عدم دعوت از آمریکا در نشسته سه جانبه در مسکو به چه معناست

روز گذشته، وزیران خارجه سه کشور در پایان دیداری در مسکو، بیانیه‌ای صادر کردند که در آن ضمن تاکید بر تلاش‌های بین‌‌المللی از جمله توسط سازمان ملل برای خاتمه دادن به بحران سوریه، از برگزاری نشست دیگری در این زمینه در قزاقستان خبر دادند. مشخص نیست که قرار است چه کشورهایی به این جلسه دعوت شوند.

در این بیانه، وزیران خارجه سه کشور "بر عزم خود برای مبارزه با داعش و النصره و تفکیک میان آنها و گروه های معارض مسلح" نیز تاکید نهاده‌اند. این بخش از بیانیه ناشی از مشارکت ترکیه در این نشست است. دولت ترکیه از برخی گروه‌های "میانه رو" مخالف حکومت سوریه حمایت و به آنها کمک می‌کند.

اگرچه مذاکرات مسکو بدون حضور ایالات متحده برگزار شد، به گفته سخنگوی وزارت خارجه آن کشور، وزیر خارجه ایالات متحده در تماس با وزیران خارجه ترکیه و روسیه از تصمیمات این مذاکرات با خبر شد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری خود گفته است که اگرچه این کشور در اجلاس مسکو حضور نداشت، اما وزیر خارجه ایالات متحده "قطعا از هر تلاشی برای برقراری آتش‌بس در سوریه و فراهم آوردن زمینه مساعد برای دستیابی به نتایج ملموس به خصوص در حلب، و از سرگیری مذاکرات سیاسی بین طرف‌های درگیر حمایت می‌کند." آقای کربی در عین حال گفت که هنوز زود است که بتوان در مورد نتیجه‌بخش بودن نشست مسکو اظهار نظری کرد.

در پاسخ به این سئوال که برگزاری نشستی در مورد سوریه بدون حضور آمریکا برای ابتکارات و اقدامات این کشور چه معنایی دارد، جان کربی گفت که آمریکا "صد در صد در مورد خاتمه دادن به جنگ سوریه متعهد خواهد ماند" وافزود که اگر این مذاکرات بتواند به آتش‌بس و برقراری صلح کمک کند، ایالات متحده از آن رضایت خواهد داشت. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که جان کری، وزیر امور خارجه این کشور، دعوت نشدن به نشست مسکو را "بی اعتنایی" به خود نمی‌داند بلکه آن را تلاش چند جانبه دیگری برای حل این بحران تلقی می‌کند و امیدوار است این تلاش‌ها نتایج عملی و ملموسی داشته باشد. وی در عین حال گفت که بیانیه نهایی هم کمابیش شامل همان مطالبی است که پیشتر نیز در پایان نشست‌های مشابه عنوان شده است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با رد این نظر که "موقعیت رهبری آمریکا" در روند حل بحران سوریه و کل منطقه خاورمیانه کم رنگ شده، تاکید کرد که روند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا باعث بروز ابهام درباره نقش آتی این کشور شده اما اطمینان داد که آمریکا همچنان به مسئولیت‌های خود در قبال اوضاع خاورمیانه متعهد باقی خواهد ماند.

جان کربی در عین حال تایید کرد که در حال حاضر، روسیه به دلیل نفوذی که بر حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه دارد می‌تواند نقش موثری در این مورد ایفا کند به ویژه اینکه به واسطه حضور نظامی آن کشور در صحنه جنگ داخلی سوریه، دولت بشار اسد که تا سال گذشته در موقعیتی ضعیف قرار داشت امروزه موقعیت بهتری یافته و مخالفان او موقعیت برتر خود را از دست داده‌اند.

