گوترش: داریم قبرهای خودمان را می‌کنیم

گوترش: داریم قبرهای خودمان را می‌کنیم

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان در یکی از تندترین هشدارها درباره گرمایش زمین گفت ما داریم قبر خود را می‌کنیم.

آقای گوترش در روز رسمی افتتاح بیست و ششمین کنفرانس اقلیمی سازمان ملل موسوم به کاپ۲۶ در گلاسکوی اسکاتلند گفت: "اعتیاد به سوخت‌های فسیلی بشر را لب پرتگاه برده است."

"یا ما به اعتیاد پایان می‌دهیم یا این اعتیاد به ما پایان می‌دهد. وقت آن است که بگوییم بس است، کشتن خومان با کربن بس است، رفتار کردن با طبیعت مثل توالت بس است. سوزاندن و حفاری و استخراج هر چه بیشتر بس است. ما داریم قبرهایمان را می‌کنیم."

کاپ۲۶ را بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا افتتاح کرد و او هم در نطق خود هشدار داد که "یک‌دقیقه به نیمه شب مانده است" که اشاره‌ای تلویحی به آخر دنیاست.

آقای جانسون گفت اگر اقدامی فوری برای مهار گرم‌ شدن خطرناک کره زمین صورت نگیرد، دنیا بخصوص نسل جوان رهبران کشروها را نخواهند بخشید و خشم آنها قابل کنترل نخواهد بود.

او خواستار پایان دادن به سوزاندن زغال سنگ و تولید خودروهای بنزینی و گازوئیلی (دیزل) شد.

در این اجلاس که دانشمندان هشدار داده‌اند آخرین فرصت برای جلوگیری از یک فاجعه جهانی است ۲۵ هزار نفر از سران کشورها گرفته تا نمایندگان دولت‌ها، دانشمندان، نهادها و فعالان محیط زیست، نمایندگان صنایع و لابی‌ها از تقریبا تمام کشورهای دنیا شرکت کرده‌اند.

ایران هم گفته است در این اجلاس شرکت می‌کند. کاپ۲۶ دوازده روز ادامه دارد. در هفته اول کارشناسان و متخصصان پشت درهای بسته بر سر پیش‌نویس یک پیمان بحث و مجادله می‌کنند و در هفته دوم نمایندگان دولت‌ها درباره آن بحث و مذاکره می‌کنند تا توافق نهایی را جمعه آینده اعلام کنند.

بنا به عهدنامه پاریس و اجماع تقریبا جهانی دانشمندان، افزایش دمای کره زمین بر اثر فعالیت‌های بشر تا سال ۲۰۵۰ باید زیر ۱/۵ درجه بماند وگرنه عواقب وخیمی برای حیات خواهد داشت و مناطق وسیعی غیرمسکونی می‌شوند.

این گرم شدن در دویست سال گذشته شدت گرفته با سوزاندن زغال‌سنگ، نفت و گاز (سوخت‌های فسیلی) برای بکار گرفتن ماشین، دورانی که به انقلاب صنعتی معروف است.

اکنون این افزایش دما ۱/۱ درجه برآورد می‌شود.

دیگران چه گفتند؟

بعد از بوریس جانسون، تچای سوروی یک فعال ۲۴ ساله محیط‌زیست در جنگل‌های آمازون سخن گفت، از اینکه مردمش شش‌هزار سال در آنجا زندگی کرده‌اند و پدرش همیشه به او می‌گفته به ماه و ستارگان و گیاهان و جانوران گوش کند، اما آب‌وهوا گرمتر شده، جانوران دارند ناپدید می‌شوند و گیاهان مثل گذشته گل نمی‌دهند."

"زمین دارد حرف می‌زند و به ما می‌گوید دیگر وقتی نداریم."

او گفت بحران اقلیمی در سال ۲۰۳۰ یا ۲۰۵۰ اتفاق نمی‌افتد بلکه همین حالا اتفاق افتاده است، و وقتی سیاستمداران دست روی دست گذاشته بودند دوست او در راه محافظت از جنگل به قتل رسیده است:

"مردم بومی در خط مقدم مبارزه با بحران اقلیمی هستند و باید محور تمام تصمیم‌هایی باشند که اینجا گرفته می‌شوند."

امروز اولین روز رسمی اجلاس است و چهره‌های سرشناسی سخنرانی کردند، از جمله شاهزاده چارلز ولیعهد بریتانیا، که به نقش بخش خصوصی اشاره کرد و گفت برای کاستن از بار بدهی کشورهای فقیر به "کارزاری به سبک نظامی برای صف‌آرایی برای تقویت بخش خصوصی نیاز است."

او گفت "هزینه بی‌عملی بسیار فراتر از پیشگیری است."

"درخواست من امروز از کشورها این است که گرد هم بیایند و محیطی را ایجاد کنند که تمام بخش‌های صنعتی اقدام لازم را انجام دهند. ما می‌دانیم که این نه میلیاردها، بلکه تریلیون‌ها دلار نیاز دارد."

جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا هم در سخنرانی خود به جزئیات کمی اشاره کرد اما گفت بزودی برنامه چشم‌انداز آمریکا برای کربن‌خنثی‌شدن تا سال ۲۰۵۰ را اعلام می‌کند. او مقابله با گرمایش زمین را هم اخلاقی دانست و هم اقتصادی و گفت این اقدام‌ها "استاندارد زندگی را در دنیا بهتر می‌کند" اما این "بزرگترین چالش عمر ماست."‌‌

سر دیوید آتنبورو طبیعت‌شناس و مستندساز به مسئله نابرابری اشاره کرد و گفت هر چه در ده هزار سال گذشته بشر به دست آورده، در سایه این ثبات بوده که دمای کره زمین در محدوده یک درجه افزایش یا کاهش مانده و دیگر یک طبیعت "غیرقابل‌پیش‌بینی و بی‌رحم" نبوده که اجداد ما فقط در تعداد قلیل می‌توانستند زنده بمانند:

"اما مسئله نابرابری هم اینجا به اندازه بی‌ثباتی مطرح است. آنها که کمترین نقش را در این مشکل داشته‌اند بیشترین لطمه را دیده‌اند."

میا ماتلی نخست وزیر بارابادوس هم هشداری سخت داد که اگر می‌خواهید کشورهای کوچک جزیره‌ای دنیا "زنده بمانند" باید افزایش دمای کره زمین زیر ۱/۵ درجه باقی بماند، و اگر به دو درجه برسد، این کشورها "محکوم به مرگ می‌شوند."

او به عدالت اقلیمی اشاره کرد و گفت آنچه این کشورها با آن مواجهند "غیراخلاقی و ناعادلانه" است و از کشورهای ثروتمند خواست به وعده خود عمل کنند.

در اجلاس سال ۲۰۰۹ در کپنهاگ کشورهای ثروتمند قول دادند سالی صد میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۰ برای مقابله با گرم شدن کره زمین به کشورهای در حال توسعه کمک کنند اما نکردند.

۴۲ کشور کوچک و جزیره‌ای دنیا که با بالا آمدن اقیانوس و طوفان‌های ویرانگر مواجهند بیش از دیگر کشورها نیاز به کمک فوری دارند و بسیار در معرض خطرند.

دعوای سیاسی

اجلاس‌های کاپ هرچه بیشتر به محل منازعات سیاسی هم بدل می‌شوند و در این میان مناقشه غرب و بخصوص آمریکا با چین هم خود را نشان می‌دهد.

یکی از چهره‌هایی که غیبتش در کاپ۲۶ توجه‌ها را جلب کرده است شی‌جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین است. او البته در نشست جی۲۰ هم که دیروز در رم به پایان رسید حضور نداشت.

