بمناسبت صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه

ترکیه دوباره در آستانه انقلاب است

جمهوری در ترکیه 100 ساله شد.  اعلام جمهوری در 29 اکتبر 1923  چه چیزی برای ترکیه به ارمغان آورد؟  در این 100 سال، جمهوری به کجا رسیده است؟  چرا مصطفی کمال آتاتورک از رهبران برجسته جهان بشمار می رود؟   پژوهشگر تاریخ  دکتر مهمت پرینچک، و جامعه شناش  پروفسور  آتاکان حاتیپ اوغلو به سوالات روزنامه آیدینلیک - اروپا  در این خصوص پاسخ دادند.

مرال آک کایا

مورخ و دانشمند علوم سیاسی دکتر مهمت پرینچک صد سالگی جمهوری را در صدمین سالگرد آن مورد ارزیابی قرار داد. پرینچک که کتاب های:  "مذاکرات آتاتورک با شوروی"، "همکاری نظامی ترکیه و شوروی"، "مسئله ارمنی در 150 سند"  را نوشته، از جمله نام هایی است که تاریخ مبارزات ملی را با استناد به اسناد دست اول به نمایش گذاشته است.  پرینچک، استاد مدعو در دانشگاه مسکو، در مورد اینکه جمهوری در 100 سال گذشته به کجا رسیده است به گفتگو نشست.  پرینچک در پاسخ به سؤالات روزنامه آیدینلیک - اروپا گفت:  "جمهوری که دوباره باید برپا شود، نه جمهوری که باید محافظت گردد"

"جمهوری که دوباره باید برپا شود، نه جمهوری که باید محافظت گردد"

جمهوری 100 ساله شد.   جمهوری در 100 سال به کجا رسیده است، جایگاه آنرا چگونه می بینید؟

"امروز متاسفانه از جمهوری آتاتورک چیز زیادی باقی نمانده است.  به جای جمهوری که باید محافظت شود، با جمهوری روبرو هستیم که در چارچوب اصول آتاتورک دوباره باید برپا گردد".

"وقتی از منظر زندگی اقتصادی و اجتماعی به آن نگاه کنیم، باید مشخص کنیم که نگرش دوره آتاتورک از میان برداشته شده است.  پس از سال 1950 با ورود به ناتو و اجرای پروژه آمریکای کوچک، روند ضد انقلاب آغاز شد.  نهادهای جمهوری در هر زمینه ای تضعیف شدند.  نهادهای جمهوری با سیاست های نئولیبرالی که پس از کودتای 12 سپتامبر 1980 آمریکا تحمیل شد، از میان برداشته شدند.  تشخیص این موضوع از این نظر مهم است، که  ما وظایف پیش رو را باید درک کنیم.  پس آیا به آنچه که امروز از جمهوری باقی مانده است راضی خواهیم بود؟   یا مسیری را دنبال خواهیم کرد که آن را دوباره  سازماندهی کند؟  آیا جمهوری خود را با انقلاب مجددا برپا خواهیم کرد؟  این نکته اساسی است".

"رژیم نئولیبرال حکمرانی می کند"

"وقتی به اقتصاد، یا سیستم مدیریت دولتی نگاه می کنیم، یک رژیم تمامن نئو لیبرال را مشاهده می کنیم که بر مقدرات کشور حاکم شده است.  سیاست های نئولیبرالی، به ویژه پس از دهه 1980 و 1990، اقتصاد ترکیه را کاملاً به خارج وابسته کرد.  سیاست های تولید آتاتورک به شدت آسیب دید و ترکیه به پول داغ وابسته شد.  این ها سیاست هایی نیستند که احتیاج به محافظت داشته باشند.  ما موظفیم، همانگونه که آتاتورک انجام داد، خط مشی مبتنی بر دولت گرایی و خلق گرایی، که منافع ملت را در اولویت قرار می دهد  را دوباره حاکم کنیم".

