میل به متفاوت بودن، نمایش تجملات و تلاش برای خاص و متفاوت شدن زندگی در طبقه‌ای خاص، بستر بعضی مشاغل پرسود در ایران است. با گسترش فضاهای مجازی و امکان به نمایش گذاشتن زندگی‌ها نه‌تنها برخی از خانواده‌های متمول ایران به نمایش زندگی پرتجمل خود مایل‌اند، بلکه بسیاری از افراد با نمایش همین سبک زندگی مبتنی بر تجمل توانسته‌اند به چهره‌هایی اینستاگرامی (شاخ اینستاگرام) تبدیل شوند و از این راه درامد کسب کنند.
این روزها صفحات مرتبط با گل‌های خاص و گیاهان کمیاب و گران‌قیمت در اینستاگرام به‌قدری زیاد شده‌اند که می‌توان ادعا کرد شغلی پرسود در تهران ۱۴۰۰ است. بسیاری از این گل‌ها و گیاهان حتی به گل‌فروشی‌ها و بازارهای گل هم راه نمی‌یابند و موسسه‌ها و شرکت‌های ویژه و مرتبط با امور طراحی داخلی فعالان اصلی بازار آن‌ها به شمار می‌روند.
البته در کنار این موسسات، افرادی نیز با سلیقه و هوش و بازارسنجی خود توانسته‌اند صفحات و سایت‌هایی راه بیندازند که از طریق آن‌ها برای خانواده‌های پولدار به دنبال خاص‌تر کردن محیط زندگی، گیاهان ویژه تهیه می‌کنند.
براساس اطلاعات به دست آمده از یکی از گلفروشیهای مشهور شمال تهران؛ در مورد گیاهان گران‌قیمت، بخش عمده‌ای از مبالغ ردوبدل شده نه به نوع و شکل گیاه که به نوع هرس و شکل‌دهی گیاه بستگی دارد؛ یعنی گیاهی که در زمان آغاز قیمتی معقول دارند، با گذشت زمان و بر مبنای مدل هرس کردن و نگهداری و انتخاب گلدان خاص ناگهان همانند سرمایه‌گذاری در بورس به دوران رشد قیمت و صعود مداوم ارزش می‌رسند. مشهورترین گیاهان در این زمینه انواع «بن‌سای»اند. «بن‌سای» به هر نوع درختی گفته می‌شود که در گلدانی تقریبا مسطح و کم‌عمق کاشته شود و با هرس مداوم شاخه و برگ و ریشه اجازه رشد طبیعی نمی‌یابد. به همین دلیل است که در صورت تبحر در کاشت و پرورش بن‌سای، شما پس از چند سال با درختی کوچک و مینیاتوری مواجه می‌شوید. این روش که بیشتر در فرهنگ شرق دور و به‌ویژه ژاپن رواج دارد، چند سالی است که به ایران نیز وارد شده است.
بن‌سای‌ها در ایران بسته به نوع، سن‌وسال و شیوه هرس و شکل‌دهی، جزو گیاهان زینتی گران‌قیمت و لوکس محسوب می‌شوند. قیمت کمترین مدل بن‌سای در ایران از ۳۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود ولی در نمونه‌هایی که گیاه بن‌سای شده خاص‌تر و سن گیاه بالا باشد، با ارقامی چند ۱۰ میلیونی هم خریدوفروش می‌شوند.
گل‌فروشی مورد اشاره ما در شمال تهران در پروش بن‌سای‌های گران‌قیمت تخصص ویژه دارد. گیاهانی که نه‌تنها عکاسی از آن‌ها جز توسط عکاسان خود گل‌فروشی برای ارائه به مشتری‌های ویژه و شناخته شده ممنوع است که ورود به بخش گلخانه‌ای آن هم جز برای مشتری‌هایی که سفارش شده یا قبلا از این گل‌فروشی خرید کرده‌اند ممکن نیست.
یکی از فروشندگان درباره قیمت «بن‌سای» به ایندیپندنت فارسی گفت: «ما برای هر سلیقه و توان مالی بن‌سای داریم. ولی شهرت ما به دلیل تولید بن‌سای‌هایی است که اساسا گیاهان آن در ایران دیده نمی‌شوند. مثلا بن‌سای ۲۳ ساله گیلاس ژاپنی که شکوفه‌های زیبا و حیرت‌انگیزی دارد، مستقیما از هنرمندان بن‌سای‌کار ژاپنی خریداری و در محیط‌های مناسب این گیاهان رشد داده می‌شوند. قیمت این بن‌سای بسته به سن‌وسال و شکل فرم گرفتن آن از ۲۷ میلیون تومان آغاز می‌شود و تا بالای ۱۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد.»