Image copyrightREUTERSImage captionتا کنون لاوروف و کری به عنوان تصمیم‌گیرندگان اصلی در مورد سوریه بر صحنه حضور داشتند

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که روسیه به طور سنتی و حتی قبل از جنگ داخلی سوریه، با آن کشور روابط نزدیک داشته و مایل است با استفاده از موقعیت خود در این جنگ، از طریق سوریه نفوذ و حضور خود در خاورمیانه را حفظ کند. وی در عین حال گفت که در هر صورت، "این واقعیت نظر ما را در مورد فقدان مشروعیت [بشار] اسد برای رهبری مردم سوریه تغییر نمی‌دهد."

در بخش دیگری از نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، یکی از خبرنگاران گفت که وزیر خارجه عراق اظهار داشته که شبه‌نظامیان شیعه عراقی در جنگ حلب حضور ندارند یا اینکه بدون مجوز دولت عراق در آن جنگ شرکت کرده‌اند. این خبرنگار سئوال کرد که آیا ایالات متحده نگران آن نیست که این افراد با حمایت و توسط حکومت ایران به حلب اعزام شده باشند؟

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که در موقعیتی نیست که بتواند اظهارات وزیر خارجه عراق را در مورد شبه‌نظامیان عراقی یا وفاداری و تعهد آنها تایید یا تکذیب کند اما افزود که ایالات متحده اطلاع دارد که ایران افراد نظامی یا شبه‌نظامی را به سوریه اعزام کرده است.

یکی از خبرنگاران پرسید "آیا این افراد خارجی هستند، یعنی [ایران] شیعیانی از سراسر جهان را گرد آورده و به عراق فرستاده؟" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که "ایران به هرحال از حکومت بشار اسد و تهاجم او علیه مردم سوریه حمایت می‌کند و می‌دانیم که حزب الله لبنان، که یک سازمان تروریستی غیر سوری است، در جنگ سوریه به خصوص در عملیات حلب شرکت دارد."

Image copyrightREUTERSImage captionاوباما به خاطر حمایت ناکافی از مخالفان دولت سوریه مورد انتقاد قرار گرفته در حالیکه سیاست ترامپ در قبال سوریه و روسیه نیز مشخص نیست

منتقدان باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، گفته‌اند که تصمیم او به محدود کردن حضور نظامی آن کشور در جنگ داخلی سوریه و عدم حمایت موثرتر از گروه‌های مخالف حکومت بشار اسد باعث کاهش نفوذ ایالات متحده و تقویت نقش روسیه در این بحران شده است. به گفته آنان، وضعیت کنونی این احتمال را پدید آورده که ممکن است جنگ داخلی سوریه به شکلی پایان یابد که بشار اسد دست کم برای مدتی در راس قدرت باقی بماند در حالیکه موضع آمریکا همواره حذف او به دلیل سرکوب مردم سوریه بوده است.

دوره ریاست جمهوری باراک اوباما یک ماه دیگر پایان می‌یابد و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب، کار خود را آغاز می‌کند. آقای ترامپ گفته است که در نظر دارد با کسب حمایت مالی کشورهای ثروتمند عرب، مناطق امن در سوریه ایجاد کند اما در زمینه کمک به مخالفان حکومت آن کشور تعهد مشخصی نکرده است. وی در عین حال از بهبود روابط بین آمریکا و روسیه طرفداری کرده هر چند دیدگاه او در این زمینه با انتقاد محافل مختلف در آمریکا مواجه شده است.

به گفته برخی ناظران، مشخص نیست که در صورت گرمی روابط آمریکا و روسیه، آیا دولت روسیه حمایت خود از بشار اسد و سایر نیروهای مخالف غرب در منطقه را در برابر کسب امتیازات یا کاهش فشار از سوی آمریکا تقلیل خواهد داد یا برعکس، بهبود روابط باعث نرمش آمریکا در برابر این نیروها خواهد شد.

جان کربی در بخش دیگری از نشست خبری خود گفت که آمریکا که به دلیل ادامه سیاست روسیه در حمایت از جدایی طلبان اوکراینی و "اشغال شبه جزیره کریمه" یک رشته تحریم‌های جدید را علیه آن کشور به اجرا می‌گذارد.