"دیرزمانی است روی ِ شاخه ی ِ این بید
مرغی بنشسته کو به رنگ ِ معماست.
نیست هم آهنگ ِ او صدایی، رنگی.
چون من در این دیار، تنهاست، تنهاست." «مرغ ِ معما»، سهراب ِ سپهری
*
هماهنگی برای ِ رویارویی با چالش ِ جنگ
به ویژه در پیرابود ِ کنونی است که کمبود ِ یک نهاد ِ ثابت برای ِ رایزنی میان ِ سازمان ها و حزب های ِ سیاسی بیش از هر گاه به چشم می آید. نهادی که ماموریت اش نه نزدیک کردن ِ دیدگاه ها به یکدیگر، بلکه تلاش در کاستن از دوری های ِ خو کرده باشد. تا کنون اندرافتادن در دام ِ «وسوسه ی ِ اعتماد»، و نپذیرفتن ِ حس ِ بنیادین ِ «میل ِ عدم ِ اعتماد» (نک. اپیگرام ِ 4)، از پدید آمدن ِ چنین نهادی جلوگیری کرده است. چالش ِ جنگ می شاید که انگیزه ای شمرده شود برای ِ برپذیرفتن ِ این حس ِ ژرف، یعنی میل ِ عدم ِ اعتماد، و بنیاد نهادن ِ کمیته ای بر پایه ی ِ اصل ِ عدم ِ اعتماد.
با عنایت به حساسیت ِ روز، بی شک نخستین ماموریت ِ کمیته ی ِ ثابت ِ رایزنی ایجاد ِ هماهنگی برای ِ رویارویی با چالش ِ جنگ خواهد بود. ما، میزی را که هموندان ِ کمیته بر سر ِ آن می نشینند، «میز ِ اپوزیسیون» می نامیم و سهم ِ هر حزب و سازمان را، یک صندلی می گماریم. این بر خود ِ حزب هاست که چند هم-اندیش و رایزن را برای ِ یاری رسانی به رایزن ِ خود بگمارند. هنگامی که درها برای ِ رایزنی بسته می شوند، از سوی ِ هر حزب یک فرد بیشتر بر سر ِ میز نخواهد نشست. میز ِ اپوزیسیون توان ِ اجرائی ندارد، اما همواره موظف است که پس از هر نشست، قطعنامه ای را که شامل ِ پیشنهادهای ِ اوست، صادر کند و در معرض ِ اذهان ِ عمومی قرار دهد. به دیگر سخن، کمیته همواره موظف است به یک نتیجه ی ِ عینی برسد، سازمان ها و احزاب اما الزامی به پیروی از پیشنهادهای ِ کمیته ندارند.
یگانه پیش شرط ِ صوری ِ حق ِ هموندی در کمیته، وابستگی به یک حزب ِ سیاسی ست. و یگانه پیش شرط ِ محتوائی، پایبندی به یکپارچگی ِ ارضی ِ ایران، و تعهد به حفظ ِ مرزهای ِ رسمی ِ آن در سال ِ 1979 ِ میلادی است. هر تغییری که از آن سال تا کنون در مرزهای ِ رسمی ِ ایران به وجود آمده است، و یا احتمالا در آینده به وجود آید، از سوی ِ کمیته مردود و ناپذیرفتنی شمرده می شود. ما این شرط را، که کمتر ِ کم ها، و یا، کمیسته (کمترین) است، «کمینه ی ِ هستی شناختی» نام می نهیم و هر گونه بحثی را در باره ی ِ ایران، که استوار بر این کمینه ی ِ هستی شناختی نباشد، یک فرادخش و ناسازه ی ِ منطقی به شمار می آوریم.