وقتی از این گل‌فروشی درباره امکان نگهداری گیاه در شرایط محیطی مثل تهران پرسیدیم، گفت: «اگر در خانه برایش محیط مناسب ایجاد کنید، امکان ماندگاری بالایی دارد، ولی خب اکثر مشتری‌های ما پس از مدتی مراجعه می‌کنند و از ریختن برگ‌ها و به اصطلاح از بین رفتن بن‌سای گلایه دارند. ما در زمان فروش تاکید می‌کنیم که شرایط ماندگاری بن‌سای نگهداری تمام‌وقت و شناخت نیازهای این گیاه چه از لحاظ میزان رطوبت‌گیری و چه دمای خانه و همچنین هرس مداوم است.»
قیمت اکثر بن‌سای‌های داخل ایران چیزی بین ۳۰۰ هزار تا نزدیک هفت میلیون تومان است و بن‌سای‌های بالاتر از این قیمت معمولا به‌صورت ویژه برای مشتریان خاص تهیه می‌شوند. هرچند همین ارقام نیز سبب شده است افرادی هم به‌صورت ویژه به پرورش بن‌سای روی بیاورند. اتفاقی که چند سال پیش برای انواع کاکتوس‌ها رخ داده بود.
وقتی به بازار گل در تهران می‌رویم متوجه می‌شویم همین میل به داشتن بن‌سای سبب شده است افراد با امید اینکه بتوانند بن‌سای پرورش دهند، با خرید نهال برخی درخت‌ها و گلدان‌های سفالی و سرامیکی مناسب، برای کاشت بن‌سای تلاش می‌کنند و در اصطلاح تولیدکننده بن‌سای‌اند.
به گفته یعنی از فروشندگان نهال‌های درختچه افرا، این تجربه اگرچه روزبه‌روز بیشتر شده ولی در اکثر مواقع به شکست می‌انجامد: «اینکه خیلی‌ها گمان می‌کنند صرف کاشتن یک درختچه در گلدانی کم‌عمق آن‌ها را صاحب بن‌سای می‌کند اشتباهی رایج میان مشتریان ما است. چرا که گیاهان درختچه‌ای به‌صورت طبیعی به عمق کافی برای ماندگاری نیاز دارند. بن‌سای کردن گیاه به مراقبت و شناخت زمان هرس ریشه منوط است؛ بدون اینکه ریشه در این هرس شدن آسیب ببیند. میزان رطوبت هم بسیار مهم است چرا که به دلیل عمق کم خاک، در این مدل رسیدن به نقطه مناسب رطوبت خاک و محیط پیرامون کاری دشوار و نیازمند تجربه کافی و شناخت گیاه است.»
ولی بن‌سای تنها گیاه طرفداران تجمل نیست. به گفته یکی از فروشندگان این بازار «اتفاقا طرفداران چیزهای لوکس کمتر سراغ بن‌سای می‌روند. ایده‌آل آن‌ها گیاهان کمیاب در بازار ایران است که از نظر اندازه هم بزرگ باشند؛ مثل انواع نخل‌های زینتی آپارتمانی که اگر محیط مناسبی داشته باشند زیاد رشد می‌کنند و برخی نمونه‌ها تا ۱۰ میلیون تومان هم در این بازار قیمت دارند.»
یکی دیگر از فروشندگان به ما می‌گوید: «آنچه شما گیاه محبوب طرفداران چیزهای لوکس می‌خوانید در این بازار نیست. نه اینکه خود گیاه نباشد بلکه این گیاهان وقتی به گزینه محبوب با قیمتی‌های نجومی بدل می‌شوند که برخی موسسات و شرکت‌های طراحی با انتخاب گلدان‌های خاص و قرارداد با گلخانه‌های ویژه این گیاهان را به مدل محبوب تبدیل می‌کنند. مثل گیاه محبوب این روزها «زاموفیلیا» که مدل سیاه آن در همین بازار از سایز کوچک ۵۰۰ هزارتومانی آغاز و در سایزهای بزرگ‌تر به چند میلیون تومان هم می‌رسد ولی همین گیاه در سایزهای بزرگ‌تر و با شکل‌دهی و قرارگرفتن در گلدان‌های سنگی بزرگ به مبالغی ۴۰ تا ۷۰ میلیون تومانی فروخته می‌شوند. اتفاقی که برای «سانسوریا»، «یوکاهای تنه قطور» یا انواع «پاچیراها» افتاده است.»
پاچیرا یکی از آن گیاهانی است که اتفاقا به نظر می‌رسد افرادی با گرایش خرافی دنبال آن‌اند. مردم پاچیرا را گیاه ثروت می‌دانند که داشتنش فرد را ثروتمند می‌کند. همین مسئله و تصور افسانه‌ای باعث شده است از انواع پاچیراها در ایران استقبال شود. هرچند اگر به این افسانه باور داشته باشید باید بدانید که برای خرید کوچک‌ترین مدل پاچیرا نیز باید مبلغی نزدیک به یک میلیون تومان هزینه کنید. هزینه‌ای که در برخی نمونه‌ها تا چند ۱۰ میلیون هم می‌رسد.
از دیگر گیاهانی که این روزها افراد برای جلوه بخشیدن به خانه‌هایشان خریداری می‌کنند و قیمت نسبتا بالایی دارند می‌توان به ارکیده‌های تک شاخه مثل «اونسیدیوم»ها اشاره کرد که در برخی از گلفروشیهای خاص تهران با رقمی از ۶۰۰هزارتومان به بالا فروخته می‌شوند.
«دیفن باخیا»ها و گلدان‌های بزرگ «بابا آدم» نیز به دلیل برگ‌های پهن و رشد زیاد، از جمله گیاهان محبوب برای نمایش توانایی مالی‌اند و هرچند به‌طور مثال باباآدم‌ها با وجود قیمت بالا در سایزهای بزرگ به دلیل نیاز مداوم به هوایی شرجی به سرعت در آب‌وهوای تهران خراب می‌شوند، ولی بازهم خانواده‌های متمول ایرانی آن‌ها را می‌خرند یا هدیه می‌دهند.
اما همانطور که در آغاز گفتیم، وقتی بحث هزینه‌ها بالا در موضوع گل و گیاه به میان می‌آیند، زمین بازی در اختیار گلخانه‌های پرورش‌دهنده نیست، بلکه موسسات و شرکت‌های طراحی داخلی‌اند که نفع اصلی را می‌برند. به گفته یکی صاحبان گلخانه‌ای در محلات، گل‌هایی که با ارقامی زیر یک میلیون تومان از آن‌ها خریداری می‌شود با قرار گرفتن در گلدان‌های خاص ناگهان با رقمی حدود چند ۱۰ میلیون تومان فروخته می‌شوند. از این پرورش‌دهنده شماره یکی از این موسسه‌ها را گرفتیم.
منشی شرکت یادشده گفت: «برخلاف تصور رایج، بیشتر مشتری‌های ما برای منازل شخصی خرید نمی‌کنند بلکه بیشتر برای لابی هتل‌ها، مجتمع‌های تجاری و مسکونی بزرگ و گاه دفاتر شرکت‌های خصوصی است.» به گفته مسئول بازاریابی این موسسه، هزینه‌های این کار گاهی تا چند ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد که صرفا مبلغ یک گیاه یا گلدانش نیست بلکه با شناخت مکان از مجموعه‌ای از گیاهان برای طراحی محیطی استفاده می‌شوند. گیاهانی که می‌توانند از جعبه‌های بزرگ «سانسوریا ابلق» گرفته و تا گیاهانی استوایی که از خارج وارد می‌شوند را شامل شوند.
مسئول بازاریابی این شرکت می‌افزاید: «برای برخی از افراد، شرکت‌ها و پزشکان وجود گیاهانی که به کمیابی و گران‌قیمتی شهرت دارند، نمادی از توانایی مالی آن فرد یا شرکت و موسسه‌اند و به همین دلیل است که بیشتر دفاتر هواپیمایی، شرکت‌های حقوقی و شرکت‌های مرتبط با بورس و امور مالی مشتریان اصلی این مدل گلدان‌های خاص و گران‌قیمت‌اند.»
زیرپوست ایرانی که هر گوشه از آن با فقر و انواع بحران‌های اقتصادی درگیر است، سبکی از زندگی جریان دارد که گویی هزینه‌های جاری برای امور تجملاتی عده‌ای محدود با هزینه چندماه زندگی بخورونمیر بسیاری از خانواده‌های ایرانی برابری می‌کند. این تفاوت هولناک در میان طبقات مختلف جامعه سبب شده است برخی افراد برای آنکه بتوانند دست‌کم در صفحات شخصی خود برای پنهان کردن حقیقت زندگی خود نمایشی ارائه دهند، به سراغ خرید گیاهانی بروند که گاهی قیمتشان با حقوق چندماهشان برابری کند ولی امیدوارند با این هزینه بتوانند در فضای مجازی خود را متعلق به طبقه‌ای که نیستند معرفی کنند.
بدیهی است که در چنین شرایطی تهیه، پرورش و فروش گیاهان خاص مانند هر کالای لوکس دیگر تجارتی پرسود خواهد بود.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید