۱۰۰نکته درباره دموکراسی

۱. در دموکراسی حکومت حق تمامی افراد یک جامعه است بدون توجه به ثروت, جنسیت, نژاد و مذهب.

۲. در دموکراسی هیچکس بر دیگران از نظر حق حکومت ارجحیت ندارد.

۳. دموکراسی در مقابل حکومتهائی قرار می گیرد که در آنان حق حکومت به بعضی از مردم مثل پادشاه, نظامیان, طبقه ي اشراف یا روحانیون اختصاص یافته است.

۴. حکومت از خود مردم منشاء گرفته و خواست مردم را اجراء می کند.

۵. مشارکت واقعی مردم در تصمیم گیریهاي کشور .

۶. کمیت و کیفیت مشارکت مردم, درجه ي یک دموکراسی را تعیین می کند, که می تواند ضعیف, متوسط و یا عالی باشد.

۷. مردم باید بتوانند تمام ارکان یک حکومت را از طریق انتخابات و بدون استفاده از زور تغییردهند.

۸. حقوق بشر جوهر دموکراسی است.

۹. بهترین راه اجراي حقوق بشر, پایبندي به دموکراسی است.

۱۰. براي یک دموکراسی لازم است که افراد توانائی تشخیص مصلحت داشته باشند یعنی اینکه درباره ي هر موضوع سیاسی یا اجتماعی, افراد قادر باشند که راه حل نافع تر یا اخلاقی تر را بشناسند.

۱۱. افراد قادر به ایجاد قواعد و قوانینی براي اجراء باشند. این توانائی, یعنی قدرت قانونگذاري.

۱۲. افراد قادر باشند قوانین را در عمل بکار برند.

۱۳. افراد جامعه قادر به ارتباط فکري با هم و مباحثه ي معقول و منطقی با یکدیگر باشند. تنها با این توانائی است که امکان ابداع قوانین واحد توسط افراد جامعه امکانپذیر است.

۱۴. زمینه هاي رشد عقلانی در دموکراسی بهتر فراهم می شود. یعنی دموکراسی عقلانیت لازم براي دموکراسی را تقویت می کند.

۱۵. درمحیط دموکراسی است که شرائط فرهنگی لازم براي تبادل افکار و بحث آزاد فراهم میشود.

۱۶. در دموکراسی است که وسائل ارتباط جمعی مثل مطبوعات و رادیو تلویزیون شرائط انتقال و تبادل و نقادي آزاد افکار را فراهم می کنند.

۱۷. دموکراسی بیش از هر نظام دیگري خطاکاري و جهل انسان را می پذیرد. اصولا خطاکاري دانسته یا نادانسته ي انسان یکی از دلائل پشتیبان دموکراسی است.

۱۸. دموکراسی امکان برخورد افکار و نقد و بررسی آزاد اندیشه ها را فراهم می کند و در نتیجه افکار پالایش می یابند و خطاها به حداقل می رسند.

۱۹. باید جامعه اي از افراد داراي ارتباطات و علائق مشترك باشند تا دموکراسی در آن به اجرا در آید.

۲۰. در دموکراسی شهروند کسی است که مطابق قانون به عضویت کامل یک اجتماع سیاسی پذیرفته شده باشد.

۲۱. در دموکراسی شهروندي براي وي اهمیت و ارزش بالائی دارد چون خود را در تعیین سرنوشت جامعه مؤثر می داند.

۲۲. دردموکرسی شهروندان بطور عمیق و آگاهانه خود را جزو یک جامعه ي واحد می دانند و حفظ یکپارچگی جامعه برایشان از اهمیت فوق العاده برخوردار باشد. تنها در این صورت است که اقلیت می تواند به حکومت اکثریت تن دردهد و اکثریت حقوق اقلیت را تضییع نکند.

۲۳. لازمه ي دموکراسی وجود اجتماعی است فراگیر, خودآگاه و متحد.

۲۴. وجود جامعه ي دموکراتیک یا مدنی شرط اساسی تحقق و بقاي دموکراسی است.

25. در دموکراسی، جامعه ي مدنی جامعه اي است که داراي تشکلهاي اجتماعی غیر دولتی, داوطلبانه, مستقل وخودگردان است که با هدف پیشبرد منافع و علائق افراد عضو تشکیل می شود.

۲۶. در دموکراسی شهروند باید توانائی و مسئولیت مشارکت در امور جمعی برخوردار باشند ودموکراسی باید تا حد امکان در تمامی سطوح از خانواده تا دولت بکار گرفته شود.

۲۷. مهمترین دستاورد جامعه ي مدنی, پرورش شخصیت دموکراتیک و تمرین دموکراسی در نهاد هاي دموکراتیک جامعه ي مدنی است.

۲۸. دردموکراسی انتخابات ابزار مشارکت مردم در امور حکومت است و موجب می شود که دولت ناگزیر از پاسخگوئی و شفافیت باشد.

۲۹. منصب دولتی مادام العمر و یا نمایندگی مادام العمر با دموکراسی ناسازگار است.

۳۰. دموکراسی خاصیت اصلاح مستمر و ذاتی دارد.

۳۱. در دموکراسی کلیه ي مقامات دولتی باید بطور مستقیم یا غیر مستقیم توسط مردم انتخاب شوند و مردم باید بتوانند کلیه ي مقامات حکومتی را بدون استفاده از زور تعویض کنند.

۳۲. یکی از هنرهاي دموکراسی این است که قدرت نظامی را که پیوسته سرکوبگر مردم بوده است تحت امر مردم قرار می دهد.

۳۳. در دموکراسی اصل این است که هر فرد بتواند بدون هیچ محدودیتی بطور آزادانه در تعیین سرنوشت جامعه دخالت کند.

۳۴. در ساختار سیاسی یک کشور پارلمان قلب دموکراسی است یعنی کل ارکان حکومتی از پارلمان منشأ می گیرد و پارلمان از مردم.

۳۵. حزب مهمترین سازمان سیاسی غیر دولتی در دموکراسی است.

۳۶. یکی از کارهاي مهم احزاب، نقد مستمر مسئولین سیاسی جامعه است. این نقد مستمر یکی از ویژگیهاي برجسته ي دموکراسی است. نقد مستمر موجب تکامل پایدار نظام سیاسی اجتماعی می شود.

۳۷. توانمندي وتکامل دموکراسی در گرو مشارکت آگاهانه و آزاد مردم است, نه مشارکت بره وار مردم.

۳۸. بزرگترین ارزش احزابدموکرات, تمرین دموکراسی و تبادل نظر و برخورد آراء است.

۳۹. در دموکراسی احزاب فاشیستی و یا مذهبی و ایدئولوژیک که به دموکراسی وفادار نیستند و رهبري حزب تنها ملاك حزب است, از فعالیت محروم می شوند.

۴۰. در دموکراسی باید ساختار احزاب و تصمیم گیریها، منابع مالی و رابطه ي احتمالی احزاب با کانونهاي اقتصادي ، همچنین ارتباطات سیاسی احزاب با قدرتهاي سیاسی داخلی و خارجی مشخص باشد.

۴۱. پنهانکاري دشمن دموکراسی است. پنهانکاري موجب عدم آگاهی مردم میشود در حالیکه حق آنان است که از مسائل اجتماع آگاه باشند. این عدم آگاهی موجب کاهش عمق مشارکت و موجب کاهش نظارت مردم بر دستگاههاي دولتی میشود که هردو موجب تضعیف دموکراسی میشوند.

۴۲. در دموکراسی شفافیت، شامل دادن اطلاعات صحیح به مردم است و هم شنیدن حرفهاي مردم.

۴۳. در ۲ مورد پنهان کاری در دموکراسی مجاز است. اول، پرونده هاي شخصی افراد یا شرکتهاي خصوصی ودوم، مسائل نظامی- امنیتی.

۴۴. در دموکراسی دسترسی آزاد به اطلاعات, نکات مثبت و منفی, پیشرفتها, خطاها و امثالهم, امکان نقد مستمر که نتیجه اش اصلاح مستمر است را فراهم می کند که ویژگی یک نظام دموکراتیک است.

۴۵. فراهم آوردن و در دسترس قرار دادن اطلاعات مربوط به حکومت شرط کاملا ضروري برای دموکراسی است.

۴۶. در دموکراسی مطبوعات آزادند یعنی از فشارهمیشگی طبقه ي حاکم و زورمندان در امانند و مجبور به دروغ, تحریف سانسور, مداحی و فحاشی نیستند و درنتیجه می توانند واقعیت را آنگونه که هست به مردم ارائه دهند.

۴۷. در دموکراسی دولت باید همیشه پاسخگو باشد. پاسخگوئی دولت سه جنبه دارد: پاسخگوئی حقوقی, سیاسی و مالی.

۴۸ در یک حکومت دموکرات، دولت در مقابل قوه ي قضائیه پاسخگو است.

