همه چیز به خوبی پیش می‌رفت، ولی وقتی در ساعات آخر عصر اعلامیه‌های سفارت آمریکا و کاخ ریاست جمهوری برای اعلام این سفر و دیدار اشرف غنی، رئیس جمهوری و عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی حکومت افغانستان با آقای تیلرسون منتشر شد، جرقه حاشیه‌سازی‌ها زده شد.
کابل یا بگرام؟
مسئله اصلی محل دیدار آنها بود. ابتدا اعلامیه سفارت آمریکا پخش شد که در آن آمده بود این دیدار "در کابل" صورت گرفته است. اما در اعلامیه دفتر آقای غنی هیچ اشاره‌ای به محل دیدار نشده بود. همین مسئله شک و تردیدهایی را برانگیخت. ولی به‌زودی منابع مختلف به صورت غیررسمی تایید کردند که محل دیدار "بگرام" بود.
انتقادها از همین جا شروع شد و به سرعت شبکه‌های اجتماعی را فراگرفت. کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی انتقاد کردند که چرا آقایان غنی و عبدالله برای دیدار با وزیر خارجه آمریکا به محل اقامت او در پایگاه نظامی آمریکایی‌ها در بگرام رفتند.
دفتر ریاست جمهوری افغانستان احتمالاً پیش‌بینی می‌کرد که فاش شدن محل دیدار می‌تواند باعث حاشیه‌سازی شود. شاید به همین دلیل در اعلامیه این دفتر از ذکر محل دیدار خودداری شد. بدتر از آن، وقتی دفتر ریاست جمهوری عکس دستکاری شده محل دیدار را منتشر کرد، سروصدا چند برابر شد.
دستکاری این عکس زمانی خبرساز شد که خبرنگاران و کاربران شبکه‌های اجتماعی این عکس را با عکس سفارت آمریکا از این دیدار، مقایسه کردند. هر دو عکس در زمان و مکان مشابهی گرفته شده بود، ولی نگاهی نه چندان تیزبین هم متوجه تفاوت آنها می‌شد.
وزیر خارجه آمریکا وارد افغانستان شد
غنی و تیلرسونحق نشر عکسUS EMBASSY-KABUL
Image caption
ساعاتی پس از دیدار آقای تیلرسون با آقایان غنی و عبدالله، سفارت آمریکا این عکس را روی صفحه توییترش منتشر کرد، ولی بعداً حذف و دوباره پخش شد
محمدشهاب اسلامی، عکاس هنری، می‌گوید که "ارگ عکس را دستکارى کرده است. این کاملاً واضح است."
در هر دو عکس دیده می‌شود که آقایان غنی و تیلرسون در آخر اتاقی بدون پنجره روی صندلی‌های سیاه نشسته‌اند. عقب صندلی آقای غنی پرچم افغانستان، در وسط صندلی‌های هر دو میز کوچک قهوه‌خوری و دو تلویزیون بزرگ روی دیوار عقب آنها دیده می‌شود.
آقای عبدالله و سایر مقام‌های ارشد حکومت افغانستان در طرف راست عکس در کنار آقای غنی و هوگو لورنز، سفیر آمریکا و ژنرال جان نیکلسون فرمانده آمریکایی نیروهای بین‌المللی در طرف چپ و کنار آقای تیلرسون نشسته‌اند. هیچ نشانه‌ای از دفتر آقای غنی در این اتاق دیده نمی‌شود.
مسئله اصلی این‌ها نیست؛ بلکه آنچه که سروصدا برپا کرد، ساعت دیواری و آژیر خطر نصب‌شده روی دیوار بالاتر از تلویزیون‌ها بود. این ساعت علاوه بر وقت افغانستان، ساعت زولو، ساعت هماهنگ جهانی، را نیز نشان می‌داد که بیشتر نظامیان از آن استفاده می‌کنند. این ساعت و آژیر خطر سرخ آشکارا بیانگر آن بود که آنها در یک اتاق نظامی دیدار کردند.
در عکسی که دفتر آقای غنی منتشر کرده، این ساعت و آژیر خطر حذف شده است. اگرچه آنها به صورت ماهرانه‌ای از روی عکس برداشته شده‌اند، ولی نگاه تیزبین متوجه می‌شود که کیبل (کابل) سفیدی که از میان هر دو تلویزیون بالا رفته، در جایی محو شده، کابلی که به آژیر خطر و ساعت وصل شده است.
غنی و تیلرسونحق نشر عکسARG
Image caption
عکسی که دفتر ریاست جمهوری افغانستان منتشر کرد که انتقادهای بسیاری را برانگیخت. در این عکس ساعت دیواری و آژیر خطر دیده نمی‌شود
عرف دیپلماتیک یا منافع ملی؟
با این حال، تلاش ناموفق و افتضاح‌آمیز دفتر ریاست جمهوری برای پنهانکاری در مورد محل دیدار رهبران کشور با وزیر خارجه آمریکا، به سرعت رو شد. سیل انتقادها، طنزها و طعنه‌های تلخ حول دو محور بیشتر می‌چرخد: "اشتباه دیپلماتیک" رهبران حکومت و "دستکاری" دفتر رئیس جمهوری روی عکس محل این دیدار.
ملک ستیز، کارشناس حقوق بین‌الملل در صفحه فیسبوک خود دیدار آقایان غنی و عبدالله با آقای تیلرسون در بگرام را با استقبال نجیب‌الله، رئیس جمهوری چپگرای افغانستان از ادوارد شورات‌ناتزه، وزیر خارجه شوروی در دهه هشتاد مقایسه کرده و افزوده که این استقبال نجیب‌الله باعث شد که بسیاری‌ها او را "دست‌نشانده شوروی" بخوانند.
اما عزیز دانش، استاد حقوق بین‌الملل معتقد است که اگرچه رفتن رهبران حکومت وحدت ملی برای دیدار با وزیر خارجه آمریکا به بگرام با عرف دیپلماتیک سازگار نیست و از نگاه حقوقی قابل توجه نیست، اما با توجه به واقعیت‌های عینی جامعه و نیازمندی کشور به منابع خارجی، این کار به لحاظ سیاسی می‌تواند قابل توجیه باشد.
شاه‌حسین مرتضوی، سخنگوی رئیس جمهوری اما گفته: "چشم‌های حاشیه‌بین اکثر وقت‌ها ما را از متن دور و مشغول حاشیه‌ها می‌کند." آقای مرتضوی افزوده: "به جای تمرکز روی حاشیه‌ها، بهتر است به اهمیت و محتوای گفت‌وگوها تمرکز کنیم." او تاکید کرده که "برای حکومت، منافع ملی بالاتر از هرچیزی است."
آقای مرتضوی با اشاره به "رابطه استراتژیک و تعریف شده" افغانستان با آمریکا، به بی‌بی‌سی گفت که "حکومت افغانستان در راستای تامین منافع ملی در هرجا و هر نقطه‌ای آماده گفت‌وگو و رایزنی با جوانب مختلف از جمله ایالات متحده آمریکا است."
عکس و نتیجه برعکس
دفتر ریاست جمهوری اما درباره انتقادها درباره "دستکاری" عکس محل دیدار رئیس جمهوری و رئیس اجرائی با وزیر خارجه آمریکا اظهار نظری نکرده است، ولی منتقدان آن را نوعی جعل واقعیت دانسته و "دستکاری" دفتر آقای غنی را نکوهش کرده‌اند.
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی این دستکاری را با تغییر محل مراکز دولتی در مناطقی که تحت کنترل گروه طالبان درمی‌آیند، مقایسه کرده‌اند. به نوشته این منتقدان، وقتی مراکز دولتی در ولسوالی‌ها (شهرستان) تحت فشار گروه طالبان، تغییر موقعیت می‌دهند، اعلام می‌کنند که این گروه این مراکز را تصرف نکرده‌اند.
از نظر آنها، دولت در مورد سقوط مراکز دولتی در ولسوالی‌ها واقعیت را به مردم نمی‌گوید و در مورد محل دیدار آقایان غنی و عبدالله همین موضوع اتفاق افتاده است. جلیل تجلیل در فیسبوک نوشته که دفتر ریاست جمهوری "با فتوشاب کردن این عکس می‌خواهد با شعور ملت بازی کند".
اعلامیه های سفارت آمریکا و کاخ ریاست جمهوری افغانستان
Image caption
در اعلامیه ای که سفارت آمریکا (چپ) درباره این دیدار منتشر کرد، محل دیدار "کابل" اعلام شده، ولی در اعلامیه کاخ ریاست جمهوری هیچ اشاره ای به محل دیدار نشده است. بگرام در ولایت پروان در شمال کابل موقعیت دارد
انتقادهای مطرح شده چه در مورد محل دیدار رهبران حکومت وحدت ملی با وزیر خارجه و چه در مورد دستکاری عکس این دیدار، بیانگر آن است که دولت و رهبران آن به صورت دقیقی زیر ذره بین مردم، آگاهان و کارشناسان قرار دارند و تمام کارکردهای آنها نظارت می‌شود.
این امر از یک سو نشان‌دهنده رشد آگاهی عمومی در جامعه‌ای است که بیش از ۶۰ درصد آن را بی‌سوادها تشکیل می‌دهند و از سوی دیگر، بیانگر حساسیت افکار عمومی کشور نسبت به پرستیژ ملی در عرصه روابط بین‌الملل است، چیزی که در گذشته چندان قابل توجه نبود.
اگرچه منتقدان رهبران حکومت وحدت ملی افغانستان بسیار مایلند از فرصت انتقاد در چنین موارد تا حد ممکن استفاده کنند، ولی افراد بسیاری هستند مانند آقای دانش که واقعیت‌های جاری کشور را سبک و سنگین می‌کنند و نیازمندی جامعه به کمک‌های بین‌المللی را واقعیت عمده‌ای در وضعیت کنونی می‌دانند.
آمریکا بزرگ‌ترین منبع کمک اقتصادی، نظامی و سیاسی است که دولت افغانستان را در راستای ایستادن روی پای خود یاری می‌رساند و با استقرار هزاران سربازش در افغانستان در مبارزه با "تروریسم" از نیروهای امنیتی و دفاعی این کشور در میدان‌های عمل حمایت می‌کند.
با این حال، نمی‌توان باور کرد که آقایان غنی و عبدالله با تشریفات دیپلماتیک آشنایی ندارند، ولی به نظر می‌رسد ـ و سخنگوی رئیس جمهوری هم به نحوی گفته ـ، آنها در این وضعیت منافع کشور خود را در آن دیده‌اند که در مواردی این تشریفات را بسیار جدی نگیرند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید