روند افزایش بهای نفت در بازار جهانی متوقف شد

بهای نفت در بازار جهانی رو به کاهش گذاشته و رئیس بانک مرکزی ایران راه‌هایی را برای مقابله با کاهش درآمد نفت پیشنهاد کرده است.

به گزارش رویترز، در آغاز معاملات بازار نفت در روز چهارشنبه، ٤ اردیبهشت (٢٤ آوریل)، بهای نفت خام از نوع برنت که روز گذشته به بالاترین میزان طی شش ماه گذشته صعود کرده بود رو به کاهش گذاشت و با ٠.٤ درصد کاهش نسبت به روز گذشته به بهای بشکه ای ٧٤ دلار و ٢٤ سنت معامله شد. بهای نفت خام از نوع وست تگزاس نیز نسبت به قیمت آن در پایان معاملات روز سه شنبه ٠.٤ درصد کاهش یافت. در عین حال، مشخص نیست که آیا این روند ادامه خواهد داشت یا نه.

در حالیکه طی چند ماه اخیر، تصمیم کشورهای اوپک و غیر اوپک به پائین نگه داشتن سطح تولید مانع از سقوط بهای نفت شده بود، اعلام تصمیم آمریکا به خودداری از تمدید معافیت هشت کشور از واردات نفت ایران در روز دوشنبه باعث افزایش سریع بهای نفت طی دو روز گذشته شد. تصمیم آمریکا از اوایل ماه آینده میلادی به اجرا گذاشته می‌شود.

صادرات نفت و میعانات نفتی ایران که در ماه مه سال گذشته میلادی و قبل از خروج آمریکا از برجام به نزدیک به ٢.٨ میلیون بشکه در روز رسیده بود، پس از بازگشت تحریم نفتی در ماه نوامبر به شدت کاهش یافت و در ماه جاری به حدود ١.١ میلیون بشکه تنزل کرد که نسبت به ماه گذشته میلادی حدود ٣٠٠ هزار بشکه کمتر بود. از زمان بازگشت تحریم نفتی، بخش عمده نفت ایران توسط کشورهایی خریداری شده که از معافیت از تحریم برخوردار بودند اما گفته شده است که ایران توانسته مقادیری را هم به شکل تک محموله و بدون آگاهی مراجع ناظر بر نقل و انتقال نفت به فروش برساند هرچند احتمالا این مقدار قابل توجه نبوده است.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionدر آمریکا دسترسی آسان و بهای مناسب بنزین اهمیت و حساسیت سیاسی زیادی دارد

با توجه به تاکید آمریکا بر تلاش برای "به صفر رساندن" صادرات نفتی ایران، بازارهای نفتی نگران کاهش حدود یک میلیون بشکه از عرضه روزانه در بازار جهانی نفت بودند اما انتشار گزارش‌هایی از وضعیت ظرفیت جهانی تولید این نگرانی را کاهش داد.

روز گذشته آژانس بین‌المللی انرژی، که شرایط بازار نفت را زیر نظر دارد، گزارش کرد که کشورهای صادرکننده نفت ظرفیت لازم برای مقابله فوری با احتمال قطع کامل صادرات نفت ایران را دارند. براساس این گزارش، در حال حاضر، ظرفیت آماده به تولید اوپک به تنهایی به بالای سه میلیون بشکه می‌رسد که عمدتا در اختیار عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق و کویت است. براساس این گزارش، تا کنون دولت‌های عربستان، امارات و عراق برای جبران کمبود در بازار نفت و جلوگیری از افزایش بهای این کالا اعلام آمادگی کرده‌اند.

در ایالات متحده نیز، منابع دولتی گفتند که در صورت لزوم، امکان افزایش تولید نفت و گاز از منابع داخلی وجود دارد. ایالات متحده بزرگترین تولید کننده نفت در جهان است اما به خاطر مصرف قابل توجه داخلی، تا کنون به واردات مقادیری نفت از خارج نیازمند بوده است. در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز و به خصوص در تولید نفت شل باعث افزایش سطح تولید آمریکا شده و مقامات آمریکایی گفته‌اند که انتظار می رود صادرات این کشور در سال جاری از واردات پیشی بگیرد. به این ترتیب، در بلند مدت نگرانی نسبت به کمبود نفت وجود نخواهد داشت.

در ایالات متحده، نسبت به بهای سوخت به خصوص بنزین حساسیت زیادی وجود دارد و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا با اعلام تحریم نفتی ایران، اطمینان داده است که این تصمیم باعث افزایش بهای بنزین نخواهد شد. انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال آینده میلادی برگزار خواهد شد. در حال حاضر، اقتصاد آمریکا از رونق نسبی برخوردار است و جلوگیری از افزایش بهای نفت برای موفقیت آقای ترامپ در انتخابات اهمیت دارد.

حق نشر عکسTASNIMNEWSImage captionرئیس بانک مرکزی هم نظرات خود را پیرامون نحوه مقابله با مشکلات اقتصادی ناشی از تصمیم آمریکا ابراز داشته است

پیشنهاد رئیس بانک مرکزی ایران

روز گذشته، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد که آمریکا هرگز نخواهد توانست صادرات نفت ایران را به صفر برساند. در عین حال انتظار می‌رود حتی بدون قطع کامل صادرات نفتی، میزان صادرات و در نتیجه عواید ارزی دولت به طرز قابل توجهی کاهش یابد.

با توجه به پیش‌بینی مشکلات اقتصادی ناشی از تصمیم اخیر آمریکا، ناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در یادداشتی در فضای مجازی پیشنهادهای خود برای مقابله با عواقب این تصمیم را مطرح کرده است.

آقای همتی گفته است که "برخلاف انتظار" تصمیم آمریکا به لغو معافیت نفتی "با مدیریت بانک مرکزی و اشراف آن بر بازار ارز" باعث بروز التهاب در بازار نشد. وی وعده داده است که ثبات در بازار ارز را حفظ کند.

رئیس بانک مرکزی هم گفته است که "صفر کردن صادرات نفت نیز توهم است" و در عین حال، پیشنهاد کرده که "هر مقدار کاهش در صادرات نفت و معادل ریالی درآمد دولت باید به فوریت از طریق صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌ها و یا جبران آن از طریق سایر درآمدها و یارانه‌های پنهان جبران شود."

وی همچنین توصیه کرده که "صادرات غیرنفتی باید بیش از گذشته تشویق شود و بانک مرکزی سیاست‌های ارزی خود را در راستای تشویق بیشتر صادرکنندگان به برگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد تدوین خواهد کرد."

رئیس کل بانک مرکزی در عین حال گفته است که " امسال برای کشور سالی سرنوشت ساز است لذا بایستی سیاست‌های اقتصادی و نحوه اداره کشور بر اساس اداره مطلوب این جنگ اقتصادی و کاهش فشار به مردم طراحی و به اجرا درآید. بایستی همه دولت را در نیل به موفقیت یاری کنند."

به گفته کارشناسان، فعالیت تمام بخش‌های اقتصاد ایران از جمله بخش صادرات غیرنفتی به شدت به عواید نفتی وابسته است و عواید نفتی بخش قابل توجهی از بودجه دولت را تشکیل می‌دهد. عواید نفتی از این جهت نیز اهمیت دارد که سایر منابع درآمدی بودجه نیز به طور غیرمستقیم تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد.

در ایران، نه تنها عارضه فرار مالیاتی بسیار گسترده است بلکه گفته می‌شود که بخش عمده‌ای از موسسات و فعالان اقتصادی که به نهادهای مختلف حکومتی وابسته هستند عملا از معافیت مالیاتی برخور می‌شوند و به درآمد بودجه دولت کمکی نمی‌کنند. در عین حال، نهادها و سازمان‌های مختلف حکومتی دریافت کننده بخش قابل توجهی از بودجه دولت هستند.

بخش عمده مالیات بردرآمد در بودجه بر عهده حقوق و دستمزد بگیرانی است که منشا مستقیم یا غیرمستقیم درآمد شمار قابل توجهی از آنان عملیات مالی یا همان بودجه دولت است. به این ترتیب، جبران عواید نفتی از طریق اخذ عایدی بیشتر از "سایر منابع" می‌تواند به معنی وارد کردن بخش عمده فشار ناشی از مشکلات اقتصادی حاضر بر همین گروه‌ها باشد. این نگرانی هم وجود دارد که دولت به منظور تامین نیازهای مالی خود باز هم به افزایش نقدینگی مبادرت ورزد و با تشدید نرخ تورم، فشار مضاعفی را به همین قشر وارد آورد.

هنوز مقامات دولتی برنامه مشخصی برای مقابله با بحران احتمالی ناشی از کاهش صادرات نفت ارائه نداده‌اند.