۴۹. قوه ي قضائیه بدون وابستگی به اجزاي دیگر حکومت و بدون ملاحظه کاري باید بتواند با قدرت باهرمقام متخلفی برخورد کند.

۵۰. در دموکراسی، قوه ي قضائیه باید کاملا مستقل و غیر وابسته باشد.

۵۱. دستگاه قضائی باید بقدري توانمند و مستقل باشد که بتواند عالیترین مقامات اجرائی مثل رئیس جمهور, وزراء و نمایندگان مجلس و خود مقامات قضائی را در صورت تخلف,مورد محاکمه و مجازات قرار دهد.

۵۲. در دموکراسی آزادي بیان ارزانترین و مؤثرترین وسیله ي نظارت بر دولت و حتی نظارت بر مؤسسات خصوصی است.

۵۳. بدون دستگاههاي خبري و خبرنگاران کاملا آزاد, دموکراسی محال است موفق شود.

۵۴. در دموکراسی ، مردم کاملا آزادند که براي مقابله با خطاهاي بزرگ یا پیشنهاد تغییرات, تظاهرات علنی انجام دهند و در نتیجه موجب افشاء گسترده ي خطاکاري و جلب توجه و پشتیبانی بقیه ي مردم شوند.

۵۵. آزادي بیان دولت را مجبور به پاسخگوئی علنی به مردم می کند.

۵۶. آزادي بیان مهمترین و مؤثرترین روش رفع خطا و اصلاح مستمر, یا کنترل و نظارت مستمر بردولت در دموکراسی است.

۵۷. بدون قبول حقوق بشر, قبول دموکراسی امکانپذیر نیست و بدون عمل و حفاظت از حقوق بشر, دموکراسی ایجاد نمی شود و دوام نمی آورد.

۵۸. در دموکراسی حقوق مدنی- سیاسی رابطه ي بین شهروندان و حکومت را نیز تعیین می کند.

۵۹. حقوق مدنی-سیاسی عبارتند از: حق حیات, مصونیت از اعمال شکنجه, حق برخورداري از محاکمه ي عادلانه, آزادي فکر و عقیده, آزادي بیان, آزادي در زندگی خصوصی و آزادي شرکت در تشکلها وفعالیتهاي سیاسی.

۶۰. در دموکراسی همه ي فعالیتهاي دموکراتیک در نهایت به منش / خلق و خوي شهروندان بستگی دارد. بهمین دلیل با خلق و خوي استبدادي نمی توان دموکراسی موفقی داشت.

۶۱. شهروند دموکراسی لازمست معترف به خطا باشد نه صرف استعداد ارتکاب خطا.

۶۲. شهروندان دموکراسی لازم است تجربی اندیش باشند. یعنی وقتی با موقعیتهاي مسئله انگیز روبرو شدند, آمادگی داشته باشند که انواع راه حلهاي پیشنهادي را بیازمایند.بهمین دلیل حکومت دموکراتیک تکامل پذیرترین نوع حکومت است.

۶۳. شهروندان دموکراسی در مقابل مسئولین, نگرش انتقادي دارند.زیراهیچ درجه اي از هوشمندي یا حسن اعتماد, قانونگزار یا مجري را از خطا مصون نمی کند.

۶۴. در دموکراسی, خبرنگاران و مطبوعات بیشترین سهم را در نقد حکومت بعهده دارند.

۶۵. خبرنگاران زبان گویاي ملت و واسطه ي انتقال مشکلات و انتقادات از مردم به رهبران سیاسی هستند.

۶۶. جوامع دموکراتیک, خبرنگاران وظیفه شناس و فعال جایگاهی رفیع در بین مردم دارند.

۶۷. دموکراسی به شهروندانی نیاز دارد که نه تنها آماده ي تحمل و قبول تغییراتند بلکه آماده اند جامعه اي تغییر پذیر را تأیید کنند و خود را با زندگی در آن وفق دهند.

۶۸. در دموکراسی کارآترین و عملی ترین تصمیمها و برنامه ریزیها,به دست شهروندان واقع گرا است. زیراتصمیم گیري بدون در نظر گرفتن واقعیات, نوعی خیالبافی بی حاصل است.

۶۹. در دموکراسی سعی میشود که بین خواسته هاي متعارض, توازن برقرار شود و خط مشی یا قانونی تصویب و اجراء شود که بتواند در حد توان منافع همگان را تأمین کند و بیشترین رضایت گروههاي مختلف را فراهم کند.

