در مناظره اول تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری ایران با حضور حسن روحانی، ابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف، اسحاق جهانگیری، مصطفی میرسلیم و مصطفی هاشمی‌طبا یک‌جا مستقیما به زنان و وضعیت آنها اشاره شد آن هم وقتی حسن روحانی در جایگاه پاسخگویی به این سوال قرار گرفت که "مهمترین برنامه دولت شما برای ایجاد اشتغال بانوان و صیانت از نقش آنها در خانواده چیست؟"
آقای روحانی در پاسخ به این سوال به مساله اشتغال زنان اشاره کرد اما با پیروی از شاکله و ساختار سوال مطروحه، بلافاصله آن را با استحکام و صیانت خانواده مرتبط دانست. این درحالی است که در استانداردهای مجامع بین‌المللی به مقوله کار زنان صرفا به عنوان مولفه حافظ صیانت خانواده نگاه نمی‌شود.
در هفته‌های اول مبارزات انتخاباتی امسال هم مانند انتخابات چهار سال پیش٬ صدای زنان چندان رسا نبوده است. مطالباتی که شاید می‌توانست در ایجاد انگیزه یا قوه محرکه در نامزدها موثر باشد تا مناظره اول از دید بسیاری از ناظران به یک فرصت سوخته تبدیل نشود.
آقای روحانی در پاسخ به این سوال که مهمترین برنامه دولتش برای ایجاد اشتغال و صیانت از نقش آنها در خانواده چیست به مرور دستاوردهای دولتش پرداخت و گفت حدود ۷۰۰ هزار شغل برای زنان ایجاد کرده است.
به گفته آقای روحانی ابلاغیه استخدام‌های اخیر فقط مال مردها بوده و دولت آن را لغو کرده است تا به گفته او "خانم‌ها و مردها برابر باشند".
همین هشت سال پیش همزمان با انتخابات ریاست جمهوری مناقشه‌برانگیز سال ۸۸ رخشان بنی‌اعتماد٬ کارگردان٬ مستند ۴۶ دقیقه‌ای درباره مطالبات زنان از دولت دهم ساخت. او همزمان با انعکاس مطالبات جنبش زنان در ایران، پاسخ کاندیداها را هم به تصویر کشید.
در هفته‌های اول مبارزات انتخاباتی امسال هم مانند انتخابات چهار سال پیش٬ صدای زنان چندان رسا نبوده است. مطالباتی که شاید می‌توانست در ایجاد انگیزه یا قوه محرکه در نامزدها موثر باشد تا مناظره اول از دید بسیاری از ناظران به یک فرصت سوخته تبدیل نشود.
چرا صدای زنان شنیده نمی‌شود؟
مهرانگیز کار٬ حقوقدان و فعال اجتماعی در پاسخ به این سوال که چرا مطالبات زنان مطرح نشده٬ می‌گوید زنان سرخورده و ترسیده، وارد فاز ناامیدی شده‌اند و یکی از دلایل عدم طرح مسایل آنها و اینکه نامزدها حس می‌کنند ضرورتی وجود ندارد، خود آنها هستند و اینکه خواسته‌هایشان را مطرح نمی‌کنند.
می‌گوید: زنان را از یک طرف مرعوب کرده‌اند از طرف دیگ مایوس. یاس خطرناک‌تر از ترس است. درست است که سرکوب بخش عمده‌ای از علت سکوت زنان است؛ اما به نظر من ناامیدی گسترده در زنان فراتر از سرکوب عمل می‌کند و شاید مکمل آن است.
موضوع برجام در این دولت بسیاری از مسائل مدنی و اجتماعی مردم را خورده و ناپدید کرده است و حتی اگر فعالیت‌های مناسبی هم در زمینه زنان به ثمر رسیده باشد در حدی نبوده که زنان انتظار دارند.مهرانگیز کار
خانم کار می‌گوید، نامزدها زیر فشار حضور مطالباتی زنان نبوده‌اند. "وقتی با هم مناظره می‌کنند انگار نه انگار که نصف جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند با هزاران سوال و محدودیت، اصلا کدام گروه از زنان خواسته‌اند یا توانسته‌اند از اولویت‌ها بگویند؟ چرا باید احساس نیاز کنند، وقتی زنان پرسش‌هایی را درباره برنامه‌های آنان برای زنان٬ مثلا اشتغال آنان، قوانین تبعیض‌آمیز درباره زنان، محدودیت‌های ورزشی و… با نامزدها در میان نمی‌گذارند! طبیعی است نامزدهای ریاست جمهوری که عموما مذکر هستند، احساس نمی کنند باید پاسخگوی زنانی بشوند که از برنامه‌های آتی آنان اساسا نمی‌خواهند با خبر باشند."
'رسانه‌ها هم مقصرند'
ژیلا بنی‌یعقوب روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان با اینکه معتقد است "مشاوران امور زنان نامزدها در مورد برنامه‌های مربوط به زنان و طرح آن خوب عمل نکرده‌اند و فرصت مناظره اول از دست رفته است، به نقش صدا و سیما هم اشاره می‌کند و می‌گوید: "بی‌توجهی صدا و سیمای دولتی را هم در این میان باید در نظر گرفت و اینکه در حوزه زنان در مناظره اول تنها یک سوال مطرح شد که آقای روحانی از همان فرصت هم به خوبی استفاده نکرد."
ژیلا بنی‌یعقوب به موضوع کلیدی لزوم جذب آرای زنان اشاره می‌کند و می‌گوید: البته که از هیچ کدام از این کاندیداها انتظار ارایه دیدگاه‌ها و برنامه‌های مناسب درباره مسایل زنان نداریم اما فشارها و مطالباتی که در این روزهای اخیر در رسانه‌ها و مخصوصا شبکه‌های اجتماعی به‌وجود آمده، کاندیداها را ناگزیر می‌کند که به مطالبات زنان توجه کنند چون به رای آنها نیاز دارند.
حق نشر عکسMEHRImage captionزنان حامی ابراهیم رئیسی در کمپین انتخاباتی او در تهران
کارنامه روحانی در امور زنان؛ قبول یا رد؟
مطالبات زنان، اولویت‌های خواسته‌های آنها و مشکلاتشان هر چندوقت یک‌بار بسته به وضعیت اجتماعی و سیاسی که در جامعه ایجاد می‌شود، مورد توجه قرار می‌گیرد اما کمتر دیده شده که این مطالبات از سوی تصمیم‌گیرندگان یا افراد صاحب نفوذ تا رسیدن به نتیجه مطلوب و قانع کننده پیگیری شود؛ هرچند مقام‌هایی مانند شهین‌دخت مولاوردی، معاون رییس جمهور ایران در امور زنان و خانواده تلاش‌هایی را در این زمینه آغاز کرده‌اند.
خانم مولاوردی برای اثبات اینکه در دولت آقای روحانی "جایگاه زنان ارتقا یافته" می‌گوید در آغاز کار این دولت از ۱۶۷۷ سازمان غیردولتی در حوزه زنان بیشتر یا غیرفعال بودند یا کم‌رنگ اما حالا بنابر ادعای او نه تنها هزار سازمان دیگر به این تعداد افزوده شده که آنها فعال‌تر هم شده‌اند.
با این حال مهرانگیز کار، حقوقدان و فعال حقوق زنان معتقد است دولت آقای روحانی در زمینه زنان نمره قبولی نگرفته است. خانم کار به بی‌بی‌سی فارسی گفت، خانم مولاوردی شخصیت مثبت و با حسن نیت در تلاش برای بهبود امور زنان است اما آقای روحانی خیلی زود فهمیده که موضوع زنان خط قرمزی است که پرداختن به آن حساس‌تر از بحث عادی‌سازی رابطه با آمریکاست.
به گفته خانم کار در چنین وضعیتی آقای روحانی خیلی زود در این حوزه پا پس‌کشیده و خانم مولاوردی را "دست‌کم ظاهرا تنها گذاشت".
خانم کار می گوید در این چهارساله "قوانین بد و تبعیض‌آمیزی" در ارتباط با زنان تصویب شده، که عمدتا در مجلس قبلی به سامان رسیده است.
برجام مسائل اجتماعی را 'بلعید'
به گفته مهرانگیز کار موضوع برجام در این دولت بسیاری از مسائل مدنی و اجتماعی مردم را خورده و ناپدید کرده است و حتی اگر فعالیت‌های مناسبی هم در زمینه زنان به ثمر رسیده باشد در حدی نبوده که زنان انتظار دارند.
برخی دیگر معتقدند اولویت خواسته‌ها و مطالبات بعضی زنان الگوی متفاوتی دارد و محدود کردن شاخص رعایت یا عدم رعایت حقوق زنان به مشارکت سیاسی و احراز مناصب مدیریتی، به نوعی نادیده گرفتن خواسته‌های زنانی است که اولویتشان حجاب اجباری است یا مثلا خواستار رفتن به ورزشگاه‌ها هستند.
برخورد ضربتی با 'بدحجابی'؛ محور انتخابات‌ها
گرچه نامزدها برنامه مدونی برای زنان ارائه نکرده‌اند اما گشت ارشاد و پوشش زنان٬ به خاطر تاثیر آن بر ذهنیت افکار عمومی٬ چیزی نیست که در تبلیغات نادیده گرفته شود.
موضوعی که در ایران به آن بدحجابی می گویند، همواره در فصل انتخابات ریاست جمهوری توجه عده‌ای را جلب می‌کند. زمانی محمود احمدی‌نژاد در برابر دوربین تلویزیون گفت: آیا واقعا مشکل امروز ما موی جوانان ماست؟
جمله‌ای که در حافظه رای‌دهندگان ضبط و بارها تکرار شد.
با اینکه بسیاری از نامزدهای ریاست جمهوری از تغییر در شیوه مقابله با بدحجابی گفته‌اند، تا به حال هیچ رییس جمهوری ساز و کار برخورد با بدحجابی را به شکل اساسی تغییر نداده است همان‌طور که شکاف جنسیتی از بین نرفته است.
حالا بعد از سه دوره آقای رییسی، تولیت آستان قدس رضوی و کاندیدای اصولگرایان می‌گوید به برخورد قهری با پدیده بدحجابی معتقد نیست و آن را یک پدیده فرهنگی می‌داند که وزارت ارشاد باید به آن بپردازد نه نیروی انتظامی.
آقای جهانگیری معاون اول اقای روحانی هم که خودش را در مناظره تلویزیونی سخنگوی اصلاح‌طلبان نامید هم در یک گفتگوی تلویزیونی شبیه همان حرف‌ها را تکرار کرد و گفت گشت ارشاد و "تذکر به دخترخانم‌ها به خاطر موی آنها" درست نیست و جواب نداده است.
با اینکه بسیاری از نامزدهای ریاست جمهوری از تغییر در شیوه مقابله با بدحجابی گفته‌اند، تا به حال هیچ رییس جمهوری ساز و کار برخورد با بدحجابی را به شکل اساسی تغییر نداده است همان‌طور که شکاف جنسیتی از بین نرفته است. اما ظاهرا نامزدهای انتخابات سخن گفتن درباره بدحجابی را برای افکار عمومی موثرتر از پرداختن به دیگر انتقادهای اساسی فعالان حقوق زنان می‌دانند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید