توافق به مسائل فنی وابسته نیست، بلکه به اراده سیاسی ایران بستگی دارد

دیروز رهبر ایران تأکید کرد که "توافق نکردن را بهتر از توافق بد" می داند و گفت که توافق هسته ای با غرب باید روشن، غیر قابل تفسیر و شامل برداشتن تحریم ها باشد.

او با دو مرحله ای شدن توافق و تفکیک کلیات از جزئیات مخالفت کرد و گفت: " اگر توافق می کنند، جزئیات و کلیات را در یک جلسه واحد تمام بکنند و امضاء بکنند".

امروز هم رئیس جمهور آمریکا گفت که اختلاف دو طرف در جریان مذاکرات کاهش پیدا کرده و چارچوب توافق تقریبا روشن شده و دست یافتن به آن دیگر به مسائل فنی وابسته نیست، بلکه به اراده سیاسی ایران بستگی دارد.

لحن دو طرف محکم است و پیام آنها برای طرف مقابل این است که "حد انعطاف ما همین است، تصمیم خود را بگیرید."

در عین حال در سخنان رهبر ایران، نشانه های متعددی از جدیت ایران در تلاش برای حل و فصل اختلافات اتمی دیده می شد.

او مشخصا از مواردی مثل توقف توسعه سانتریفوژها، توقف غنی سازی ۲۰ درصد و توقف فعالیت ها در اراک و فردو به عنوان نمونه های تلاش ایران برای دستیابی به توافق یاد کرد، اما هشدار داد که طرف مقابل در اثر اشتباه محاسبه "زیاده خواهی" می کند.

آیت الله خامنه ای حتی در هنگام برشمردن موارد تاریخی که جمهوری اسلامی در آنها عملکرد "منطقی" از خود نشان داده، به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ اشاره کرد که آیت الله خمینی آن را "نوشیدن جام زهر" خوانده بود. چنین مقایسه ای در فضای سیاسی ایران مقایسه معنی داری تلقی می شود و اشاره به آن توسط کسی جز آیت الله خامنه ای می توانست با واکنش خشم آلود تندروها روبرو شود.

حتی ابراز نگرانی آقای خامنه ای در مورد دو مرحله ای شدن توافق و تفکیک توافق کلی و توافق بر سر جزئیات می تواند نشانه دیگری از جدیت او تلقی شود. روشن است که تحریم ها بر اقتصاد ایران فشار می آورد و هدف ایران از مذاکرات به گفته آقای خامنه ای، برداشتن تحریم هاست، بنابراین هر روشی که این کار را به تأخیر می اندازد، طبیعتا نگرانی مقامات جمهوری اسلامی را به همراه می آورد.

اما رهبر ایران از سوی دیگر نگران ضربه ای است که یک "توافق بد" می تواند به وجهه ایران و متعاقبا به نفوذ این کشور در منطقه وارد کند.

او به صراحت گفته است که مذاکره با آمریکا و نتیجه آن نباید طوری باشد که از نگاه ناظران به کوتاه آمدن جمهوری اسلامی در مقابل غرب تفسیر شود.

آقای خامنه ای در سخنرانی دیروز خود گفت که هدف مذاکرات "خارج کردن حربه تحریم از دست دشمن" است، یعنی اگر هم توافقی حاصل شود، دشمنی با آمریکا پابرجاست.

حالا سئوال این است که آیا پیشنهاد قدرت های جهانی به ایران، که جزئیات آن هنوز روشن نیست، قابلیت این را دارد که مقامات ایران بتوانند با آن توازن ظریف میان کوتاه آمدن و حفظ وجهه را برقرار کنند.

این سئوال برای طرف مقابل هم مطرح است. شورای امنیت سازمان ملل شش قطعنامه صادر کرده که بر اساس آن ایران از هر گونه فعالیت غنی سازی منع شده است، اما ظاهرا توافق پیشنهادی شامل حق غنی سازی برای ایران است. دولت آقای اوباما ظاهرا خود را برای پاسخ دادن بابت این عقب نشینی آماده کرده است. آیا ایران هم می تواند عقب نشینی لازم برای حصول توافق را توجیه کند؟