گزارشی از افتتاح «کنگره ی وحدت چپ»

شهرکلن در آلمان پایان هفته ی جاری میزبان همایش جمعی از فعالان چپی است که هر چند همه ریشه در جنبش فدایی دارند، اما همه ی فدائیان را در بر نمی گیرند. اعضای فدائیان خلق ایران (اکثریت)، اتحاد فدائیان خلق ایران- طرفدار وحدت و جمعی از کنشگران چپ می خواهند در این همایش حزب چپ واحدی را ایجاد کنند.
نمایندگان از کشورهای مختلفی به شهر المان آمده اند. از اروپا تا کانادا و آمریکا، نماینده ای از ایران البته حضور ندارد، مسئولین کنگره می گویند که اختناق و سرکوب در ایران طبیعتا مانع از آن شده است که فعالینی از ایران بتوانند در این کنگره حضور پیدا کنند. آن ها که در کنگره حضور دارند اما میانگین سنی بالایی دارند. از فعالین جوان کمتر خبری است و کمبود کادرهای زن چشمگیر است. مشکلی که سال هاست در خارج از کشور سازمان ها و احزاب سیاسی را رنج می دهد. بخش چشمگیری از شرکت کنندگان به عنوان میهمان حضور یافته اند و روی کارت هایی که نامشان بر آن ها حک شده و بر سینه زده اند، زمینه ی آبی رنگی وجود دارد که آن ها را از اعضای دارای حق رای که زمینه ی کارتشان نشانه ای قرمز دارد متفاوت می کند.
حضور در همایش برای اعضای سه جریان و علاقمندانی که خواهان مشارکت هستند آزاد است. هیئت برگزارکننده اعلام کرده که می تواند درخواست حضور افراد علاقمند به مشارکت در کنگره را تامین کند.
این کنگره مشترک به گفته ی مسئولان آن، بعد از ده سال گفتگو و بیش از یک سال کار تدارکاتی فشرده برگزار می شود. آن ها که در این کنگره گرد آمده اند، از آن ها که این راه را آغاز کردند، کمتر شده اند. شورای موقت سوسیالیست های چپ در نیمه ی راه این جمع را ترک کردند. بعدتر در سازمان اتحاد فدائیان خلق انشعابی روی داد و نیمی از آن ها در این کنگره شرکت ندارند.
حاضران در باره ی چندین سند سیاسی و برنامه ای، از جمله منشور وحدت، اساسنامه و سایر اسنادی که از پیش تهیه و در جلسات مقدماتی بررسی شده اند، تصمیم می گیرند. گفتگوهای پیش از گشایش کنگره ی مشترک عمدتا روی محتوی منشور، سند سیاسی و نام ارگان نوبنیاد متمرکز بوده و به نظر می آید علاقمندی حاضران به مشارکت در انتخاب نام حزب جدید، اگر بیشتر از سایر موضوعات دستور کار کنگره نبوده باشد، کمتر هم نبوده است. کثرت و تنوع اسامی که برای انتخاب به گنگره پیشنهاد شده، نشان می دهد عنوان حزب جدید فقط یک اسم ساده نیست بلکه پیشنهادها بیانگر نظرهای متفاوت درباره گذشته و سیمای آینده ی حزب نوبنیاد است.
پیش از آنکه هیات رئیسه ی سنی کنگره ی مشترک کار رسمی همایش را آغاز کند، چند تن از حاضران به انتخاب مجریان برنامه، در باره کنگره و چشم انداز آن اظهارنظر کردند. اظهارنظرها به طور عمده سخنرانی های احساسی در توصیف و تمجید وحدت و غلبه بر جدایی ها و درمان زخم های ناشی از انشعاب هایی است که در جنبش فداییان خلق در سال های گذشته روی داده است.
در چند نوبت، گروه موسیقی فارسی "بیدار" که در سالن همایش حضور دارد قطعاتی را اجرا می کند، قطعاتی که بیشتر نشان از سرودهای جنبش فدایی در دوران اوج خود دارند:
«سر اومد زمستون، شکفته بهارون| گل سرخ خورشید باز اومدو شب شد گریزون»| حاضران همراهی می کنند و طنین صدا در فضای سالن می پیچد: «تو کوه ها دارند گل، گل آفتابو می کارند| توی سینه اش جان جان یه جنگل ستاره داره...» چهره ها شکفته می شود، شوق روزهای پرشور مبارزه در کشور در دلها جان گرفته و حاضران سوار بر بال خاطره خود را در ایران می یابند. آنجا که قلب مبارزه می تپد.
نیمی از نخستین روز کنگره گذشته است که هیئت رئیسه کار خود را آغاز می کند. فرزانه عظیمی، محمد اعظمی، بهزاد کریمی، مهدی فتاپور، پروین همتی، علی صمد و حجت نارنجی، به عنوان اعضای هیئت رئیسه انتخاب می شوند تا جلسات کنگره را اداره کنند و به سامان برسانند.
کدام نام؟
نام حزب نوبنیاد، از جمله موضوعات مورد توجه کنگره و بحث هایی است که پیش از آن صورت گرفته است. امیر بهبودی، از کنشکران مستقل و نویسنده ی کتاب «یه جنگل ستاره» در پاسخ به پرسش اخبار روز در این مورد می گوید نام «حزب چپ ایران (فداییان خلق)» را برای حزب جدید پیشنهاد می کند. بهزاد کریمی از رهبران و فعالین سازمان (اکثریت) معتقد است «حزب آزادی و عدالت ایران (وحدت فدائیان خلق)» مناسبت تر است. رضا اکرمی می گوید در موقعیت رای دادن نیست، اما فکر می کند «حزب چپ ایران» مناسب ترین نام برای تشکل جدید حزبی باشد. خانم فرزانه عظیمی عضو هیات رئیسه کنگره در برابر پرسش اخبار روز، می گوید: «حزب چپ ایران». گودرز اقتداری می گوید به «حزب دموکراتیک چپ» رای می دهد. بهروز خلیق مسئول هیات سیاسی – اجرایی سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت) «حزب چپ ایران (فدائیان خلق)» را پیشنهاد می دهد. دکتر فرود سیاوش پور می گوید اگر افرادی خارج از خانواده جنبش فدایی در روند تشکیل این حزب جدید نقش می داشتند، نام «حزب چپ ایران» را مناسب ترین برای آن می دانست. ولی در شرایط موجود، از آنجا که این امر تأمین نشده است، نام «حزب فدائیان خلق ایران» را در این مرحله مناسب می داند.
منشورهای سیاسی و برنامه ای
چهار «منشور» به کنگره وحدت ارایه شده است. منشوری که به نام «گروه کار منشور» پیشنهاد شده و «دیدگاه و ارزش ها، گذار به دموکراسی» نام دارد. منشور دیگری با امضای هفت نفر از اعضای کنگره با نام «برای چپ سوسیالیستی، عدالتخواه و دموکراسی خواه» ارایه شده است. دو منشور دیگر با نام های «به سوی حزب» و «کیستی و باورهای بنیادین «سازمان» نوبنیاد» توسط احمد پورمندی و بیژن اقدسی به کنگره ارایه شده است.
علی کشتگر از فعالین مستقل چپ در پاسخ به پرسش اخبار روز که به کدام منشور رای می دهد، می گوید جز میهمانان کنگره است و رای نمی دهد، اما طرفدار اسنادی است که راهبرد مبارزه برای جانشین کردن جمهوری سکولار و ضامن حقوق بشر به جای جمهوری اسلامی را اتخاذ کند و از برنامه ای عدالت خواهانه دفاع کند. کشتگر می افزاید: خط مشی و سیاست مماشات با جمهوری اسلامی و به هم ریختن مرز چپ با اصلاح طلبان حکومتی منشاء تفرقه و انشعاب و انفعال است.
بهروز خلیق در پاسخ به پرسش اخبار روز که به کدام منشور رای می دهد می گوید: به منشور با عنوان «دیدگاه و ارزش ها، گذار به دموکراسی» رای می دهد. او می افزاید: به جهت این که کار جمعی، طولانی و دقیق روی آن صورت گرفته است. خلیق می گوید: ده بار پیشنهاد از اعضا سازمان نسبت به این منشور اخذ شده و روی پیشنهادها کار صورت گرفته و می افزاید: فورمول ها دقیق بیان شده است.
دکتر فرود سیاوش پور می گوید نهایتا به یکی از منشورها و اسناد سیاسی رای خواهد داد، هر چند که با هیچ یک توافق کامل ندارد. او که در عرصه ی حقوق بشر فعالیت های چشمگیری دارد می افزاید: با سندهایی که بیشتر در راستای دموکراسی و حقوق بشر هستند، نزدیکی بیشتری دارد و به آنها رای خواهد داد.
رضا اکرمی می گوید: به هیچ منشوری رای نمی دهد. او می گوید دوره ای چند ساله عضو شرکت کننده در این پروژه بوده است. اما امروز به عنوان مهمان در این نشست حضور دارد.
امیر بهبودی می گوید: هیچ کدام از منشورها، انتظارات او را بر آورده نمی کند، اما به یکی از آن ها رای خواهد داد که نسبتا مناسب تر است. او منشور «دیدگاه و ارزش ها، گذار به دموکراسی» را به فکر خود نزدیکتر می داند.
گودرز اقتداری می گوید به منشور «دیدگاه ها و ارزش ها، به سوی دموکراسی» که نتیجه ی کار مشترک گروه هاست، رای می دهد.
بهزاد کریمی می گوید به منشور «دیدگاه و ارزش ها، گذار به دموکراسی» رای می دهد. کریمی می گوید: تعاریف ناظر بر پیوند درونزای «سوسیالیسم و دموکراسی» که علت وجودی این چپ نوبنیاد است، در این سند بهتر فورموله شده است. کریمی به اخبار روز می گوید: سند سیاسی پیشنهاد شده، تنها سند مطرح در این کنگره وحدت است که به باور او توانسته در حد ضرور و فشرده، بر روندهای اصلی و وضعیت روز تاکید داشته باشد.
فرزانه عظیمی می گوید: به منشوری که گروه کار منشور تدارک دیده به نام «دیدگاه و ارزش ها، گذار به دموکراسی» رای خواهد داد. او برای این رای خود دو دلیل را اعلام می کند: قبل از همه به این دلیل که با مسائل مطروحه در آن و موضع گیری هایش بیشتر موافق است. دوم آن که این منشور حاصل کار طولانی یک تیم است و علاوه بر آن پیشنهادات اصلاحی نیز جمع آوری شده و او به خرد جمعی حاصل از آن باور دارد.
چشم انداز آینده؟
اخبار روز این پرسش را نیز با تعدادی از اعضای کنگره در میان گذاشت که: چه انتظاری از این همایش دارند و فکر می کنند تشکیل حزب جدید در صحنه ی سیاسی کشور چه تاثیری می تواند داشته باشد؟
بهزاد کریمی می گوید: بیشتر کسانی که خود را عضو این کنگره می دانند، از پیش تصمیم خود را برای وحدت گرفته اند. ما وحدت کرده ایم و در این کنگره فقط می خواهیم به آن رسمیت بدهیم. کریمی می افزاید: این کنگره وحدت، پیام اصلی اش به جامعه، خود ِ امر وحدت است. حامعه سیاسی مخالف جمهوری اسلامی تشنه وحدت و اتحاد است. اما بقای این تشکل نوبنیاد به داشتن سیاست نافذ و موثر است.
فرود سیاوش پور می گوید انتظار دارد که وحدت تشکل هایی که این کنگره مشترک را سامان داده اند، تآمین شود و به این ترتیب امیدی در میان نیروهای آزادیخواه و عدالت طلب جامعه به وجود آورد. او می افزاید: به این نباید بسنده کرد و این حزب جدید باید بتواند عنصری از حزب بزرگتری که تأثیرگذاری بیشتری در جامعه داشته باشد، بشود.
علی کشتگر می گوید به باور او همه ی گرایش های چپ در ذیل یک خط مشی سیاسی قاطع در مبارزه علیه آپارتاید مذهبی حاکم بر ایران می توانند در یک حزب با هم متحد شوند. کشتگر می افزاید منظور او گرایش های چپ طرفدار مبارزه ی بی خشونت است. او می افزاید: در شرایط کنونی ایران اگر یک جریان چپ پرچم مبارزه علیه فساد و بی عدالتی و دیکتاتوری مذهبی حاکم را بلند کند، بخت آن را خواهد داشت که با اقبال عمومی مواجه شود.
گودرز اقتداری می گوید: نیاز به تشکیل یک حزب سیاسی که بر ایده آل های چپ و سوسیالیستی همراه با مولفه های دموکراتیک و مردم سالارانه استوار باشد، بیش از هر زمانی احساس می شود. به گفته ی او نیروهای جوان داخل کشور که بیش از هر چیز از سیستم های اقتصادی نولیبرالی صدمه دیده اند، نیازمند یک پرچم مشخص هستند که از بیرون ساختار حکومتی، بر خواسته های عدالت خواهانه پای فشارد.
فرزانه عظیمی می گوید: در شرایط کنونی که شاهد اوج گیری هر چه بیشتر جنبش کارگری از یکسو، اعتراضات مردمی و رشد اعتراض زنان به حجاب اجباری و در دفاع از حقوق خود هستیم، کمبود یک حزب چپ در ایران بیش از هر زمانی مشهود است. امید او این است که این وحدت سرآغاز رشد تاثیرگذاری نیروی چپ بر صحنه ی سیاسی و دفاع از ارزش هایی باشد که شرکت کنندگان این کنگره چندین دهه در راه رسیدن به آن تلاش می کنند.
بهروز خلیق در برابر پرسش اخبار روز می گوید انتظارش از این همایش تشکیل حزب جدید است. به گفته ی او این حزب جدید می تواند در جمع کردن نیروهای چپ، در دفاع از کارگران و زحمتکشان، در پیشبرد اتحاد چپ و همکاری نیروهای جمهوری خواه موثر واقع شود.
امیر بهبودی هم می گوید انتظارش از این کنگره تشکیل حزب جدید است. او می گوید تاثیر این حزب جدید به احتمال زیاد، اگر سیاست های درستی اتخاذ کند، بیشتر از بقیه ی سازمان های چپ موجود خواهد بود.
رضا اکرمی پاسخ می دهد انتظارش این است که تشکل جدید صرفا جمع مشکلات و نقاط مثبت سه تشکل شرکت کننده در آن نباشد و بتواند کیفیت نوینی از تلاش بخشی از نیروهای چپ ایران برای حضور سیاسی – اجتماعی فعالتر در جامعه باشد.