"سیاست خارجی منطقه محور باید اتخاذ شود"

" وقتی به سیاست خارجی نگاه می کنیم، سیاست غربگرایانه که از دهه 1950 شروع شد، امروز هم ادامه دارد.  اینها سیاست هایی نیستند که به نام جمهوری از آنها محافظت شود، برعکس، ما باید از سیاست خارجی منطقه محور دفاع کنیم، همانطور که آتاتورک انجام داد.  در این زمینه، ارتش ترکیه شاید مهمترین نهاد ادامه دهنده خط آتاتورک باشد.  به ویژه پس از دوره 15-16 ژوئیه {2016}.  ارتش ترکیه ، عوامل خارجی را که سعی در نابودی جمهوری را داشتند، تسویه کرد . اما وقتی آن را به عنوان یک کل مورد ارزیابی قرار می دهیم، نه محافظت این جمهوری ، بلکه، نیاز به جمهوری است که با ارزش های "شش اصل" آتاتورک دوباره باید تاسیس گردد".  (1)

"باز هم برنامه هایی برای تجزیه ترکیه وجود دارد"

وضعیت 100 سال پیش را در نظر بگیریم.  این سرزمین ها مورد هدف امپریالیسم بود.  وضعیت امروز چگونه است؟

"مانند صد سال پیش، سیاست های تجزیه و تکه پاره کردن ترکیه دوباره در دستور کار امپریالیست ها قرار گرفته است.  همانطور که 100 سال پیش معاهدات "سور" {Sevr }تحمیل می شد و امپریالیست ها قصد داشتند ترکیه را  با پروژه های کردستان بزرگ و ارمنستان بزرگ تجزیه کنند، امروز نیز طرح ها و حملات امپریالیستی مشابهی وجود دارد".

"در چارچوب پروژه خاورميانه بزرگ، گاهاً اين طرح‌هاي تجزیه ظاهر مي‌شوند.  تهدیداتی که ترکیه در شرق مدیترانه با آن مواجه است بخشی از این امر است.  سیاست‌های محاصره ترکیه که از سوریه، مدیترانه شرقی، از طریق دریای اژه و تراکیه شروع می‌شود، و قرار است از طریق دریای سیاه تکمیل شود، نشان می دهد که سیاست های محاصره ترکیه در دستور کار است.  امروز غرب می خواهد منطقه حائل بین ترکیه و روسیه را در قفقاز جنوبی ایجاد کند، همانطور که در زمان جنگ رهایی بخش ملی مان انجام داد".

ضعف در جبهه داخلی

"مهم ترین دلیل بروز این تهدیدات، کنار گذاشتن اصول اساسی جمهوری و ضعف جبهه داخلی ناشی از آن است.   به دلیل ضعف جبهه ی داخلی، این طرح ها به تهدیدی برای ترکیه تبدیل می شوند.  اگر یک ساختار نیرومند از لحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وجود داشته باشد، تهدیدها نمی توانند به ترکیه آسیب برسانند.   ما می توانیم با تکیه به اصول شش گانه آتاتورک این نقشه ها برطرف کنیم.   ما با نگرش یک دولت نیرومند، ارتش نیرومند و اقتصاد نیرومند این تهدیدها را قادریم نقش بر آب کنیم".

اتحادهای بین المللی باید ایجاد شوند

"ما معتقدیم که حفظ و تحکیم جبهه داخلی، اساسی و ضروری است، اما با توجه به بزرگی تهدیدی که با آن روبرو هستیم، ایجاد اتحادهای بین‌المللی نیز یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.  درست مثل زمان آتاتورک.  زیرا قدرت های بزرگی در مقابل شما هستند.  مقاومت در برابر قدرت های بزرگ لازمه اش، گردهم آمدن با کشورهایی است که آنها هم با همان تهدید های امپریالیستی روبرو هستند.  وقتی که قدرت های اوراسیا متحد شوند، از بین بردن این تهدیدات بسیار آسان خواهد بود".

"ما صاحب میراث جمهوری هستیم"

"از این نظر تفاوت قابل توجهی با 100 سال پیش وجود دارد.  امروز ترکیه دارای میراث و تجربه آتاتورک و جمهوری است.  زمانی که آتاتورک ها مبارزه را سازماندهی می کردند، انقلاب 1908 را پشت سر داشتند. ولی،  تجربه و پراتیک انقلابی بزرگی نداشتند.  حالا این مزیت ماست. ما یک نسخه آماده داریم.  در واقع، ترکیه می تواند اهدافی بسیار فراتر از این نسخه برای خود تعیین کند.  میراث 100 ساله ای که آتاتورک برای ما به جا گذاشت مهم ترین راهنمای ماست".

"علاوه بر این، ما در دوره ای به سر می بریم که نظام سرمایه داری و امپریالیستی در سراسر جهان دچار بحران شده است. این بحران نظام امپریالیستی بسیار عمیق تر از بحران دوره آتاتورک است، و روندی که در آن این نظام در سطح جهان رو به زوال است، آغاز شده است".

"استراتژی پیروزی آتاتورک"

چرا آتاتورک را "رهبر جهانی" می نامند؟  قدرت رهبری از کجا ناشی می شود؟

"شاید مهمترین ویژگی آتاتورک این باشد که ریاضیات، یعنی استراتژی انقلاب و پیروزی را به درستی تدوین کرد. آتاتورک ملت را در جبهه داخلی گرد هم آورد و متحد کرد.  با ایجاد اتحادهای بین المللی در جبهه خارجی، استراتژی درستی تدوین کرد.  استراتژی آتاتورک در انقلاب پیشینه دارد.  افسر نظامی بودن، پیشیه خدمت در بالکان، و آشنایی با اصول انقلاب فرانسه از امتیازات بسیار مهم است.  نه  فقط اینها؛،  زمانی که آتاتورک افسر جوانی بود، در سال 1904 در دفتر یادداشت خود نوشت: "اول از همه، باید سوسیالیست بود و ماده را درک کرد".  او نه تنها با انقلاب فرانسه بلکه با انقلاب اکتبر نیز آشنا شد.  آتاتورک با ترکیب صحیح اصول انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر در شش اصل، به یک رهبر جهانی تبدیل شد"  (2) 

"دوره‌ای که درهای انقلاب‌ها باز شد"

"دوره ای که آتاتورک به عنوان رهبر ظهور کرد، دوره ای بود که درهای انقلاب های سوسیالیستی و جنگ های آزادیبخش ملی باز شد.  زمانی که اولین انقلاب سوسیالیستی در روسیه رخ داد، اولین جنگ رهایی بخش ملی در ترکیه نیز به پیروزی رسید.  این دو انقلاب منجر به شکل گیری انقلاب ها و جنبش های مشابه در جهان شدند".

"همه جنبش‌های ملی در سراسر جهان که در مقابل امپریالیسم قد علم کردند، آتاترک را الگوی خود قرار دادند.  از شمال آفریقا تا هند؛ تمام خلق هایی که علیه قدرت های امپریالیستی جنگیدند، از خاورمیانه گرفته تا کشورهای دیگر آسیا، در مبارزه خود برای کسب استقلال از آتاتورک الهام گرفتند.  مصطفی کمال آتاتورک با نشان دادن شکست پذیری امپریالیسم، برای همه ملت های دربند در سراسر جهان تبدیل به الگو گردید".

" آتاترک اراده بنیانگذار را ارائه کرد"

"استراتژی آتاتورک نه تنها سرنگونی سیستم قدیمی، بلکه طراحی صحیح سیستم جدید برای جایگزینی آن بود.  زیرا برای سرنگونی مطلقا سیستم جایگزینی را باید ساخت.  آتاتورک با گشایش "مجلس ملی بزرگ ترکیه" و ایجاد یک دولت ملی این اراده را نشان داد.  او سپس جمهوری را با انقلاب های مدام، تقویت و به این مهم دست یافت.   یکی از مهمترین دلایلی که آتاتورک یک رهبر در سطح جهانی است، انقلابی بودن اوست.  او انقلابی بودن خود را در ترکیب سرنگونی نظام قدیم و تاسیس نظام جدید نشان داد".  (3)

"ما مانند آتاتورک متشکل خواهیم شد"

