مهندس موحد؛ اندیشمند آینده نگر

از جمع یاران دلنوازان جمله رفتند

مژگان گشا کافسانه سازان جمله رفتند...

(استاد ادیب برومند)

در تمام طول فعالتیهای اجتماعی‌ام، مهندس نظام الدین موحد از نادرترین پدیده‌هایی بود که با آنها آشنا شدم. ویژگی‌های شخصیتی و کرامتهای اخلاقی مهندس، الگوی خوبی بود برای همه جوانان آینده نگر و آینده ساز که قصد داشتند در عرصه کوششهای اجتماعی نقش آفرین باشند.

شادروان موحد همچون پدری مهربان بر فعالیتهای جوانان نظارت می‌کرد، با صبر و حوصله حرفهای دلشان را می‌شنید و رهنمودهای سازنده خود را بیان می‌داشت. او سرشار از مهر و محبت نسبت به همه انسانها بود و عمرش را وقف خدمت به آدمیان و سود رساندن به همنوعان کرد و مصداق حدیث شریف «خیر الناس انفعهم للناس» بود.

مهندس موحد انسانی مومن و پایبند به باورهای معنوی خود بود و اخلاق و شرافت انسانی را لازمه دینداری می‌دانست. بخاطر دارم در جریان زلزله بم بیشترین فعالیتها و تکاپوها را انجام داد و از جمله کارهای او، حفر چند چاه در بم بود.

با وجود شان و جایگاهی که داشت، تواضع و فروتنی او بی‌نظیر بود و همین مسئله سبب محبوبیت فراوان وی در میان همفکران و بخصوص نیروهای جوان بود. جوانان برای اینکه استعدادهایشان شکوفا شود، باید جدی گرفته شوند و «فرصت اشتباه کردن» در اختیار آنها قرار گیرد. مهندس با شور و انرژی وصف ناپذیری برای جوانان صحبت می‌کرد و به آنان امید و انگیزه می‌داد که برای ساختن جامعه‌ای سالم، پویا و پر از مهر و مدنیت تلاش کنند.

من با اینکه حدود 60 سال با آن مرحوم فاصله سنی داشتم، او را همچون دوستی مشفق و صمیمی در کنار خود می‌دیدم و هیچ خبری از آن شکافی که بین نسلهای مختلف وجود دارد نبود.

مبنای تفکر و عمل مهندس موحد، اندیشه عدالتخواهی و جامعه گرایی او بود و مرارتهایی را در این راه متحمل شد که بخش بسیار کوچکی از آن، می‌توانست یک انسان عادی را از ادامه فعالیت منصرف کند. اما او انسانی عادی نبود؛ کوهمردی بود استوار که با توفانهای سهمگین نیز از جای خود تکان نمی‌خورد. عزم راسخ و سختکوشی و خستگی ناپذیری او، در همفکران و همکارانش تولید انگیزه و انرژی می‌کرد.

مرحوم موحد در زمره نیروهای ملی قرار می‌گیرد. اما ملی گرایی او متعادل و انسانی بود و هرگز به دام ناسیونالیسم افراطی که از خطرناکترین اندیشه‌های اجتماعی است و در طول تاریخ مسبب جنگهای خانمانسوزی بین گروههای مختلف انسانی بوده است، نیفتاد. او ملی بود به معنای مردمی، جامعه گرا، عدالتجو، آزادیخواه و استقلال طلب. ملی گرایی او متاثر و شبیه به اندیشه مصدق کبیر بود و نه ناسیونالیسم باستانگرای رضاخانی.

او میانه روی و اعتدال را به ما می‌آموخت و جوانان را از تندروی و شتاب در رسیدن به اهداف اجتماعی بر حذر می‌داشت. معتقد بود نهادهای مدنی (احزاب، NGOها، اصناف و...) مدارس دموکراسی هستند و تاکید فراوانی بر تقویت و گسترش این سازمانها داشت و آنها را وسیله‌ای برای نهادینه شدن «تربیت دموکراتیک» و «روحیه کار جمعی» در جامعه می‌دانست.

مهندس موحد را می‌توان یک پدیده دانست. فقدان او برای جامعه روشنفکری ایران بسیار ملموس و محسوس است. او گرچه با تمام توان برای نیل به اهداف انسانی خود می‌کوشید، اما برایش مهم نبود که اثربخشی این فعالیتها در درازمدت و پس از درگذشتش هویدا شود. از اینجهت براستی می‌توان او را اندیشمندی آینده نگر دانست که با چشمانی پر از شگفتی و امید به فرداهای روشن برای ایران می‌نگریست.

روانش شاد. @

رامین ناصح

دبیر کانون آینده نگری ایران