رزمایش پیمان امنیت جمعی در نزدیکی مرز افغانستان

برخی از مناطق مرزی تاجیکستان با افغانستان این روزها میدان رزمایش نظامی با حضور نیروهای مسلح شش کشور عضو پیمان امنیت جمعی شده.

پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در اواسط ماه اوت برای اولین بار است که نیروهای مسلح کشورهای عضو این سازمان امنیتی به رهبری روسیه یک رزمایش بزرگ نظامی را در نزدیکی مرز افغانستان برگزار می‌کنند.

پیمان امنیت دسته‌جمعی (سی‌اس‌تی‌او) بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در حدود ۳۰ سال پیش تأسیس یافته و اکنون به جز از روسیه در آن بلاروس، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان عضویت دارند.

این پیمان یک بلوک امنیتی در برابر پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو محسوب می‌شود. از میان شش کشور عضو این پیمان تنها تاجیکستان با افغانستان مرز مشترَک دارد.

طول این مرز بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر است که بعد از مرز افغانستان و پاکستان طولانی‌ترین مرز افغانستان با یک کشور همسایه آن است.

سه رزمایش در دو منطقه مرزی

به گفته وزارت دفاع تاجیکستان ۱۸ اکتبر رزمایش بزرگ نظامی همزمان در "هرب میدان" و "هامیان"، دو میدان تمرینات نظامی ارتش تاجیکستان در جنوب این کشور آغاز شد.

این رزمایش سه مرحله داشت و هر کدام از آن‌ها به طور جداگانه برگزار شد.

"جستجو"، "کاروان" و "هماهنگی" عناوین این رزمایش‌ها است و در آن‌ها، به گفته وزارت دفاع تاجیکستان، در مجموع بیش از ۴ هزار نظامی از کشورهای عضو پیمان امنیت دسته‌جمعی شرکت دارند.

فریدون محمد علی‌زاده، سخنگوی وزارت دفاع تاجیکستان گفت که در رزمایش‌های روزهای ۱۴-۱۶ اکتبر تعدادی از سربازان و افسران مسلح و مجهز ارامنی، بلاروس، قزاق، قرقیز و روس که وسایل و مهمات نظامی با خود داشتند، از طریق مرزهای زمینی و هوایی تاجیکستان خود را به محل تمرینات نظامی رساندند.

به گفته سخنگوی وزارت دفاع تاجیکستان در رزمایش، نیروهای مسلح این کشورها نحوه مقابله با "عناصر فرضی تروریستی" را تمرین می‌کنند.

مرحله نهایی رزمایش روز شنبه، ۲۳ اکتبر در میدان تمرین‌های نظامی "هرب میدان"، در حدود ۲۰۰ کیلومتری جنوب شهر دوشنبه برگزار خواهد شد. از محل رزمایش تا مرز افغانستان ۲۲ کیلومتر فاصله است.

مراسم افتتاح رزمایش ۱۸ اکتبر در "هرب میدان" برگزار شد.

نمایندگان نیروهای مسلح همه ۶ کشور عضو پیمان امنیت دسته‌جمعی در مراسم افتتاح این تمرینات مشترَک نظامی، بر اهمیت برگزاری این رزمایش ضد تروریستی در شرایط فعلی منطقه، تأکید کردند.

نمایش قدرت نظامی یا فشار بالای طالبان؟

سرهنگ آناتولی سیدوروف، رئیس ستاد مشترَک سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی پیشتر گفته بود که بیش از ۵ هزار نیرو، ۶۵۰ واحد خودرو زرهی، ۲۰ هواپیماهای سو ۲۵ و سو ۲۴، بیش از ۲۰ بالگرد و ۱۵ پهپاد یا هواپیمای بدون سرنشین در این رزمایش شرکت دارند.

همزمان با برگزاری رزمایش نیروهای مسلح کشورهای عضو پیمان امنیت دسته‌جمعی، روز جمعه، ۲۲ اکتبر رزمایش دوجانبه تاجیکستان و روسیه در میدان تمرین‌های نظامی موسوم به «هامیان» در نزدیکی شهر کولاب، در جنوب تاجیکستان برگزار شد.

پیشتر در ماه‌های اوت و سپتامبر نیز نیروهای روسیه و تاجیکستان رزمایش‌هایی را در مقیاس کوچکتر در نزدیکی مرز افغانستان انجام داده بودند.

در یکی از این رزمایش‌ها نظامیان ازبکستان، همسایه دیگر افغانستان هم شرکت کردند.

در ماه اوت روسیه و ازبکستان در منطقه مرزی "ترمذ" ازبکستان یک تمرین مشترَک نظامی برگزار کردند.

سربازان و افسران روسی که در این رزمایش‌ها شرکت می‌کنند، همه در پایگاه نظامی روسیه در تاجیکستان حضور دارند. این پایگاه بیش از ۷ هزار سرباز و افسر روسی را در خود جا داده است.

پس از به قدرت‌رسیدن طالبان در افغانستان در ۱۵ اوت امسال این اولین بار است که روسیه و متحدانش در پیمان امنیت دسته‌جمعی رزمایش بزرگی را در نزدیکی مرز افغانستان برگزار می‌کنند.

نگرانی روسیه از تجمع "گروه‌های افراطی و تروریستی" در شمال افغانستان

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اخیراً از "تجمع آشکار گروه‌های افراطی و تروریستی"، از جمله داعش، جنبش اسلامی ازبکستان، جماعت انصار‌الله، القاعده و گروه‌های دیگر در نزدیک مرزهای کشورهای آسیای‌میانه‌ هشدار داد.

به باور نورعلی دولت، کارشناس تاجیک، رزمایش 'پیمان امنیت دسته‌جمعی ' یک نوع هشدار به گروه‌های افراطی است که بنابر گزارش‌ها در آن سوی آمودریا، در نزدیکی مرز تاجیکستان تجمع کرده‌‌اند.

به گفته آقای دولت، با توجه به این که نقش کلیدی را در این پیمان روسیه دارد، این کشور با برگزاری این رزمایش می‌خواهد این پیام را بدهد که در صورت تهدید خطر از آن سوی آمودریا به آسیای میانه،‌ حاضر است به کشورهای هم‌پیمان خود کمک نظامی برساند.

سیاست متفاوت روسیه و کشورهای آسیای میانه‌ در قبال افغانستان

امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان در برابر طالبان موضع سخت و متفاوت گرفته است.

ازبکستان، ترکمنستان، قیرقیزستان و قزاقستان در هفته‌های اخیر عملاً روابط کاری خود را با طالبان آغاز کرده‌اند.

به باور برخی کارشناسان تاجیک سیاست روسیه در قیبال افغانستان متناقض است.

روسیه اخیرا میزبان نشستی با حضور طالبان و نمایندگان ده کشور از جمله روسیه، چین، ایران، هند و پاکستان بود.

شیرعلی رضایان، تحلیلگر مسائل آسیای میانه‌ بر این باور است که نشست اخیر مسکو بیشتر ابتکار وزارت خارجه روسیه است و این نهاد به همکاری با طالبان بیشتر تمایل نشان می‌دهد.

آقای رضایان بر این باور است که وزارت دفاع روسیه بیشتر به ارزیابی واقعی تهدیدها توجه دارد و رزمایش کشورهای عضو پیمان امنیت دسته‌جمعی در نزدیکی مرز افغانستان را می‌توان اقدام این نهاد ارزیابی کرد.

این کارشناس بر این نظر است که برگزاری این رزمایش شانس بزرگی برای روسیه است تا کارآیی پیمان امنیت دسته‌جمعی، یک سازمان تحت نفوذش را به نمایش بگذارد. زیرا به گفته آقای رضایان، این پیمان در طول نزدیک ۳۰ سال فعالیتش برای حمایت کشورهای عضو از تهدیدهای بیرونه عملاً کاری را انجام نداده است.

هر چه باشد، رزمایش پیمان امنیت دسته‌جمعی در مرز تاجیکستان و افغانستان پاسخ هم‌آهنگ شده کشورهای عضو این سازمان به تهدیدها و خطرهای ناشی از افغانستان است و برای تضمین امنیت و ثبات تاجیکستان و کشورهای دیگر آسیای مرکزی نقش مهمی خواهد داشت.