در صدمین سالگرد جمهوری چه پیامی به جامعه ترکیه دارید؟

"ترکیه امروز به یک انقلاب جدید نیاز دارد.  سیاست های غرب گرایانه و لیبرالی که باعث پوسیدگی می شود تا مغز استخوان جامعه نفوذ کرده است، که  فقط با یک انقلاب می تواند پاکسازی گردد.  این انقلاب هم زمینه های خود را دارد.  روندی که ترکیه وارد آن شده است، استقرار مجدد جهان چندقطبی، و در گیر بحران ها بودن نظام امپریالیستی غرب است. پا برجایی ارتش ترکیه، و حتی حکومت آک - ک - پ که تا حدی مجبور است بر این موارد متمرکز  شود، در آینده مزایای جدی برای ما فراهم می کند.  ترکیه دوباره در آستانه یک انقلاب قرار گرفته است.  موفقیت در این امر، مستلزم سازماندهی مانند آتاتورک است.  آتاتورک تمام موفقیت های خود را با مبارزه سازمان یافته به دست آورد.  او در حالی که هنوز در مدرسه نظامی بود، سازمان های مختلفی را تأسیس کرد، و مسئولیت های ضروری بعهده گرفت.  سپس حزب جمهوری خواه خلق را تأسیس کرد و در طول زندگی خود به مبارزه ای سازمان یافته ادامه داد  . او به لطف مبارزه سازمان یافته به این موفقیت ها دست یافت.  حل این مشکلات پیش روی ترکیه ممکن است با یک گزینه انقلابی امکان پذیر باشد.   انقلاب هم چیزی است که فقط یک جامعه متشکل می تواند به آن موفق گردد".

آتاتورک با مبارزه برای استقلال راه را به ملت های تحت ستم نشان داد

عضو هیئت علمی دانشگاه "عدنان مندرس"، جامعه شناس، پروفسور دکتر آتاکان حاتیپ اوغلو ارزیابی های خود را در چارچوب 100 سالگی تاسیس جمهوری بیان کرد.   حاتیپ اوغلو در پاسخ به سوالات روزنامه  آیدینلیک - اروپا اظهار داشت:

"قدرت جمهوری ناشی از این بود که جامعه عثمانی صد سال تلاش در دسترسی بدان را سپری کرده بود.  در اوایل قرن 19 از زمان اصلاحات سلطان سلیم سوم، دولت و جامعه عثمانی تشخیص داده بودند که نمی توانند در قالب الگوهای سنتی فئودالی به موجودیت خود ادامه دهند.  به همین دلیل، اگرچه نمی دانستند که دقیقاً از کجا شروع کنند و چگونه این کار را انجام دهند، اما قدم به قدم شروع به تحقق الزامات عصر انقلاب های دموکراتیک کردند.  در دوران جمهوری، تجربه گسترده ای از بحث ها و عملکردها، شامل زیگزاگ ها، عقب گردها و جهش ها به جلو، انباشته شده بود.  جمهوری رژیمی نبود که از ذهن آتاتورک و دوستانش برخاسته و علی رغم نیاز، بر جامعه تحمیل شده باشد.  افرادی بودند که در آن زمان چنین تصور می کردند، که رژیم پس از مرگ آتاتورک فرو می پاشد".

"ضد امپریالیسم مسئله دیروز نیست"

"امروز در این سرزمین ها که صد سال پیش هدف امپریالیسم بود، وضعیت چگونه است؟ 

حاتیپ اوغلو:  "ترکیه استقلال خود را در برابر امپریالیسم با جنگ رهایی بخش ملی به دست آورد.  اما نتوانست امپریالیسم را نابود کند.  تا زمانی که امپریالیسم از روی زمین محو شود، فشار آن را همه ملت ها احساس خواهند کرد.  بنابراین، ضد امپریالیسم و استقلال کامل، بحث دیروز نیست، بحث امروز است.  بنابراین، هر نیرویی که در ترکیه سیاست ورزی می کند، باید سیاست های مشخصی علیه امپریالیسم داشته باشد".

