ترامپ در سازمان ملل: تا تغییر رفتار ایران، تحریم‌ها لغو نمی‌شود

اشاره رئیس جمهوری آمریکا توافق اتمی ایران با گروه ۵ بعلاوه یک است موسوم به برجام است، که ایالات متحده سال گذشته آن را ترک کرد.

آقای ترامپ در نخستین روز برپایی هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ادامه گفت: "در واکنش به حمله ایران به تاسیسات عربستان، ما بالاترین میزان تحریم را علیه بانک مرکزی این کشور وضع کرده‌ایم." 

مقامات جمهوری اسلامی ایران خواستار لغو تحریم‌های اقتصادی هستند و آن را مانعی برای گفت‌وگو عنوان کرده‌اند. 

وی در این سخنرانی در رابطه با وضع خاورمیانه بر مانع مشترک کشورهای منطقه تاکید کرد و گفت: "لازم است اسراییل و همسایگانش به رابطه‌ای مناسب دست یابند." آقای ترامپ همچنین خاطرنشان کرد که "رهبران ایران سال گذشته گفتند اسراییل غده سرطانی است و باید از بین برود. ایالات متحده هرگز چنین رفتاری را تحمل نخواهد کرد." 

اگرچه رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا از "۴۰ سال ناکامی" حکومت ایران سخن گفت ولی در پایان یادآوری کرد که "آمریکا آماده دوستی با کشورهایی است که با حسن نیست خواستار دوستی هستند." و افزود: "ما دنبال شریک هستیم نه دنبال رقیب و حریف."

پیش‌تر رئیس جمهوری ایالات متحده در جمع خبرنگاران در نیویورک با اشاره به این‌که دولت آمریکا "فشار زیادی" را به ایران وارد کرده یادآور شده بود: "اتفاق‌های زیادی در حال وقوع است؛ بسیار بیش‌تر از آنچه می‌دانید؛ بسیار بیش‌تر از آنچه رسانه‌ها می‌دانند."

ماموریت دشوار روحانی 

فرانسه، بریتانیا و آلمان دوشنبه شب با انتشار بیانیه‌ای مشترک ایران را "مسئول" حمله اخیر به تاسیسات نقتی عربستان سعودی دانسته و خواستار مذاکره تهران بر سر برنامه اتمی و فعالیت موشکی و همچنین امنیت منطقه شدند.

این بیانیه با واکنش وزارت امور خارجه ایران روبرو شد. این وزارتخانه بیانیه سه کشور اروپایی را که بر اساس آن ایران را "مسئول" حملات ماه جاری به تاسیسات مهم نفتی در عربستان سعودی خواندند "تحریک‌آمیز و شدیدا مخرب" خوانده است.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز پیشتر در توییتی آن را "تکرار طوطی‌وار ادعاهای آمریکا" نامید. 

قرار است که رئیس جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه یعنی یک‌روز پس از همتای آمریکایی‌اش از پشت تریبون سازمان ملل متحد سخنرانی کند. هر یک از سران اعضای سازمان ملل در این گردهمایی هفت روزه ۱۵ دقیقه فرصت سخنرانی دارند. 

حسن روحانی با طرح "ابتکار صلح هرمز" به نیویورک رفته است. اگرچه هنوز جزئیات این طرح اعلام نشده ولی به نظر می‌رسد که این طرحی در برابر "ائتلاف بین‌المللی" تامین امنیت کشتیرانی در خلیج فارس باشد که رهبری آن را آمریکا عهده‌دار است. 

خلیج فارس در ماه‌های گذشته دستخوش حوادثی بوده و نگرانی جامعه بین‌الملل را برانگیخته است. از جمله در ماه‌های ژوئن و ژوئیه چند نفتکش با عملیات خرابکارانه رو به رو بودند. یک نفتکش بریتانیایی هم از سوی نیروهای سپاه پاسداران توقیف شد. همزمان با سفر آقای روحانی به نیویورک، کشتی استنا ایمپرو به گفته مقامت ایران "رفع توقیف" شده است.

پیش از این حوادث، بارها "تهدید به بستن تنگه هرمز" از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران شنیده شده بود. 

فشار حداکثری پسا برجام 

خروج دولت آمریکا از برجام، محدود به از سرگیری تحریم‌های اقتصادی و جلوگیری از فروش نفت خام ایران نبوده است. 

تشکیل گروه "اقدام ایران" به ریاست برایان هوک، افزودن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست "سازمان‌های تروریستی" وزارت خارجه ایالات متحده و تحریم محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران از جمله چشم‌گیرترین گام‌های دولت ترامپ در پیش‌برد سیاست "فشار حداکثری" بوده است.

در دیگر سو ساقط کردن یک فروند پهپاد آمریکا توسط ایران، تنش میان تهران و واشنگتن را بیش از پیش افزایش داد. 

رئیس جمهوری ایالات متحده در واکنش به سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک در ۲۰ ژوئن گفت که تنها ۱۰ دقیقه پیش از اقدام محدود نظامی علیه ایران از این تصمیم صرف نظر کرد. 

در پی حمله پهپادی ۲۳ شهریور به دو پالایشگاه آرامکو در عربستان سعودی در مناطق بقیق و خریص، گمانه‌زنی بر سر پیش‌رفتن به سوی رویارویی نظامی تقویت شد. ریاض و واشنگتن انگشت اتهام را به سوی حکومت ایران نشانه گرفتند و ایران این اتهام را رد کرد. برعهده گرفتن مسوولیت این حملات از سوی گروه شیعه مذهب انصارالله یمن مشهور به حوثی‌ها، اتهام ایران را برطرف نکرد. 

گزینه گفت‌وگوی مستقیم در محاق 

در حالی که فرانسه، بریتانیا و آلمان هم به موضع ایالات متحده درباره ضرورت مذاکره نزدیک شده‌اند، آیت‌الله خامنه ای، رهبر ایران، بارها تاکید کرده که با گفت‌وگو با دولت آمریکا موافق نیست. 

رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ۲۶ شهریور گفت: "مشاهده کردید رئیس‌‌جمهور محترم، وزیر خارجه، مسئولین کشور همه یک‌‌صدا، یک‌‌زبان گفتند که ما با آمریکا مذاکره نخواهیم کرد؛ نه مذاکره‌ دوجانبه، نه مذاکره‌ چندجانبه."

اگرچه آقای خامنه‌ای در سخنرانی اخیرا گفت‌وگو با آمریکا را به بازگشت این دولت به برجام مشروط کرده و گفته: "اگر آمریکا حرف خودش را پس گرفت و به آن معاهده‌ هسته‌ای‌ که نقض کرده بود برگشت و توبه کرد و شد عضو کشورهای معاهده‌کننده، آن‌وقت در جمع کشورهای معاهده‌‌کننده که شرکت می‌کنند و با ایران صحبت می‌کنند، او هم شرکت کند. بدون آن هیچ‌گونه مذاکره‌‌ای در هیچ سطحی بین مسوولین جمهوری اسلامی و آمریکایی‌‌ها اتفاق نخواهد افتاد؛ نه در سفر نیویورک، نه در غیر سفر نیویورک."

مقامات جمهوری اسلامی ایران و دولت ایالات متحده آمریکا در اوج اختلاف، بارها بر یک نکته مشترک تاکیده کرده‌اند؛ اینکه خواستار آغاز جنگ نیستند.