برنامه‌ریزی روسیه برای دوران جدید در افغانستان

برنامه‌ریزی روسیه برای دوران جدید

• پتر کزلوف و آنا ریندا

هنگامی که ایالات متحده و دولت‌های اروپایی خیلی سریع مشغول خارج کردن شهروندان و همکاران افغانستانی خود از کابل بودند، روسیه یکی از معدود کشورهایی بود که در ظاهر نگران به قدرت رسیدن طالبان نبود.

دیپلمات‌های روسی از حاکمان جدید به عنوان "انسان‌های عادی" یاد کردند و بحث‌شان این بود که پایتخت نسبت به گذشته امن‌تر شده است. ولادمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، روز جمعه گفت که قدرت‌گیری طالبان واقعیتی است که باید با آن کنار آمد.

این رفتار تفاوت بسیاری با جنگ ۹ ساله‌ فجیعی دارد که خیلی از روس‌ها از تلاش‌های شوروی برای سر پا نگه داشتن دولت کمونیست کابل در دهه ۱۹۸۰ به یاد دارند.

به گرمی یاد کردن از طالبان

برخلاف بیشتر سفارتخانه‌های خارجی در پایتخت، روسیه می‌گوید که نمایندگی دیپلماتیکش در کابل همچنان باز است و از حاکمان جدید نیز به گرمی یاد کرده است. دمیتری ژیرنوف، سفر روسیه، کمتر از دو روز بعد از به قدرت رسیدن طالبان با نمایندگان این گروه دیدار کرد و گفت هیچ مدرکی دال بر اقدامات تلافی‌جویانه یا خشونت‌آمیز ندیده است.

واسیلی نبنزیا، نماینده مسکو در سازمان ملل، نیز از آینده روشن آشتی ملی، و بازگشت نظم و قانون به خیابان‌ها و "پایان سال‌ها خون‌ریزی" سخن گفت.

ضمیر کابلوف، فرستاده ویژه آقای پوتین در امور افغانستان، حتی گفت که مذاکره با طالبان از "دولت دست‌نشانده" پیشین به رهبری اشرف غنی، رئیس‌جمهوری تبعیدی افغانستان، آسانتر است.

مسکو علاقه چندانی به آقای غنی نداشت: دیپلمات‌های این کشور در روزهای اخیر مدعی شدند که او با چهار ماشین و بالگردی پر از پول از کشور گریخت - اتهاماتی که او دروغ خواند و تکذیب کرد.

بررسی روابط رو به بهبود روسیه

روسیه عجله‌ای برای به رسمیت شناختن طالبان به عنوان حاکمان جدید افغانستان ندارد، اما به نظر می‌رسد که لحنش نرمتر شده است. خبرگزاری دولتی تاس طی هفته گذشته در گزارش‌های خود از طالبان عبارت "رادیکال" را جایگزین "تروریست" کرد.

مسکو چند وقتی است که دارد روابط خود با طالبان را بیشتر می‌کند. با وجود این که طالبان از سال ۲۰۰۳ در فهرست سازمان‌های تروریستی و غیرقانونی روسیه بوده است، نمایندگان این گروه از سال ۲۰۱۸ به بعد برای صحبت به مسکو رفته‌اند.

دولت سابق افغانستان فرستاده ویژه رئیس‌جمهور روسیه را به حمایت علنی از طالبان و محروم کردن سه ساله دولت رسمی از حق حضور در مذاکرات مسکو متهم کرد.

آقای کابلوف این اتهام را رد کرد و گفت دولت افغانستان ناشکر است. اما او در سال ۲۰۱۵ گفته بود که روسیه و طالبان منافع مشترکی در جنگ با جهای‌های دولت اسلامی (داعش) دارند.

این حرف به گوش واشنگتن نیز رسید. رکس تیلرسون، وزیر خارجه وقت آمریکا، در اوت ۲۰۱۷ روسیه را متهم کرد که به طالبان کمک نظامی می‌کند - مسکو این ادعای "گیج‌کننده" را تکذیب کرد.

وزارت خارجه در مسکو گفت که از "همکاران آمریکایی خود خواسته‌ایم که مدرک ارائه کنند، اما ثمری نداشته است... ما هیچ حمایتی از طالبان نمی‌کنیم."

در ماه فوریه امسال، آقای کابلوف با ستایش از طالبان به خاطر اجرای "تمام و کمال" تعهداتش در توافق دوحه و متهم کردن کابل به خراب‌کاری در آن باعث خشم دولت افغانستان شد.

تمرکز بر امنیت منطقه‌ای

با وجود روابط نزدیکترش با طالبان، رویه فعلی مسکو عمل‌گرایی است. این کشور فعلا تحولات را تحت نظر دارد و هنوز طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی خود حذف نکرده است. آقای پوتین گفت که امیدوار است طالبان به وعده‌های خود مبنی بر برقراری مجدد نظم عمل کند. به گفته او "مهم است که اجازه داده نشود که تروریست‌ها به کشورهای همسایه سرریز کنند."

مولفه‌های اصلی سیاست روسیه ثبات منطقه‌ای و تاریخ دردناک خودش در افغانستان است. این کشور خواهان تامین امنیت مرزهای متحدانش در آسیای مرکزی است و جلوگیری از شیوع تروریسم و قاچاق مواد مخدر.

وقتی ایالات متحده در پی حمله‌های ۱۱ سپتامبر به طالبان حمله کرد و در جمهوری‌های شوروی سابق در منطقه پایگاه ایجاد کرد، روسیه از این اقدام استقبال کرد. اما روابط خیلی سریع سرد شد.

روسیه در اوایل ماه جاری در ازبکستان و تاجیکستان رزمایش‌هایی برگزار کرد که هدفشان اطمینان دادن به کشورهای آسیای مرکزی بود که بعضا متحد نظامی مسکو محسوب می‌شوند.

طالبان ماه گذشته به روسیه تعهد داد که پیشروی‌هایش در افغانستان هیچ خطری برای متحدان منطقه‌ای این کشور نخواهد داشت و مبارزه با جنگجویان داعش نیز ادامه پیدا خواهد کرد.

خاطره تلخ روسیه از جنگ

روسیه تاکید دارد که فرستادن نیرو به افغانستان برایش منفعتی به همراه نخواهد داشت، موضعی که درکش خیلی سخت نیست. این کشور در سال‌های پایانی عمر شوروی در دهه ۱۹۸۰ درگیر جنگی خونین، و به گفته خیلی‌ها بی‌معنی، در افغانستان بود.

هدف اولیه در ۱۹۷۹ حمایت از یک دولت متحد بود، اما دخالت نظامی نه سال طول کشید و جان ۱۵٫۰۰۰ سرباز ارتش شوروی را گرفت.

جنگ باعث انزوای شوروی در دنیا شد، و خیلی از کشورها المپیک ۱۹۸۰ مسکو را تحریم کردند. هزینه آن نیز فشار زیادی به اقتصاد رو به زوال شوروی وارد کرد.

در حالی که اتحاد جماهیر شوروی از دولت ببرک کارمل در کابل حمایت می‌کرد، ایالات متحده، پاکستان، چین، ایران و عربستان سعودی از مجاهدینی حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کردند که با نیروهای شوروی و متحدان افغانستانی آن‌ها می‌جنگیدند.

بسیاری از کسانی که جان خود را از دست دادند سربازان وظیفه نوجوان بودند، و جنگ به خیلی‌ها نشان داد که مقامات شوروی اصلا به فکر مردم خودشان نیستند. باور عمده بر این است که این جنگ باعث ایجاد سرخوردگی نسبت به رهبران کشور شد و تا حدی فروپاشی شوروی را تسریع کرد.

جنگ نهایتا با خروج مفتضحانه نظامیان شوروی در فوریه ۱۹۸۹ پایان یافت.

دلواپسی برای آینده

روسیه شاید در ظاهر برای به قدرت رسیدن طالبان آماده بوده باشد، اما برخی کارشناسان عقیده دارند که مسکو نیز به اندازه دیگران غافلگیر شد.

آندری سرینکو، عضو مرکز مطالعات معاصر افغانستان، معتقد است که تصمیم‌ها در لحظه گرفته می‌شود و می‌گوید "حرف زدن از استراتژی مسکو بی‌معنی است. نگرانی مسکو از این است تاثیری بر روند تغییر ساختار منطقه‌ای نداشته باشد."

برخی دیگر نیز از پیامدهای احتمالی زمام‌داری طالبان ابراز نگرانی می‌کنند.

آندری کرتونوف، رئیس اندیشکده شورای روابط بین‌الملل روسیه، معتقد است که آن‌ها توان کنترل کامل کشور، مخصوصا نواحی شمالی، را نخواهند داشت و این مساله می‌تواند تهدیدی برای روسیه و همسایگانش باشد.

به گفته او "شاید اعضای القاعده یا داعش که در افغانستان حضور دارند در آسیای مرکزی دست به عملیات بزنند."

او در عین حال نگران وخامت شدید اوضاع اقتصادی در افغانستان است که به نوبه خود می‌تواند به بی‌ثباتی دامن بزند.

انتقاد تونی بلر از خروج نیروهای آمریکایی: ایران و روسیه و چین از این شرایط استفاده می‌کنند

 

 

نیروهای بریتانیایی و آمریکایی عملیات تخلیه فرودگاه کابل را پیش می‌برند

تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا در نخستین اظهاراتش پس از تسلط طالبان بر افغانستان خروج نیروهای آمریکایی را محکوم کرد و آن را "غم انگیز ، خطرناک و غیر ضروری" خواند.

او این خروج را در ادامه شعار نامطلوبی خواند که مبنای آن پایان دادن به "جنگ بی‌پایان" بود.

این اصطلاحی بود که جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در دوران رقابت‌های انتخاباتی به کار برده بود.

در جریان حمله بیست سال پیش به افغانستان، آقای بلر سربازان بریتانیایی را به این کشور اعزام کرد.

اکنون آقای بلر می‌گوید گفت خروج نیروهای متحد باعث تشویق گروه‌های جهادی خواهد شد. او گفت روسیه، چین و ایران نیز از این فرصت استفاده خواهند کرد.

نخست وزیر سابق بریتانیا همچنین گفت این یک "تعهد اخلاقی" است که تا زمان تخلیه کسانی که باید از این افغانستان خارج شوند نیروهای ائتلاف در آنجا بمانند.

منبع تصویر،MOD

توضیح تصویر،

در جریان حمله بیست سال پیش به افغانستان، آقای بلر سربازان بریتانیایی را به این کشور اعزام کرد؛ عکس: تونی بلر در سال ۲۰۰۶ در هلمند

رهبر سابق حزب کارگر در وب سایت خود نوشت: "ما باید آنها را خارج کنیم و به کسانی که مسئولیت آنها را برعهده داریم پناه دهیم - آن افغان‌هایی که به ما کمک کردند و در کنار ما بودند و حق دارند از ما بخواهند در کنار آنها باشیم."

او با انتقاد از خروج نیروهای آمریکایی و ائتلاف گفت "ما نیازی به انجام این کار نداشتیم. ما این کار را انتخاب کردیم."

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین از اقدام دولت آقای بایدن برای تخلیه کابل انتقاد کرده است. او در یک تجمع در آلاباما، این عملیات را یکی از بزرگترین شکست‌های نظامی تمام دوران خواند.

آقای ترامپ توافقی را با طالبان امضا کرد که بر اساس آن نیروهای آمریکایی مجبور به خروج شدند.

آقای بلر اذعان کرد که اشتباهاتی در مورد افغانستان رخ داده اما "واکنش به اشتباهات ما متأسفانه اشتباهات بیشتر بوده است".

او همچنین هشدار داد که اکنون "دستاوردهای واقعی ۲۰ سال گذشته" به احتمال زیاد از بین می‌رود.

نیروهای آمریکا قرار بود تا کمتر از ۱۰ روز دیگر از افغانستان خارج شوند اما آقای بایدن گفته ممکن است برای انجام کامل عملیات تخلیه افراد، این تاریخ تمدید شود.