جیک سولیوان مشاور امنیت ملی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا گفت چین وعده داده که تراز کربنی‌اش را تا سال ۲۰۶۰ صفر کند اما رهبرش اینجا حاضر نیست و قرار نیست طبق انتظار با ویدئو هم در مذاکرات شرکت کند و فقط بیانیه خواهد داد.

دیروز جو بایدن پس از پایان اجلاس جی۲۰ به چین و روسیه انتقاد کرد که برای مقابله با گرم شدن زمین اقدام کافی نمی‌کنند.

چین و روسیه گفته‌اند تراز کربنی خود را تا سال ۲۰۶۰ صفر می‌کنند در حالیکه پیمان پاریس سال ۲۰۵۰ را هدف تعیین کرده است.

این موضوع احتمالا سایه‌ای بر توافق نهایی گذاشت، در حالیکه دیروز هم تفاهم‌نامه پایانی اجلاس کشورهای گروه ۲۹ باعث سرخوردگی فعالان محیط زیست شد.

تفاهم‌نامه بدون اشاره به هدف خاصی فقط به "اقدام معنی‌دار و موثر" اشاره کرده بود.

فعالان محیط‌زیست به جو بایدن و بوریس جانسون انتقاد می‌کنند درحالیکه وعده اقدام معنی‌دار می‌دهند اما کار دیگری می‌کنند.

به گفته آنها جو بایدن خواستار افزایش تولید نفت اپک است و دولت بوریس جانسون در حال بررسی درخواست یک شرکت برای استخراج نفت در دریای شمال است.

بوریس جانسون البته امروز وعده داد برنامه ساخت یک معدن زغال‌سنگ را لغو کند.

عدالت اقلیمی چیست؟

کشورهای جنوب دنیا که از بیش از یک دهه پیش با عواقب گرم شدن زمین مواجهند بیشتز کشورهای فقیر و توسعه نیافته‌اند که بیشتر غذای دنیا را تولید می‌کنند.

این کشورها می‌گویند کشورهای صنعتی با انباشتن گازهای کربنی در جو بر فقر غلبه کردند و توسعه یافتند اما اکنون از کشورهای فقیر می‌خواهند این کار را نکنند.

آنها همچنین از کشورهای پیشرفته می‌خواهند عوارض آسیبی که به اقلیم زده‌اند را بپردازند.

چین هم استدلال مشابهی دارد. چین در سال ۲۰۰۶ بزرگ‌ترین تولیدکننده دی‌اکسیدکربن شد و اکنون مسئول تولید بیش از یک چهارم گازهای گلخانه‌ای در دنیاست، البته سرانه کربنی این کشور کمتر از کشورهایی مثل آمریکاست.

چین بیشتر از هر کشور دیگری انرژی خورشیدی تولید می‌کند و در سال ۲۰۲۰ تاسیسات انرژی بادی چین حداقل سه برابر هر کشور دیگری بوده است.

با اینحال چین هنوز بیش از نیمی از انرژی خود را از زغال‌سنگ تامین می‌کند و نه تنها قصد ندارد ساخت نیروگاه‌های زغال‌سنگی را در آینده نزدیک متوقف کند، بلکه در حال ساخت ده‌ها نیروگاه زغال‌سنگی جدید است.

علاوه بر این، چین محل تولید بسیاری از کالاهایی است که کشورهای غربی به آن وابسته‌اند.

با ۱/۶ میلیارد جمعیت، نقش چین در مقابله با گرم شدن زمین حیاتی است.

تنها چهار کشور به اضافه اتحادیه اروپا مسئول بیشتر انتشار گاز دی اکسید کربن در جهان هستند که عمده‌ترین گاز گلخانه‌ای مسئول گرمایش زمین است.

این چهار کشور و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۵ توافقنامه پاریس را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای برای محدود کردن افزایش دمای زمین امضا کردند.

پس از آن چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

اهداف چین، بزرگترین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای جهان

• این کشور می‌گوید انتشار کربن قبل از سال ۲۰۳۰ به اوج خود خواهد رسید
• این کشور وعده تامین ۲۵ درصد انرژی مورد نیاز خود را از سوخت های غیر فسیلی تا سال ۲۰۳۰ داده است.
• چین همچنین قول داده تا قبل از سال ۲۰۶۰ کربن خنثی باشد.

عبارت کربن خنثی به متعادل کردن انتشار کلی کربن از طریق اقداماتی مانند کاشت درختان برای جذب این گاز از جو زمین اشاره دارد.

چین بزرگترین تولید کننده دی اکسید کربن است که مسئول یک چهارم کل انتشار جهانی این گاز است. و انتشار کربن آن هنوز هم در حال افزایش است، عمدتاً به دلیل اتکا به زغال سنگ.

ماه گذشته،شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین اعلام کرد که تامین مالی پروژه‌های جدید زغال سنگ در خارج از کشور را متوقف می‌کند.

اما در داخل، به مسئولان معادن زغال سنگ دستور داده شده است که تولید خود را برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده انرژی افزایش دهند، اگرچه پکن قول داده است که از سال ۲۰۲۶ استفاده از زغال سنگ را کاهش دهد.

چین پیشرفت هایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر داشته است.

این کشور اکنون بیش از یک سوم کل انرژی خورشیدی جهان را در اختیار دارد و بزرگترین تولید کننده انرژی بادی در جهان است.

اما به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، چین باید تقاضای زغال سنگ را تا سال ۲۰۶۰ بیش از ۸۰ درصد کاهش دهد تا به اهداف اقلیمی خود دست یابد.

در همین حال، Climate Action Tracker (سی‌ای‌تی) که از سال ۲۰۰۹ تحلیل‌های دو موسسه تحقیقاتی در مورد وضعیت گرمایش زمین را دنبال می‌کند، معتقد است که سیاست‌ها و اقدامات چین "ناکافی" هستند و اگر دیگر کشورها هم همان مسیر را دنبال کنند، به افزایش دمای جهانی ۳ درجه سانتی‌گراد منجر می‌شود.

ایالات متحده آمریکا، بیشترین انتشار گازهای گلخانه‌ای به ازاء هر نفر

آمریکا این اهداف را برای خود تعیین کرده است:

• میزان گاز دی اکسید کربن را تا سال ۲۰۳۰ حداقل ۵۰ درصد نسبت به سطح آن در سال کاهش دهد
• نیمی از وسایل نقلیه جدید تا سال ۲۰۳۰ برقی شوند
• تا سال ۲۰۵۰ کربن خنثی شود

بیش از ۸۰ درصد انرژی ایالات متحده آمریکا از سوخت های فسیلی تامین می‌شود، اگرچه که منابع انرژی تجدیدپذیر آن هم در حال افزایش است.

طرح زیست محیطی جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به دنبال گسترش بیشتر انرژی سبز است، با یک برنامه ۱۵۰ میلیارد دلاری برای برق پاک که به شرکت‌های برق که سوخت خود را از سوخت های فسیلی تغییر می‌دهند، پاداش دهد.

اما این طرح با مخالفت برخی از قانونگذاران آمریکایی که نگران تأثیر آن بر صنعت زغال سنگ هستند، مواجه شده است.

انتشار گاز دی اکسید کربن آمریکا در دهه گذشته کاهش یافته است.

اما سی‌ای‌تی می‌گوید اقدامات و سیاست‌های ایالات متحده «ناکافی» هستند و برای دستیابی به هدف توافق‌نامه پاریس مبنی بر حفظ افزایش ۱.۵ درجه سانتی‌گراد در گرمایش زمین، به «بهبود قابل‌توجهی» نیاز دارند.

اتحادیه اروپا؛ کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

• اتحادیه اروپا وعده کاهش ۵۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای را نسبت به سطح سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۳۰ داده
• این اتحادیه همچنین هدف تامین ۴۰ درصد انرژی خود از انرژی های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ را داده
• این اتحادیه گفته که تا سال ۲۰۵۰ کربن خنثی خواهد شد

آلمان، ایتالیا و لهستان بزرگترین تولیدکنندگان دی اکسید کربن در اتحادیه اروپا هستند.

و در حالی که این اتحادیه اهداف کلی در مورد انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، اما کشورهای عضو این اتحادیه توانایی‌های مالی و فنی متفاوتی دارند.

بنابر این همه کشورهای عضو باید به توافق برسند که چگونه به اهداف بلوک برسند، زیرا اتحادیه اروپا به عنوان یک نهاد واحد در مورد کنفرانس کنونی تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۱ (کاپ۲۶) مذاکره می‌کند.

سی‌ای‌تی می‌گوید سیاست‌ها و اقدامات (این اتحادیه) «تقریباً کافی» است تا افزایش دمای جهانی را در حد کمتر از ۲ درجه سانتی‌گراد نگه دارد، با توجه به این امر که انتشار گازهای گلخانه‌ای از سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است.

اهداف هند؛ کشوری که متکی به زغال سنگ است

• کاهش ۳۳ تا ۳۵ درصدی "شدت انتشار" تا سال ۲۰۳۰
• وعده تامین ۴۰ درصد ظرفیت برق از سوخت های غیرفسیلی تا سال ۲۰۳۰
• تاریخی برای وضعیت "کربن خنثی" تعیین نکرده است

انتشار سالانه گاز دی اکسید کربن هند در دو دهه گذشته به طور پیوسته افزایش یافته است اما هنوز کمترین میزان انتشار را در ازای هر نفر در بین پنچ تولید کننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای دارد.

هند معتقد است که کشورهای ثروتمندتر و صنعتی‌تر باید بار بیشتری را متحمل شوند، زیرا نقش آنها در افزایش گرمایش زمین در طول سال ها بیشتر بوده است.

و هدفی برای "شدت انتشار" دی اکسید کربن به ازای هر واحد رشد اقتصادی دارد و می‌گوید این روش عادلانه‌تری برای مقایسه با کشورهای دیگر است.

هند همچنین وعده افزایش قابل توجهی در تولید انرژی از منابع سوخت غیرفسیلی مانند انرژی بادی، خورشیدی، برقی و آبی داده است. در سال ۲۰۱۹، این میزان به ۲۳ درصد رسیده است.

اما حدود ۷۰ درصد از شبکه برق هند از زغال سنگ تامین می‌شود.

سی‌ای‌تی می‌گوید که هند باید تولید برق از زغال سنگ را قبل از سال ۲۰۴۰ متوقف کند و هدف خود را برای انرژی حاصل از سوخت های غیرفسیلی افزایش دهد.

روسیه؛ قوه محرکه اقتصاد این کشور نفت و گاز است

• روسیه گفته که انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۳۰ نسبت به سال ۱۹۹۰ به میزان ۳۰ درصد کاهش می‌دهد
• روسیه همچنین وعده داده که تا سال ۲۰۶۰ کربن خنثی شود

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۱، اقتصاد روسیه و انتشار کربن آن تحلیل رفت.

اما روسیه همچنان به جنگل‌‎ها و باتلاق‌های وسیع خود برای جذب کربن متکی است.

انرژی بادی، خورشیدی و آبی و سایر سوخت‌های غیرفسیلی بخش کوچکی از کل ترکیب انرژی آن را تشکیل می‌دهند.

و سوخت های فسیلی بیش از ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی یعنی ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در روسیه را تشکیل می‌دهند.

سی‌ای‌تی می‌گوید سیاست‌ها و اقدامات روسیه برای محدود کردن گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی گراد "بسیار ناکافی" است.