 "همه ملت های مظلوم به آتاتورک علاقه نشان می دهند"

حاتیپ اوغلو:  "آنچه آتاتورک را به یک رهبر جهانی تبدیل می کند، فقط نبوغ و استعدادهای شخصی او نیست.  استعدادهای شخصی آتاتورک بدون شک واقعی هستند.  با این حال، وقتی خود را به ذکر استعدادهای آتاترک محدود می کنیم، نمی توانیم با دست خود بیش از ایجاد یک کیش شخصیت برای آتاتورک فراتر برویم.  متأسفانه، آن درک هایی که کمالیسم را از محتوای انقلابی آن خالی می کنند، از این تمایل تغذیه می‌ کنند که او را موجودی خارق‌العاده تصور کنند که هر هزار سال یک بار ظهور می کند.  با تلاش برای ایجاد یک مسیح از آتاتورک، آنها سعی کردند راحت طلبی خود را پشت ادعای خارق العاده بودن او پنهان کنند.  بنابراین، در این وضعیت، پایه های واقعی رهبری جهانی آتاتورک چه بود؟  او در عصر امپریالیسم یکی از راه های ممکن برای یک ملت تحت ستم استعمار را که بتواند حاکم بر مقدرات خود گردیده و مستقل زندگی کند را نشان داد.  از این منظر او دارای یک ارزش جهانی است.  برنامه ای که شامل شش اصل است و ما آن را کمالیسم می نامیم، در کشورهای دیگری که با مشکلات مشابه دست و پنجه نرم می کنند، کم و بیش با نام های دیگری اجرا شد.  آتاتورک به عنوان یکی از پیشگامان تجربه تاریخی جنبش های ملی گرای انقلابی و مردمی خلق های تحت ستم استعمار آسیا، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین بود، که تنها با ترکیه آغاز و پایان نیز نداشت.  اما برای سایر کشورها تجارب تاریخی ارزشمندی به حساب می آمد.  به همین دلیل، همه ملل تحت ستم در روند انقلاب دموکراتیک به آتاتورک علاقه و احترام نشان دادند".

"وظایف انقلابی پیش روی ماست"

حاتیپ اوغلو:  "ترکیه همه مشکلات خود را با سیستم جمهوری حل نکرده است.  ترکیه رژیم مورد نظر خود را کشف کرد، اما مشکلات عملی مانند چگونگی پرکردن پایه های جمهوری، چگونگی محافظت از استقلال و چگونگی تضمین توسعه، باید با مبارزات ایدئولوژیک و سیاسی تحت مخرج مشترک رژیم جمهوری پاسخ داده می شد.  به عبارت دیگر، اگرچه روند انقلاب دموکراتیک ترکیه مهمترین جهش خود را با جمهوری انجام داده بود، اما تکمیل نشد.   فرآیندهای تغییر اجتماعی دهه ها را در بر می گیرد.  جمهوری در صدمین سالش هنوز یک پروژه ناتمام است و وظایف انقلابی هنوز پیش روی ماست.

توضیحات مترجم:

(1)  اشاره به کودتای آمریکایی "سازمان ترور فتح الله گولن (FETÖ) در ژوئن 2016 است که با حمایت مردم توسط ارتش و نیروهای مسلح ترکیه سرکوب گردید.

(2)   شش اصل آتاترک عبارتند از :   گرایی، لائیسیسم، دولت گرایی، خلق گرایی، انقلاب گرایی، جمهوری خواهی،

(3)  انقلاب مدام و یا پی در پی، اشاره به سرنگونی سلطنت و لغو خلافت عثمانی، ایجاد حکومت جمهوری، و جدایی دین از دولت و جامعه - لائیسیسم، سازماندهی سیستم آموزش غیر دینی مدرن و علمی، سازماندهی سیستم اقتصادی که بخش خصوصی در کنار نقش رهبری و هدایت کننده دولت به فعالیت های اقتصادی مبادرت ورزد.  آزادی و برابری زنان با مردان در تمام شئون زندگی اجتماعی، سیاسی .... اتخاذ سیاست خارجی مستقل و اجتناب از وارد شدن به اتحادیه های نظامی در سطح بین المللی ... است

اصل مقاله را همراه عکس های مربوط را می توانید در لینک ذیل مشاهده کنید.

                 https://www.aydinlik.com.tr/haber/turkiye-yeniden-bir-devrimin-esiginde…