بولتون از ۹ آوریل سال گذشته میلادی (۱۳ ماه پیش) به سمت کلیدی "مشاور امنیت ملی آمریکا" در کابینه پرتلاطم دونالد ترامپ برگزیده شد تا در کاخ سفیدی که با سرعتی زیاد با تغییر و جابه‌جایی روبه‌رو بوده، چشم و گوش رئیس‌جمهور آمریکا در سیاست خارجی و امنیت ملی باشد. مشاور امنیت ملی در ساختار سیاسی آمریکا پست مهمی است که علاوه بر مشاوره به رئیس‌جمهور برای تعیین خط مشی سیاست خارجی و امنیت ملی، وظیفه هماهنگی بین ارگان‌های مختلف برای پیشبرد سیاست خارجی مورد نظر رئیس‌جمهور را برعهده دارد.
جان بولتون بعد از اچ آر مک‌مستر، سومین مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ است. او با سابقه طولانی‌اش در سیاست خارجی آمریکا، نظرات خبرسازش درباره سازمان‌های بین‌المللی، و علاقه وافرش به قدرت نظامی، بیش از یک مشاور امنیت ملی معمولی در چشم رسانه‌هاست. بولتون به ویژه درباره ایران، مواضع بسیاری اتخاذ کرده و به شکل کم‌سابقه‌ای، عالی‌ترین مقام‌های ایرانی از جمله شخص رهبر جمهوری اسلامی، نام او را بارها به زبان آورده‌اند.
حضور فوق‌العاده بولتون در صدر خبرهای رسانه‌های جهان، یا تکرار نامش توسط مقام‌های ایران تصادفی نیست. تاکنون هیچ یک از کسانی که در چند دهه اخیر در مقام مشاور امنیت ملی کاخ سفید بودند، چنین در میان ایرانیان به شهرت سیاسی و رسانه‌ای نرسیده. بولتون علاوه بر ویژگی‌های ظاهری خاص، اعتقادات متفاوتی نیز دارد که حتی برخی از نزدیکترین متحدانش در میان محافظه‌کاران آمریکایی، گاهی از او دوری می‌کنند.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionتا پیش از ترامپ، ۱۶ ماه تصدی پست نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، بالاترین مقامی بود که بولتون در عمر سیاسی‌اش به آن دست یافته بود
جان بولتون یک سیاستمدار ۷۰ ساله است که از سال ۱۹۸۱ میلادی (حدود ۴۰ سال پیش)، هر بار که جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شدند، در دولت کشورش در مقام‌های مختلف سیاسی حضور داشته است.
او فرزند یک پدر آتش‌نشان و مادر خانه‌دار است و با کمک موفقیت‌های تحصیلی، مسیر پیشرفتش را هموار کرده است. جان بولتون در دانشگاه ییل، در رشته حقوق تحصیل کرده است. درست در همان سالهایی که بیل و هیلاری کلینتون در همین دانشگاه مهم آمریکایی در حال تحصیل بودند.
او از دوران دانشجویی، تمایلات تند دست راستی داشته و تا همین امروز، در چشم‌انداز کلی اعتقاداتش، در همین اردوگاه سیاسی باقی مانده است. به این معنا که مثلا از دست دانشجویان مخالف جنگ ویتنام کلافه بوده، یا از چهره‌هایی مانند بری گلدواتر، از غولهای جمهوریخواهان در دهه ۶۰ و ۷۰ و از مخالفان قانون حقوق شهروندی (برای رفع تبعیض علیه سیاه‌پوستان)، حمایت کرده است.
جان بولتون به عنوان یک حقوقدان محافظه‌کار، بعد از مدتی کار وکالت، از طریق ورود به بوروکراسی به عنوان مشاور حقوقی آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID)، به فعالیت سیاسی‌اش، ابعادی حرفه‌ای بخشید؛ دورانی که به گفته خودش، اثر آموزشی قابل‌توجهی بر روی او گذاشت و آنطور که در کتاب خاطراتش نوشته، همین سابقه موجب شد تا او جزئیات ساختار اداری آمریکا، نحوه اثرگذاری سازمان‌ها بر یکدیگر و مهمتر، چگونگی سیاستگذاری در کشورش را بیاموزد.
از اینجا، یعنی در آغاز دوران رونالد ریگان، او بین قدرت (پست‌هایی در دولت‌های ریگان، جرج بوش پدر و پسر و دونالد ترامپ) و مراکز مطالعاتی اثرگذار و کلیدی دست راستی‌ها مانند امریکن‌اینترپرایز و تفسیر سیاسی در رسانه‌هایی مانند فاکس نیوز، در رفت و آمد بوده. ضمن اینکه او در سال ۲۰۰۰ میلادی، گزینه نامزدی از سوی حزب جمهوریخواه برای انتخابات ریاست جمهوری را نیز بررسی کرد، اما هرگز خود را نامزد نکرد.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionاین عکس در شهرت بولتون بسیار نقش داشته است. عکس متعلق به بازشماری آرای ایالت فلوریدا در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ میلادی است که بولتون در آن به عنوان نماینده ستاد تبلیغاتی جورج بوش حضور داشته. فعالیتهای بولتون برای موفقیت بوش در این بازشماری، در نهایت بی‌جواب نماند.
بعدتر برخی نزدیکانش گفتند که طرح موضوع نامزدی ریاست‌جمهوری تنها با این هدف از سوی او دنبال شد تا از این راه موقعیت سیاسی‌اش ارتقا پیدا کند و به سمت وزارت خارجه دست یابد. در مسیر فعالیت سیاسی بولتون، وزارت خارجه همچون یک نقطه پایان طلایی است که هنوز به آن نرسیده و فعلا چشم‌اندازی هم برای رسیدن به این پست دیده نمی‌شود.
در عوض او در سال ۲۰۰۵ از سوی جورج بوش به سمت نماینده آمریکا در سازمان ملل انتخاب شد. دو سال بعد از جنگ عراق، رابطه آمریکا و سازمان ملل در یکی از بدترین روزگار خود قرار داشت و جورج بوش به سراغ سیاستمداری رفت که مهمترین ویژگی‌اش تا آن روزها، دشمنی‌اش با سازمان‌های بین‌المللی و در راس آن سازمان ملل بود.
این انتخاب موجب شد تا جلسه بررسی صلاحیت او در مجلس سنا، به یک نمایش پرماجرای مجادله و مخالفت تبدیل شود و دموکرات‌ها که در انتخابات میان‌دوره‌ای پیروزی خیره‌کننده‌ای به دست آورده بودند و کنگره را کنترل می‌کردند، با ابتکار جو بایدن موفق شدند جلوی تایید جان بولتون را به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل بگیرند. اما جورج بوش کوتاه نیامد و با استفاده از یک خلاء قانونی، در دوران تعطیلی مجلس، بولتون را به این سمت منصوب کرد و او سرانجام بدون رای موافق کنگره به این سمت رسید.
دوران حضور بولتون در این پست کوتاه بود و او بعد از ۱۶ ماه از این مقام کنار گذاشته شد. اما همین دوران کوتاه نیز کافی بود تا او به یکی از خبرسازترین چهره‌های این سازمان تبدیل شود و مخالفتش با سازمان ملل به سر زبان بیافتد. او در همان روزها معماری سالن معروف مجمع عمومی را "به شکل نامحسوسی فاشیستی" توصیف کرد و دبیر کل سازمان ملل را نیز به طعنه "یک پاپ سکولار" خواند؛ کنایه‌ای به قدرت فراملی پاپ در قرون وسطی و مداخله واتیکان در امور داخلی کشورهای اروپای مرکزی
ماجرای جان بولتون و ایران چیست؟
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionجان بولتون همواره از مشوقین تغییر رژیم ایران بوده
در زندگی و اعتقادات جان بولتون، نقطه ویژه‌ای وجود ندارد که موجب شود تا او به شکل غیرعادی و دور از انتظاری بر روی ایران متمرکز باشد. دست‌کم در ظاهر، شاهدی نیست که بتوان گفت ایران در اعتقادات جان بولتون، جایگاهی خارق العاده دارد. مخالفت سرسختانه او با حکومت ایران، شباهت بسیاری به نظرات مشابه او درباره نظام حاکم بر کره شمالی یا رئیس‌جمهور ونزوئلا دارد.
در دنیای بولتون، دلیلی برای مماشات با کشورهایی که هژمونی جهانی آمریکا را به چالش می‌کشند وجود ندارد و این کشور به عنوان یگانه ابرقدرت جهان باید در مقابل همه این کشورها به سختی مقاومت کند و جلوی قدرتمندتر شدن آنها را بگیرد.
در چنین دنیایی است که از نظر بولتون، دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، مطلقا قابل پذیرش نیست و باید به هر شکلی جلوی این کار گرفته شود. بولتون در مقاله معروفی که در سال ۲۰۱۵ در نیویورک تایمز منتشر شد، نظراتش را در این باره با جزئیات نوشت. با این عنوان: "برای متوقف کردن بمب ایران، ایران را بمباران کنید".
در تحلیل بولتون آمده بود که از نظر او، بمب هسته‌ای ایران، برخلاف "تسلیحات هسته‌ای اسرائیل" به یک رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه دامن خواهد زد و کشورهایی مانند ترکیه، عربستان و مصر ناچار می‌شوند که به دنبال این نوع تسلیحات بروند.
این اعتقاد در کنار اصرار بر بی‌ثمری تلاش‌های سازمان‌های بین‌المللی (مانند آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای که بازوی نظارتی سازمان ملل است) موجب شده تا بولتون نتیجه بگیرد که آمریکا در جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، دست‌تنهاست. علاوه بر این او مدعی است که ایران در هر حال - چه در حین مذاکره و چه در جریان یک توافق - دست از ساخت سلاح هسته‌ای بر نمی‌دارد. بولتون حتی مدعی است که تحریم نیز نمی‌تواند ایران را در این راه متوقف کند.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionمریم رجوی (نفر اول سمت راست، از رهبران سازمان مجاهدین خلق در غیبت همسرش مسعود رجوی که از سال ۲۰۰۳ مفقود شده و خبری از او در دست نیست) در دیدار با برخی چهره‌های سیاست آمریکا از جمله بولتون (نفر دوم از چپ)
پس راه حل از نظر او چیست؟ حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران در شهرهای مختلف از جمله نظنز، فردو و اصفهان، شبیه به کاری که اسرائیل در سال ۱۹۸۱ میلادی با عراق انجام داد، یا حمله‌ای که آمریکا در سال ۲۰۰۷ به سوریه کرد. در هر دوی این حملات تاسیسات هسته‌ای کشورهای عراق و سوریه نابود شدند. بولتون نوشته چنین حمله‌ای برای سالهای بسیار برنامه هسته‌ای ایران را به عقب می‌راند.
یکی دیگر از راه‌های بولتون برای مقابله کشورش با تهران، تغییر نظام سیاسی ایران است. کلید این تغییر نیز از نظر او در دستان سازمان مجاهدین خلق است. به گفته خودش او بیش از یک دهه است که از سازمان مجاهدین خلق حمایت کرده است. این در حالی است که سازمان مجاهدین خلق تا سال ۲۰۱۲ میلادی (۶ سال پیش) در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا قرار داشت.
آقای بولتون حتی در کنفرانس‌های تبلیغاتی این سازمان نیز شرکت کرده و در یک اظهارنظر مشهور که در جمع هواداران و اعضای این سازمان در سال ۲۰۱۷ انجام داد، گفت که به همراه اعضای این سازمان، سقوط جمهوری اسلامی را پیش از سال ۲۰۱۹ در تهران جشن خواهد گرفت.
اگرچه بولتون در حمایت از سازمان مجاهدین خلق در میان سیاستمداران آمریکایی تنها نیست، اما در حال حاضر عالی‌ترین مقام آمریکایی است که به این سازمان نزدیک است.1
رابطه بولتون و ترامپ
ردگیری مجموعه مهمی از نظرات بولتون نشان می‌دهد که او بر سر سیاست‌هایی کلیدی با دونالد ترامپ اختلاف دارد.
یکی از معروف‌ترین موارد، کره شمالی و شیوه روبه‌رو شدن با این کشور است. جان بولتون خود نزدیک به دو دهه پیش با بیانیه خارق‌العاده وزارت خارجه کره شمالی روبه‌رو شد که او را "تفاله انسانی" توصیف کرد. علت این ماجرا هم این بود که بولتون در آن زمان کیم جونگ ایل، رهبر کره شمالی را "دیکتاتور مستبد" خوانده بود.
بولتون، همان‌گونه که معتقد است از مذاکره با مقام‌های ایرانی، مساله ایران و آمریکا حل نمی‌شود، مذاکره با کره شمالی را نیز بی‌ثمر می‌داند و از آنجا که برنامه هسته‌ای این کشور، خطری فوری برای آمریکاست، او بارها گفته که واشنگتن باید به کره شمالی "حمله پیشگیرانه" انجام دهد؛ یعنی کاملا برخلاف آنچه دونالد ترامپ در حال حاضر پیگیری می‌کند و در تلاش است تا از راه مذاکره، بحران را حل کند.
او همچنین ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه را نیز به عنوان دشمن آمریکا می‌شناسد و معتقد است واشنگتن باید جلوی صعود و قدرت گرفتن مسکو را بگیرد.
بولتون از هواداران سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است و معتقد است واشنگتن باید برای تقویت این پیمان بکوشد.
و از همه اینها مهمتر، بولتون به وضوح نشان داده که از مداخلات نظامی آمریکا در کشورهای دیگر حمایت می‌کند. او اگرچه می‌گوید برخلاف توصیفات رسانه‌ها "معمار جنگ عراق" نیست یا با انگیزه‌های ایدئولوژیک برخی طراحان این جنگ، همدلی ندارد، اما همچنان از وقوع این جنگ حمایت می‌کند و می‌گوید صدام حسین باید توسط آمریکا سرنگون می‌شد، چون به تهدیدی برای واشنگتن تبدیل شده بود. این در حالی است که جنگ عراق از سوی ترامپ بزرگترین خطای آمریکا توصیف شده است.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionدر حال حاضر جان بولتون و مایک پومپئو (چپ)، ستون‌های اصلی سیاست خارجی ترامپ هستند
مجموعه این مواضع به کلی به آنچه دونالد ترامپ در تبلیغات و سخنرانی‌هایش گفته و وعده داده یا گاه به آن عمل کرده مخالف است.
بولتون اگرچه از زمانی که به عنوان مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ انتخاب شده، مواضعش را به شکلی سیاستمدارانه هم‌راستا به رئیس‌جمهور تصویر می‌کند، اما هرازگاهی این تلاشها نیز بی ثمر می‌ماند. آخرین نمونه از این دست دستور ناگهانی ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه بود که برای مدت کوتاهی با سکوت بولتون همراه شد و در نهایت وقتی او لب به سخن گشود، به شکل غیرمستقیم مخالفت کاملش را با چنین نقشه‌ای نشان داد.
در جریان تنش اخیر واشنگتن و تهران نیز روزنامه واشنگتن پست در گزارشی مفصل به نقل از نزدیکان رئیس‌جمهور نوشت که او از دست جان بولتون کلافه شده است، چون به دنبال ارتباط مستقیم و مذاکره بار هبران ایران است، اما در عوض برخی از جمله بولتون بر طبل جنگ می‌کوبند. بولتون متهم است که با اغراق در اسناد و گزارشها درباره ایران در تلاش است تا دو کشور را به یک رویارویی نظامی بکشاند.
وقتی دونالد ترامپ به ریاست جمهوری رسید، نام جان بولتون به عنوان یکی از نامزدهای احتمالی برای وزارت خارجه - شغلی که بولتون عمری به دنبالش بوده - مطرح شد. او به این پست نرسید اما یک سال و نیم بعد موفق شد به سمت مشاور امنیت ملی برسد که آن هم مقامی مناسب برای بولتون بود تا بتواند ایده‌های سیاسی خود را اجرا کند. ضمن اینکه در سالهای اخیر کم نبودند کسانی که از همین سمت به وزارت خارجه رسیدند. اما فعلا با توجه به مجموعه اختلاف‌نظرها به ویژه بر سر ایران و روند قبلی کاخ سفید ترامپ در تغییر پست‌های مهم، نه تنها احتمال صعود بولتون بسیار کمرنگ است، بلکه چه بسا در همین پست هم، پیش از تحقق خواسته‌های دیرینه‌اش، کاخ سفید را ترک کند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید