دلایل تنش امارات و عربستان چیست؟

در جلسه‌ای که میان اعضای اوپک و دیگران کشورهای تولیدکننده نفت برگزار شد، ابوظبی با پیشنهاد عربستان و روسیه برای پایین نگه داشتن سطح تولید تا آخر سال ۲۰۲۲ مخالفت کرد و گفت که چنین اقدامی "بی‌انصافی در حق امارات" است.

اتخاذ چنین مواضع علنی متضادی اتفاقی نادر است و بعد از آن رخ داد که عربستان اعلام کرد قصد دارد شرکت هواپیمایی جدیدی را به منظور رقابت با هواپیمایی امارات راه‌اندازی کند و در عین حال شهروندان خود را نیز از سفر به این کشور منع کرد.

مورد دیگر اعلام قوانین وارداتی جدید از طرف عربستان برای حوزه خلیج فارس است که حمله به منافع امارات تعبیر شده است و نشانه دیگری برای بیشتر شدن مشکلات است.

بروز اختلاف بین این دو متحد نزدیک منطقه‌ای با تلاش‌های آن‌ها برای مرمت روابط با قطر همزمان شده است، روابطی که به خاطر نپذیرفتن خط مشی عربستان توسط این کشور تیره شده بود.

چه اتفاقی افتاد؟

امارات متحده عربی با طرح عربستان برای ادامه محدودیت تولید مخالفت کرد. عربستان نیز کوتاه نیامد و خواستار "مصالحه و عقلانیت شد" و اظهار کرد که پیرامون طرحش "بین همه کشورها اجماع شکل گرفته است جز یک کشور".

اما تنش‌های مشهود در جلسه تولیدکنندگان نفت نخستین نشانه‌های وجود مشکل میان این دو متحد قدیمی نبود.

تنها یک روز پیش از آن، عربستان سفر مستقیم شهروندانش را به امارات، و بعضی کشورهای دیگر، ممنوع کرده بود. امارات تنها عضو این فهرست از خلیج فارس بود.

عربستان در عین حال قصد دارد که یک شرکت هواپیمایی جدید هم راه‌اندازی کند و در نهایت به قطب حمل‌ونقل تبدیل شود، تصمیمی که بخشی از تلاش‌های این کشور برای کاهش وابستگی به نفت است.

بعضی‌ها گفته‌اند که هواپیمایی امارات - یکی از محبوبترین شرکت‌های هواپیمایی برای سفرهای دوردست بین‌المللی - هدف اصلی این شرکت است و عربستان با این کار به دنبال تسخیر جایگاه دوبی به عنوان قطب اصلی حمل‌ونقل منطقه‌ای است.

این تحولات روز ۵ ژوئیه نیز با اعلام قوانین وارداتی جدید از طرف عربستان ادامه پیدا کرد. طبق این قوانین جدید، محصولاتی که در مناطق آزاد تولید شده باشند، یا در چرخه تولیدشان از محصولات و خدمات اسرائیلی استفاده شده باشد، دیگر شامل امتیازهای تعرفه‌ای مصوب شورای همکاری خلیج فارس نخواهند شد.

پیش از این نیز به نظر می‌رسید که ریاض خواهان پیشی گرفتن از دوبی به عنوان قطب تجاری است و در ماه فوریه اعلام کرد که دیگر با شرکت‌هایی که مقر منطقه‌ای خود را به عربستان منتقل نکنند همکاری نخواهد کرد.

چه اختلافات دیگری وجود دارد؟

این نخستین باری نیست که در منافع عربستان و امارات شکاف افتاده است.

توضیح ویدئو،

امارات متحدان عربستان را در یمن بمباران کرد

هر چه عملیات ناموفق نیروهای ائتلاف در یمن طولانی‌تر شد، عدم اتفاق نظر دو کشور برای آینده این جنگ و اهدافشان نیز بیش از پیش عیان شد.

فرای دشمن مشترکشان - شورشیان حوثی نزدیک به ایران - به نظر می‌رسید که علاقه اصلی امارات محدود کردن نفوذ پیکارجویان اسلام‌گرای سنی و ایمن‌سازی مجاری استراتژیک کشتی‌رانی است.

در ادامه، هنگامی که دولت یمن و عربستان تصمیم گرفتند برای شکست دادن حوثی‌ها با اسلام‌گرایان متحد شوند، امارات ترجیح داد که از جدایی‌طلبان مجلس انتقالی جنوبی حمایت کند و تهدید آن برای دولت یمن را که مورد حمایت نیروهای ائتلاف بود نادیده بگیرد.

این تنش‌ها در اوت ۲۰۱۹ به اوج رسید، هنگامی که امارات با نقض مستقیم نقشی که عربستان برایش در این درگیری قائل شده بود مواضع دولت یمن در عدن را بمباران کرد.

امارات چندی بعد به طور رسمی نیروهای خود را از جنگ بیرون کشید، اما حضور این کشور همچنان در یمن ادامه دارد و نفوذش در بخش‌های جنوبی یمن و همچنین در جزیره سقطرا مشهود است.

انتظارات چیست؟

عربستان در ده سال گذشته مرتب با متحدان کوچک خود در خلیج فارس به مشکل خورده است و نگه داشتن آن‌ها در اردوگاه برای این کشور به معضل تبدیل شده است.

یکی از نتایج کاهش وابستگی منطقه به نفت بروز رقابت میان شیخ‌نشین‌های کوچکتر خلیج فارس خواهد بود.

اما امارات اخیرا دست به اقداماتی زده است که رقابت مستقیم با عربستان سعودی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند، و هر چه وابستگی به نفت نامعقولتر شود، این روند نیز شتاب بیشتری خواهد گرفت.

امارات در سیاست‌گذاری و جاه‌طلبی از خیلی جهات بر همسایه بزرگتر خود پیشی گرفته است. این کشور تنها در چند دهه توانسته است از همسایگان خود پیشی بگیرد و خود را به قطب مالی، گردشگری و تدارکاتی تبدیل کند.

به گزارش اوپک، تنها ۳۰ درصد تولید ناخالص این کشور وابسته به نفت است، رقمی که برای عربستان ۵۰ درصد است.

عربستان کشوری بسیار بزرگتر است و تولید ناخالص ملی بیشتری نیز دارد، اما سرانه تولید ناخالص ملی امارات حدود دو برابر عربستان است.

اتحاد میان این دو کشور به طور تاریخی یکی از قویترین‌ها در منطقه قلمداد شده است. اما همزمان با حل برخی از اختلافات منطقه‌ای، شکاف‌های جدیدی در حال پدیدار شدن است و کاهش وابستگی به نفت ممکن است در بلندمدت باعث شود که رقابت جای همکاری را در منطقه بگیرد.