بیش از دو سوم نمایندگان مجلس خبرگان بالای ۷۰ سال سن دارند

ابوالقاسم خزعلی، چهاردهمین نماینده مجلس خبرگان رهبری ایران بود که چندی پیش در سن ۹۰ سالگی در گذشت. او در هر چهار دوره این مجلس عضویت داشت. مرگ او و سایر اعضای این مجلس در سال‌های اخیر توجه به میانگین سنی نمایندگان این مجلس را افزایش داده است.

اولین مجلس خبرگان رهبری در ایران در سال ۱۳۶۲ تشکیل شد. این مجلس در اولین و دومین دوره خود ۸۲ و ۸۳ عضو داشت. در دو دوره اخیر اما تعداد نمایندگان به ۸۶ نفر افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید: ابوالقاسم خزعلی، عضو مجلس خبرگان درگذشت

انتخابات پنجمین دوره این مجلس نیز برای رقابت بر سر ۸۶ کرسی اسفندماه ۱۳۹۴ برگزار خواهد شد؛ گرچه تجربه انتخابات گذشته نشان داده که امکان رقابت چندانی میان کاندیداهای مختلف وجود ندارد.

اعضای این مجلس برای دوره‌های هشت ساله انتخاب می‌شوند. در طول چهار دوره گذشته تنها ۹۲ نفر بر کرسی‌های این مجلس تکیه زده‌اند و به نظر می‌رسد بیشتر تغییرات نیز در پی مرگ اعضای این مجلس صورت گرفته است.

سایه مرگ بر سر خبرگان چهارم

مجلس خبرگان در حال حاضر و پس از برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای ۷۰ عضو دارد. ۱۶ عضو آن بر اثر کهولت سن درگذشتند. دو کرسی نیز در پی ابطال انتخابات بدون نماینده مانده است.

علی مشکینی رئیس ۸۶ ساله این مجلس اولین نفری بود که در سال ۱۳۸۶ درگذشت. مشکینی از زمان تشکیل این مجلس ریاست آن را بر عهده داشت. پس از آن اکبر هاشمی رفسنجانی در ۷۳ سالگی ریاست مجلس را بر عهده گرفت. او که در حال حاضر ۸۱ سال دارد همچنان عضو مجلس خبرگان است.

سه سال بعد در اسفند ۱۳۸۹ محمدرضا مهدوی کنی در سن ۷۹ سالگی به ریاست مجلس رسید، در حالی که به سختی می‌توانست در جلسات آن شرکت کند و سرانجام در سال ۱۳۹۱ در سن ۸۳ سالگی در گذشت.

محمدرضا مهدوی کنی، رییس پیشین مجلس خبرگان در کنار احمد جنتی عضو فعلی این مجلس

ریاست مجلس این بار به محمد یزدی رسید. او که ۸۲ سال دارد، با ضعف جسمانی روبرو است و به همین علت در سال ۱۳۸۸ نیز از این مجلس استعفا داده بود که با آن موافقت نشد.

در مجلس خبرگان فعلی، محمود هاشمی شاهرودی با ۶۷ سال سن نائب رییس اول و محمدعلی موحدی کرمانی با ۸۴ سال سن نائب رئیس دوم هستند.

از ۷۰ عضو فعلی مجلس خبرگان رهبری، ۲۴ نفر بالای ۸۰ سال و به همین تعداد نیز بالای ۷۰ سال هستند. جوانترین عضو این مجلس حسن نمازی ۴۰ ساله بود که در آخرین جلسه این مجلس استعفا کرد.

چهار دوره‌ی پر تلاطم خبرگان

از نگاه آمار نه تنها سن اعضای این مجلس که تعداد نامزدهای هر دوره انتخابات نیز قابل توجه است. در اولین دوره این مجلس در آذر ماه ۱۳۶۱ خورشیدی، ۱۶۸ نفر نامزد شدند که صلاحیت ۱۲ نفر رد شد و ۱۰ نفر دیگر نیز انصراف دادند. انتخابات با رقابت ۱۴۸ نفر برای ۸۲ کرسی با مشارکت بالای ۷۷ درصد برگزار شد.

در انتخابات دومین دوره این مجلس که در مهر ۱۳۶۹ و پس از به قدرت رسیدن علی خامنه‌ای برگزار شد، ۱۸۰ نفر ثبت‌نام کردند که ۶۲ نفر آنها رد صلاحیت شدند و ۱۲ نفر نیز انصراف دادند. انتخابات با رقابت ۱۰۶ نفر برای ۸۳ کرسی و مشارکت ۴۶ درصدی انجام شد.

میزان رد صلاحیت‌ها در سومین دوره از دوره‌های گذشته نیز بیشتر بود. آبان ۱۳۷۷ در حالی که سال پیش از آن محمد خاتمی بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زده بود، انتخابات مجلس خبرگان برگزار شد.

از مجموعه ۳۹۶ نامزد این انتخابات ۲۱۴ نفر رد صلاحیت شدند و ۱۳ نفر انصراف دادند تا انتخابات با ۱۶۹ نفر برای ۸۶ کرسی برگزار شود. در این انتخابات ۴۶ درصد از دارندگان حق رای مشارکت داشتند.

چهارمین دوره انتخابات خبرگان در آذر ۱۳۸۵ همزمان با انتخابات شورای شهر و روستا برگزار شد. در این دوره ۴۹۳ نفر برای نامزدی در انتخابات ثبت‌نام کردند که در ابتدا با رد صلاحیت گسترده در برخی حوزه‌های انتخابی تعداد نامزدها و کرسی‌های نمایندگان برابر بود.

شورای نگهبان پس از طی چند مرحله بررسی صلاحیت نامزدها در نهایت ۳۱۱ نفر را رد صلاحیت کرد و انتخابات با ۱۸۱ نامزد برگزار شد. با توجه به همزمانی این انتخابات با رقابت‌های شورای شهر و روستا، مشارکت در این انتخابات به ۶۰ درصد رسید.

انتخابات "سرنوشت ساز"؟

انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری در اسفندماه ۱۳۹۴ برگزار خواهد شد. در این رقابت نه تنها سن اعضای این مجلس که وضعیت سلامت رهبر جمهوری اسلامی نیز مورد توجه است.

صلاحیت کسانی که بخواهند برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری نامزد شوند، باید به تایید فقهای شورای نگهبان برسد که خودشان نیز در انتخابات خبرگان نامزد هستند. احمد جنتی ۸۸ ساله دبیر شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان رهبری است.

در حال حاضر اکثریت نمایندگان مجلس خبرگان که باید بر عملکرد رهبر جمهوری اسلامی نظارت کنند، نمایندگان منسوب آیت‌الله علی خامنه‌ای در نهادهای مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی هستند.

با این وجود به نظر نمی‌رسد با توجه به جهت‌گیری‌های شورای نگهبان ترکیب فعلی این مجلس تغییر چندانی کند و حتی این احتمال وجود دارد که منتقدان رهبر فعلی بیش از پیش محدود شوند.