قرار دهند.

ان بی سی در این راستا تاکید دارد که حزب الله لبنان پیش از حملات ۱۱ سپتامبر بیش از هر «گروه تروریستی» دیگر در کشتن آمریکایی ها دست داشته و قادر است در هر نقطه از جهان، حتی در آمریکای لاتین که حضور و نفوذی قوی دارد منافع آمریکا را به خطر اندازد.

در این گزارش تاکید شده است که تهران اگر درتلافی حمله احتمالی واشنگتن بخواهد آمریکایی ها را به کشتن دهد هر یک از گروه های نام برده شده در بالا به راحتی می توانند در این امر مشارکت داشته و به نام خود یا با کمی انکار دست به عملیات مرگبار بزنند.

به این نکته هم باید توجه داشت که درگیر شدن اسرائیل در جنگ منطقه ای، فاجعه ای غیر قابل کنترل را به همراه خواهد داشت. اسرائیل که معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان.پی.تی) را امضاء نکرده و گفته می شود صدها کلاهک هسته ای دارد، در صورت درگیر شدن در این مناقشه، غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود. این را نیز باید افزود که تل آویو از جمله مخالفان سرسخت برجام است و بارها اعلام کرده که در صورت لزوم با حمله نظامی هوایی تاسیسات اتمی ایران را هدف قرار خواهد داد.

ری تکیه، یکی از مسئولان بلند پایه سابق وزارت خارجه آمریکا و کارشناس ایران در شورای روابط خارجی این کشور معتقد است: «ایران به شکل سنتی در مقابل هرگونه اقدام نظامی آمریکا رویکردی مستقیم را در اولویت خود قرار نمی دهد و فورا نیز واکنش نشان نخواهد داد بلکه سعی خواهد کرد به صورتی نامتقارن و در دوره ای مشخص به اقدامات تلافی جویانه دست بزند.»

توان ایران برای واکنش‌های سایبری

ایران علاوه بر نیروهای نیابتی که از قدرت عمل بالا در نقاط مختلف جهان برخوردارند از توان چشمگیر سایبری نیز سود می برد. این ظرفیت می تواند ایران را در حملات سایبری به شبکه های مالی و امنیتی و مختل کردن اقتصاد آمریکا و متحدانش نیز بسیار کمک کند. رسانه ها پیشتر در گزارش هایی به نقش ایران در انجام حملات سایبری اشاره کرده اند که در سال ۲۰۱۲ به اختلال در ۳۵ هزار رایانه شرکت نفتی عربستان، آرامکو منجر شده بود.

قابلیت ویرانگری حملات آمریکا

ایالات متحده نیز در مقابل می تواند طی حملات هوایی و موشکی خسارت جبران ناپذیری به ایران تحمیل کند. توان بالای نظامی آمریکا در مقابله با یگان های دریایی بارها از سوی مقامات و کارشناسان آمریکایی مورد اشاره و تاکید قرار گرفته است.

بر اساس گزارش تحلیلی پنتاگون که به تازگی منتشر شده و تایید بسیاری از مقامات آمریکایی را نیز به همراه داشته، نیروهای نظامی واشنگتن این توان را دارند که ظرف دو روز یگان های دریایی ایران را به کلی منهدم کنند. گزارش پنتاگون با این وجود به توان نظامی ایران در واکنش های غیر متعارف اشاره و تاکید می کند که تهران در صورت حمله واشنگتن می تواند به شیوه ای پیش بینی نشده دست به اقدامات تلافی جویانه بزند.

ایلان گولدنبرگ، مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه در مرکز مطالعات امنیت جدید آمریکایی Center for a New American Security «ما خیلی سریع می توانیم در وضعیتی ناشی از یک اشتباه محاسباتی قرار بگیریم. دو طرف از اقدامی تهاجمی از سوی یکدیگر نگرانند و هر اقدام اشتباهی می تواند به یک رویارویی کامل منجر شود که تنش و مناقشه ای بسیار مهم تر از عواقب آن خواهد بود.»

آمریکا بر این تصور است که با انجام حملات هوایی محدود و مقتدرانه می تواند پیامی بازدارنده برای ایرانی های ارسال کند؛ اما این حملات ممکن است از سوی تهران به عنوان پیش درآمدی برای یک تهاجم نظامی گسترده تلقی شود و بر این اساس به اقدامات غیر قابل کنترلی دست بزند که جنگی فراگیر را در منطقه دامن بزند.

ایلان گولدنبرگ در تازه ترین تحلیل خود یادآور شده است که تلاش های قابل توجهی پیش از این از سوی واشنگتن برای سرنگونی حکومت ایران انجام شده که میلیاردها دلار هزینه و صدها کشته برجای گذاشته است.

این تحلیلگر آمریکایی معتقد است: «هرگونه جنگ با ایران سبب می شود که ایالات متحده برای سالهای آینده درگیر مناقشه ای بزرگ تر در خاورمیانه شود. جنگ و تبعات آن صدها میلیارد دلار هزینه به همراه خواهد داشت که نه تنها ترامپ، بلکه روسای جمهوری آینده آمریکا را نیز به دردسر خواهد انداخت. درگیر شدن در این مناقشه به معنی پایانی این ادعا است که ما می خواهیم در رقابت با قدرت های جهانی نظیر روسیه و چین سربلند بیرون بیاییم.»