۷۰. هر جا سازش و مصالحه در میان نباشد ازدموکراسی خبري نیست.بدون سازش در بهترین حالت, حکومت دیکتاتوري ایجاد می شود که موجب تأمین منافع عده اي معدود و تضییع منافع اکثریت می شود و شرافت و آزادي انسانی را نیز نابود می کند.

۷۱. دموکراسی بدنبال راه حلهاي میانه اي است که منافع متضاد را تا حد معقولی تأمین کند و طرفهاي متقابل را تا حدي راضی کند.

۷۲. در دموکراسی، مطلق گرائی و جزم اندیشی میزان مشارکت در امور کشور را کاهش می دهد چون منجر به حذف بعضی گروهها از صحنه ي سیاست می شود.

۷۳. شهروندان دموکراسی باید تحمل ناهمرنگی, اختلاف عقیده, اختلاف سلیقه, اختلاف پوشش و دیگر اختلافات فردي را داشته باشند.

۷۴. شهروندان دموکراسی باید آماده باشند که مخالفت مستقیم دیگران با اعتقادات واصول مورد قبول خود را تحمل کنند.

۷۵. در محیط آزاد قطعا عده اي ممکن است از روي نادانی, حماقت و یا انگیزه هاي نادرست, مانند خودپرستی و نفرت, دست به مخالفت بزنند.شهروندان دموکراسی باید مخالفت, حتی هنگامیکه از سوي این افراد عیبناك یا سفیه مطرح می شود, را تحمل کنند.

۷۶. دردموکراسی باید مخالف را بدون استفاده از زور تحمل کرد و مشارکت سیاسی او را ازبین نبرد.

۷۷. یک شهروند دموکراسی نباید تنها به نیازها و علائق و مسئولیتهاي شخصی بپردازد؛ بلکه باید خود را جزئی واقعی و مهم از اجتماع بحساب آورد و علائق و مسئولیتهاي اجتماعی خویش را نیز بخوبی درك کند و در مواقع ضروري بتواند علائق فردي را فداي اهداف اجتماعی کند.

۷۸. شهروندان دموکراسیبرای ایجاد یک جامعه مدنی باید برون گرا باشند.

۷۹. برونگرائی مدنی، یعنی آمادگی براي ارزیابی منافع متضاد در سطوح مختلف و به نحوي بیغرضانه و بخصوص تلقی منافع جامعه ي بزرگتر بعنوان امري مهم.

۸۰. شهروندان دموکراسی داراي اعتماد به نفس باشند. یعنی هم توان فردي و هم توان جمعی خود را براي مشارکت در اداره ي جامعه قبول داشته باشند.

۸۱. ویژگیهاي شهروندان دموکراسی به آسانی بدست نمی ایند و باید پرورش یابند. بعلاوه, حکومت دموکراتیک در یک کشور زمینه ي مناسبی را براي پرورش شخصیت دموکراتیک فراهم می کند.

۸۲. نبوغ و خلاقیت و هنر در محیط آزاد ظهور پیدا می کند. این یکی از دلائل مهمی است که عالیترین سطح خردورزي در دموکراسیهاي نوین حاصل شده است.

۸۳. آزادي شرط قطعی دموکراسی است.مثل آزادي رأي دادن, آزادي کاندید شدن, آزادي بیان, آزادي تشکیل اجتماعات و تظاهرات, آزادي تشکیل و مشارکت در احزاب و آزادي دسترسی به اطلاعات دولتی.

۸۴. در دموکراسی, آزادي بیان موجب رشد ذهنی و توانائیهاي شهروندان براي مشارکت در زندگی اجتماعی وسیاسی می شود.

۸۵. دموکراسی این امکان را فراهم می کند که سیاستهاي دولت همچون فرضیاتی تلقی شوند که مدام باید در معرض حک و اصلاح قرار گیرند.

۸۶. رأي اکثریت براي تحقق دموکراسی و جامعه ي باز کافی نیست؛ آزادي و تساهل دو شرط اساسی تحقق جامعه ي باز ودموکراتیک هستند.

۸۷. آزادي مؤثرترین, ارزانترین و مهمترین اهرم کنترل اجتماعی و کنترل دولت است.

۸۸. در دموکراسی ، آزادي بیان امکان انتقاد از حاکمان و بیان خطاهاي آنان را فراهم می کند. آزادي اجتماعات, امکان تظاهرات و تجمع را براي وادار کردن حاکمان به تغییر رویه فراهم می کند. آزادي انتخابات, امکان تعویض حاکمان خودکامه, انحصارطلب و یا نامناسب را فراهم می کند و نهایتا آزادي دادخواهی, امکان به محاکمه کشیدن و مجازات حاکمان قانون شکن, خودکامه و فاسد را فراهم می کند.

۸۹. آزادي موجب افزایش صداقت در گفتار و کردار می شود. هنگامیکه تهدیدي براي سخن گفتن یا نقد وجود ندارد, دلیلی ندارد که افراد دروغ بگویند.

۹۰. آزادي در معرض دو نوع محدودیت عقلانی قرار می گیرد. یکی قوانین یک جامعه ي دموکراتیک که براي ایجاد نظم اجتماعی و امنیت مردم و تنظیم امور مختلف اجتماعی وضع شده اند.مرز دوم آزادي, اخلاق است. اخلاق به دو بخش عمده ي اخلاق فردي و اخلاق اجتماعی تقسیم می شود.

۹۱. دموکراسی مستلزم آزادي کامل عقل و مهار اخلاقی شهوات است.

۹۲. دموکراسی خردمندانه ترین نوع حکومت است.در میان همه ي شکلهاي حکومت, دموکراسی تنها شکلی است که بیش از همه احتمال می رود که دردرازمدت به خط مشی خردمندانه بینجامد.

۹۳. در دموکراسی از خرد و توانمندیهاي جمعی استفاده می شود.دموکراسی امکان می بخشد و بر اینکار توفیق یافته است که در جامعه, خردي جمعی بوجود آورد, که بر خرد افراد معدود برتري دارد.

۹۴. دموکراسی بهترین زمینه ساز مدیریت علمی است. مدیریت علمی, مدیریتی است که در آن تصمیمها بر اساس تحقیقات و بررسی هاي علمی اتخاذ می شود. چون دموکراسی تصمیم گیري بر اساس قدرت و زور را حذف می کند, امکان تبادل آزاد اطلاعات و گفتگو و نقد فراگیر را فراهم می کند و طبعا بهترین شرائط را براي اظهار نظر و مشارکت متخصصان تأمین می کند.

۹۵. دموکراسی با پدیده ي انتخابات منجر به انتخاب افراد خردمند و توانا می شود. یعنی دموکراسی منجر به شایسته سالاري می شود. چون مردم بطور طبیعی سعی می کنند بهترینها را انتخاب کنند و نمایندگان مجلس و اعضاي دولت هم تلاش می کنند که چهره ي مطلوبتري از خود در مقابل مردم نشان دهند.

۹۶. دموکراسی در نقد مستمر است و این نقد دائمی موجب رفع خطاها و تکامل جامعه می شود. بنابراین دموکراسی دینامیک ترین و متکاملترین نوع حکومت است.

۹۷. دموکراسی, فساد سیاسی را به حداقل می رساند. دموکراسی عادلانه ترین نظام حکومتی است. دموکراسی موجب حل آشتی جویانه ي جدالها می شود. دموکراسی, وفاداري و تعهد ملی را افزایش می دهد و قومیت گرائی افراطی را می کاهد. دموکراسی پایدارترین نوع حکومت است. دموکراسی آزادي بیان را ارتقاء می دهد. دموکراسی رشد فکري را می افزاید. دموکراسی موجب ارتقاي شرائط روانشناختی خود می شود.

۹۸. در دموکراسی, کسی فرد دیگري را نمی پرستد, کسی دست دیگري را نمی بوسد, کسی در مقابل دیگري خم نمی شود و کسی ذلیل دیگري نیست.

۹۹. دموکراسی براي حفظ و دوام خود نیاز به آگاه کردن مردم و رشد فکري آنان دارد. جریان وسیع اطلاعات در دموکراسی و بحثهاي آزاد مستمر در وسائل ارتباط جمعی, موجب افزایش دامنه ي اطلاعات مردم وتعمیق اندیشه ي آنان می شود. بهمین دلیل است که مردم رهبران سیاسی را نمی پرستند. و برخلاف حکومت استبدادي, مردم خود را لایق اداره ي امور کشورشان می دانند و از رفتن رؤسا هراسی ندارند.

۱۰۰. نکات ۱ تا ۹۹ را دوباره مرور کنید!

saeidtorkaman@yahoo.de

_______________________________________________________

مراجع:

- Cohen Carl, Democracy, The University of Georgia Press, 1974.

- Beetham D. and Boyle K. Introducing Democracy, UNESCO, 2009.

- Arblaster Anthony, Democracy, Minnesota Press, 1994.

- Burdeau Georges, Le Liberalisme, Editions du Seuil, 1979.

- Locke John, A letter concrning toleration,