سوای ِاین شروط ِ دوگانه، در ِ کمیته به روی ِ هر حزبی باز است، چه موافق با سکولاریسم باشد یا نباشد، چه فدرالیست باشد یا نباشد، چه حق ِ مالکیت ِ خصوصی را بپذیرد و چه نپذیرد، چه به جنبش ِ عدم ِ خشونت پایبند باشد و چه نباشد. فلسفه ی ِ بنیادی ِ کمیته، «اصل ِ عدم ِ اعتماد» و تلاش برای ِ دستیابی به یک «کمینه ی ِ نیمه دمکراتیک» است، و نه رسیدن به «حد ِ میانی ِ دمکراتیک». جز «یکپارگی ِ ایران» (یعنی همان لیوانی که حتا برای ِ اشغال ِ نیمه ی ِ خالی اش نیز باید نخست به درون اش بازگشت)، که یگانه امر ِ پایا و ثابت است، هر چیز ِ دیگر، دگرا و متغیر به شمار می رود.
به گمان ِ ما فرای ِ خو کردن به هم-نشینی با پادورزان و مخالفان بر سر ِ یک میز و ورزیداری در امر ِ گفتگو و همپرسی، که بی میانجی به بالابُرد ِ سطح ِ فرهنگ ِ سیاسی یاری می رساند، یکی دیگر از سودهای ِ میز ِ اپوزیسیون، جلوگیری از بی گدار زدن های ِ تکروانه و سرشار از شور و برخاسته از بیم ِ بوم است که گاه می تواند به قرار گرفتن ِ برخی نیروها در وضعیت های ِ سخت آسمانی بینجامد. بی شک چنین میزی می تواند بر بار ِ همگرایی در گاهگزینی ها و موضع گیری ها بیفزاید و یا دست ِ کم، احزاب را تا اندازه ای از هدف های ِ گروه های ِ رقیب پیش از علنی شدن شان آگاه کند.
*
میز ِ جنگ
پیشدرامد:
مارکس، با وارونه کردن ِ فلسفه ی ِ هگل، «هستی» (Sein) را بر فراز ِ «آگاهبود» (Bewusstsein) جای داد و نام ِ این امر را نیز، «راندن ِ جهان بر سر اش» نهاد. اگر عنصر ِ اقتصاد ِ سیاسی را از این معادله ی ِ فلسفی بیرون گذاریم، هسته ی ِ اختلاف ِ مارکس با هگل، در نهاد اش، اختلاف میان ِ یهودیت، به عنوان یک دین ِ سوینده به زمین و استوار بر قانون، و مسیحیت، به عنوان ِ یک دین ِ سوینده به آسمان و استوار بر کردار است.
بر خلاف ِ مسیحیت، که سراسر ِ فلسفه اش را گرد ِ مرگ ِ از پیش تعیین شده ی ِ یک فرد آراسته است، یهودیت از آغاز برایندی بوده است از آروین ها و تجارب ِ عینی ِ زنجیره ای از پیامبران در کالبد ِ کتاب، و یا، قانون. کیفیت ِ زندگی بر روی ِ زمین و پیرابود ِ عینی ِ هستی ِ آدمی گرانیگاه ِ توجه ِ پیامبران ِ قوم ِ اسرائیل را فراهم می آورد و دستاوردهای ِ هر پیامبر ِ نوین، کوششی بود در جهت ِ همخورند ساختن و «تطبیق ِ آسمان»، با «شرایط ِ جدید ِ زمین».
مسیح اما یکبار برای ِ همیشه این «نگاه از زمین» را در «نگاهی بر زمین» برچید. پرسمان ِ تورات پرسمان ِ زندگی بر روی ِ زمین بود و از این رو، قانون ِ خود را نیز برای ِ کارگردانی و اداره ی ِ یک همبود ِ فرضی، بسنده می شمرد. هموندان ِ همبود، با پیروی از قانون، نیکبختی ِ مادی و نیکبختی ِ روحانی را یکجا به دست می آوردند.
در حالی که مسیح با مرگ اش، به عنوان ِ پسر ِ خدا، پیامی جز این نداشت: بهترین قانون ها نیز برای ِ آنکه انسان از راه ِ ایزدی برون نیفتد، بسنده نیستند، او، انسان، گناه کار ِ فطری ست. سراسر ِ نامه ی ِ پاول به رومی ها بر همین نگره استوار است: ناتوان بودن ِ انسان از پیروی از قانون و مغروق شدن و فروپچیدن ِ او در گناه.
انسان به شمار ِ یک «هستومند ِ گناهکار»، این بود پیام ِ مرکزی ِ مسیح. گناهکاری که برای ِ بُخت و نجات ِ او، خود ِ خدا بود که می بایست بمیرد. با این مرگ ِ یکتا و بی پیشینه، یکبار برای ِ همیشه «هستی» نقش ِ اساسی ِ خود را در نشاخت و تعیین ِ سرنوشت ِ آدمی از دست داد و به «روح» که سرچشمه ای پیشاهستانه داشت واگذاشت. مسیحیت، با مرکزی کردن ِ پدیده ی ِ مرگ، پیروزی ِ ملکوت و روح بود بر زمین و تن.
از این پس همه ی ِ جهان، بخش و پاره ای از تن ِ عیسی پسر ِ خدا بودند. از این گذر، خوشبینی و فردگرائی ِ یهودی، به طور ِ کامل، جای ِ خود را به بدبینی و فردزدائی ِ مسیحی می دهد. ذهن ِ خوشبین ِ یهودی نیازی به «امید» به گونه ی ِ مسیحی، که برایندی بود از تارانگاری و پنداشت ِ نَـفینده از آدمی، نداشته و ندارد. مسیحی را اما، به شمار ِ هستومند ِ گناهکار، گزیری جز امید به بخشندگی ِ پروردگار و هدایت ِ مطلق از بالا نیست. در برابر، یهودی، تکیه گاه اش خواست ِ سوینده به قانون است. او، نیازی به امید ندارد، چرا که می تواند-، او می تواند چرا که قانون را در پس ِ پشت ِ خویش دارد: برای ِ چیرگی بر طبیعت و نفس. مارکس و هگل، در زیرین ترین لایه های ِ منش شان، نمایندگان ِ نوین ِ این دو سنت ِ اندیشگی بودند.
مارکس با نگاه ِ برهاینده و مثبت اش به انسان، آزادی را برایندی می دید از خواست ِ آدمی در آرایش ِ بهینه ی ِ پیرابود ِ مادی ِ خود. انسان می تواند، در چم ِ زمینی اش، رستگار شود، اگر چیدمان ِ همبودی ِ خود را در جهت ِ رستگاری اش دگرگون کند. هگل اما، با نگاه ِ برناینده و نفینده اش به انسان (پیش از او مردانی چون هابس، روسو و کانت نیز از چنین نگاهی برخوردار بودند)، نیاز به دستی نیرومند داشت تا از دل ِ آسمان برون آید و سرنوشت ِ آدمی را به سوی ِ نیکی رقم زند. یک روح ِ بزرگ و مطلق که اینک می بایست، پس از واچرخ زدن ها و فرگشت های ِ پیاپی در دل ِ تاریخ، خود را در کالبد ِ دولت پیکرینه می کرد و اندرمی نمود. روحی که فرد ِ آدمی راهی نداشت جز فروتـُهاندن و تخلیه ی ِ مطلق ِ خود در درون ِ او. هگل نام ِ این فروتـُهش و تخلیه را Entäußerung گذاشته بود و آن را برترین خویشکاری ِ شهروند می دانست در برابر ِ دولت.
*
در کنار ِ این دو طرح ِ مهین، فلسفه ی ِ مزدائی نگاهی دیگر به زمین و آسمان را شدنی می کند. با صورت بندی ِ ایزد به عنوان ِ خرد، و همزمان، آدمی را نه تنها زیرامدی بی میانجی از این خرد، بلکه سهامدار و همپرسنده ی ِ این خرد دانستن، کل ِ هستی در دو لایه ی ِ گوناگون، یعنی مینوئیک و گیتیگ، اما همپیوند با هم، در گستره ی ِ خرد جایگیر می شود. خردی که خود، «خواست»، «دانش» و «توان» در یکجاست. از روزن ِ واژه شناختی نیز xratu (خرد) در اوستایی، هر این سه معنی، یعنی خواست، دانش و توان را در خود نهفته است.
در کیهان شناسی ِ مزدائی، وارونه ی ِ آفرینش شناسی ِ سامی که در آن هستی از نیستی برامده است (creatio ex nihilo)، دو لایه ی ِ مینوئیک و گیتیک بیرون از مرزهای ِ جهان نیستند، به دیگر سخن، عدم و نیستی ای در کار نیست، همه چیز هستی ست. مینو، که گستره ی ِ نابسودنی ها و نادیدنی ها ست، با گیتی، که گستره ی ِ بسودنی ها و دیدنی هاست، در یک اندرکنش ِ پیوسته به سر می برد. از این روست که آدمی در کالبد ِ گیتیانه اش نیز هر دو گستره را در خود ترابری می کند: اموری چون عشق و کین، از جنس ِ مینو اند و اموری چون نوازش و زخم، گیتیک. خرد، به مثابه ی ِ هوش و دانش، مینوئی ست، و خرد، به مثابه ی ِ توان و کنش، گیتیک. به دیگر سخن، خرد به تنهایی هر دو سویه ی ِ هستی، یعنی مینو و گیتی را در خود ترابری می کند.
با چنین اندریافتی از جهان، بیم (به شمار ِ پیایند ِ گزینش ِ بد و گسترش ِ اهریمن، که خود به چم ِ «مینوی ِ کاهنده» است) و نیز امید (به شمار ِ پیایند ِ گزینش ِ نیک و گسترش ِ سپندمینو، که خود به چم ِ «مینوی ِ افزاینده» است)، به عنوان ِ مفاهیمی اندربسته و محصور در گستره ی ِ خواست، دانش و توان، هر دو برایندی می گردند از هستی ِ دو گانه ی ِ بی میانجی ِ آدمی. مینو و گیتی، به دیگر سخن، «آگاهبود» و «هستی»، در یک اندرکنش ِ دو سویه ی ِ پایدار با یکدیگر به سر می برند. آدمی نه برده ی ِ هستی ِ مادی ست، و نه برده ی ِ آگاهبود اش، بلکه شهریار ِ دوگانه ی ِ هر دو. انسان ِ مزدائی، به جای ِ کنش پذیری، اَکُنایی و انفعال ِ دو گانه، پویایی و کُنایی ِ دو گانه را می زید، چرا که او هم «می هستد»، و هم «می بودآگاهد». از این طریق است که زیست ِ مبتنی بر فلسفه ی ِ مزدائی، فرای ِ کام آزادگی و خردپایگی اش، زیستی ست در نهایت، استوار بر یک گفتگوی ِ پایدار و دوجانبه.
*
عجز ِ جمشید و فرستادگان ِ بومی
از هنگام ِ حادتر شدن ِ امکان ِ درگیری ِ نظامی میان ِ رژیم ِ شیعی و جهان ِ آزاد، بر حجم ِ حساسیت ها نیز افزوده شده و طرح های ِ چندی نیز در همین راستا، برای ِ رویارویی با این خطر درانداخته شده اند. ما نیز طرح ِ خود را، زیر ِ نام ِ "گفتگوی ِ دوجانبه، به جای ِ قهر ِ دوجانبه"(1) پیش نهادیم. از آن زمان تا کنون، شوربختانه، بحث ها بیشتر در مسیر ِ دادترازنمایی و توجیه ِ گاهگزینی ها و موضع گیری های ِ نابهنگام بوده اند تا در مسیر ِ توضیح و تدقیق ِ مبانی. و در برخی مواقع، آنچه که دست ِ بالا را داشته، دادترازنمایی ِ عدم ِ گاهگزینی ها بوده است از طریق ِ خاموشی: اگر قهر ِ دوجانبه، اَکُنایی و کنش پذیری را گونه ای دیگر از عدم ِ موضع گیری انگاریم.
با این حال، این جا و آنجا نشانه هایی از یک گردش ِ فرادیسی (پارادایمی)، که ما آن را پیش شرط ِ برون آمدن از بن بست ِ مفهومی ِ کنونی شمرده بودیم، می توان دید.
م.چشمه(2) طیف ِ چپ را با پرسش هایی نو و تازه روبرو کرده است و در جهت ِ رفع ِ موانع برای ِ دستیابی به همرایی ِ ملی، یک گردش به راست را خواستار می شود، گردشی مبتنی بر بردباری ِ دمکراتیک و فلسفی: نه «حق» (Right) و نه «راستی» (Truth)، جز در حوزه ی ِ میانی ِ ارتباط، که خود برایندی ست از رای ِ آزاد ِ مردمان، دست یافتنی نیستند.
در جایی دیگر، جمشید ِ طاهری پور، که از مدت ها پیش، در طی ِ زنجیره ای از جستارها به یک بازبینی ِ کلی در بُنمنش ها و مبانی ِ نظری ِ چپ ِ سنتی برامده است و موضوع ِ همرایی بر سر ِ دمکراسی را به موضوع ِ مرکزی ِ اندیشه ی ِ خویش مبدل کرده است، در حالی موضع ِ همایون در مورد ِ جنگ و ایستادن ِ او در کنار ِ جمهوری ِ اسلامی را به نقد می کشد، که خود نتوانسته است از نوعی ابراز ِ عجز و ناتوانی پرهیز کند. او در کل اپوزیسیون را در ایستاری نمی بیند که بتواند در اندرشماری و محاسبات ِ کلان ِ سیاسی عامل ِ تعیین کننده ای به شمار آید. این حس را، کسان ِ دیگر، با واژگانی که گاه تا مرز ِ خودزنی و خوارداشت ِ خویشتن و دیگر همرزمان نیز پیش می روند، بر زبان رانده اند.
ما در اینجا گذرانه یاداور می شویم که کوشمان ِ طاهری پور یکی از جالب ترین کوشمان های ِ کنونی در میان ِ سیاست ورزان ِ ایرانی ست. طاهری پور به معنای ِ راستین ِ کلمه از خود اش است که آغاز کرده است. او زندگی ِ خود را بر روی ِ «میز ِ شکافت» نهاده است و با واشکافی ِ کالبد ِ سیاسی-فرهنگی ِ آن زندگی، می کوشد تا چشم اندازی نوین را برای ِ کل ِ جامعه ی ِ ایرانی بطور ِ عام، و یک طیف ِ سیاسی ِ ویژه، بطور ِ ویژه، فراهم آورد. او تا کنون از این امر ِگران برامده است تا خودشکافی را به خودزنی های ِ رایج فرونکاهد و بازنگری در تاریخ ِ شکست ها را به هنر ِ شکست خوردن و دیگر هیچ فراندیساند.
از روزن ِ فلسفی، طاهری پور پایه ی ِ خودشکافی اش را خرد ِ سنجش گر ِ کانتی و بطور ِ کلی روشنگری ِ اروپایی از یک سو، و از سوی ِ دیگر، روشنگری ِ ایرانی ِ برخاسته از عصر ِ بیداری (که گاه به اشتباه با مشروطه، یعنی پاد ِ روشنگری، یکی انگاشته می شود) نهاده است و می کوشد از این طریق پیرابود ِ مفهومی ای را فراهم آورد که در دل ِ آن، چپ ِ سنتی ِ ایرانی که همواره اندربسته در یک چارچوب ِ نگره شناختی ِ استالینیستی-لنینیستی بوده است، شاوند و امکان ِ دگردیسی به یک سوسیال دمکراسی ِ نوین را با مرکزیت ِ عدالت ِ اجتماعی و محوریت ِ لیبرالیسم ِ سیاسی بیابد.
دنبال کردن ِ این کالبدشکافی ِ خودسنجانه برای ِ هر بیننده ی ِ علاقه مند به سیاست ِ ایران نه تنها امری ست جذاب، که آموزنده. ما خود خواهیم کوشید تا به سهم ِ خود، این «ماجرای ِ فلسفی» ِ چپ ِ ایرانزمین را با پُشتدهی به دستگاه ِ مفهومی ِ فلسفه ی ِ سیاسی ِ ایرانشهری، از روزن ِ راست ِ سنتی، سنجشگرانه همراهی کنیم. هر آینه با یاداوری ِ این نکته ی ِ نه چندان بی اهمیت، که فلسفه ی ِ سیاسی ِ ایرانشهری، اگر بخواهیم آن را در کالبد ِ مفاهیم ِ امروزین ِ سیاست ترازبانی کنیم و بازشناسیم، بیشتر گراینده به چپ و سوسیال دمکراسی است، تا گراینده به آنچیزی که تحت ِ عنوان ِ راست و کنزرواتیسم شناخته می شود. گونه ای از سوسیال دمکراسی که در آن عدالت ِ اقتصادی و رفاه ِ همگانی، در نگره ی ِ آزادی و لیبرالیسم ِ سیاسی-فرهنگی به گونه ای بازنشکافتنی گره خورده است. آزادمینی و لیبرالیسم ِ سیاسی-فرهنگی ای که خود مبتنی بر حقوق ِ طبیعی ِ انسان است از یک سو (فیلسوفان ِ ایرانشهری حق ِ برخورداری از رفاه را نیز یک حق ِ طبیعی می شمردند)، و حق ِ آزادی ِ گزینش ِ آدمی و خویشکاری های ِ همبودی ِ برامده از آن از دیگر سو.
در کنار ِ این دو، الاهه بقراط است که فراخواند از سیروس ِ پهلوی را به گام اندر نهادن به میدان ِ سیاست های ِ عملی، وجهه ی ِ نظر ِ خود قرار داده است. ما لب ِ کلام ِ بقراط را اینگونه می فهمیم که اپوزیسیون 28 سال وقت داشته است که نتواند «همبسته» شود، از این رو، شعار ِ "امروز فقط اتحاد"، شعاری در جهت ِ شعور ِ زمان نیست و این بر سوبژه ی ِ شعار است که خود به کُناینده، به دیگر سخن، به عامل ِ فعال و تعیین کننده ی ِ اتحاد و همبستگی تبدیل شود (بر باریک بینان و اهل ِ سخن ناپیدا نیست که جدائی ها هست میان ِ همبستگی از یک سو، و اتحاد و وحدت از دیگر سو؛ روح ِ زمان اما گویا درهم آمیزی اش گرفته است). کوتاه آنکه، شاهزاده سیروس به جای ِ آنکه صبر کند تا زمان به او برسد، خود «شیوه دگر کند» و به سوی ِ زمان بازگردد. ما در اپیگرام ِ پسین به این امر خواهیم پرداخت.
از سوی ِ دیگر، دکتر باقرزاده است که از طرح ِ گفتگو با رژیم ِ شیعی به گونه ای مبهم دفاع کرده است و سخن از تابو شکنی می راند. او در حالی که هنوز موفق نشده است بُنمنش ها و مبانی ِ نظری ِ این گفتگو، و از این گذر، ممنوعات و محدودات ِ مفهومی ِ این گفتگو را روشن کند، از چگونگی ِ رویارویی با طرف ِ دیگر ِ جنگ، یعنی جهان ِ آزاد، و در راس ِ آن ایالات ِ متحده نیز سخنی به میان نیاورده است.
*
ما به آنچه که م. چشمه بر زبان رانده است و کسانی چون سهراب ِ مبشری و فریدون ِ احمدی نیز، که ما آنان را کمونیست های ِ مخملین ِ ایرانی و چپ های ِ روشنرای می نامیم، بارها در بایستینگی ِ پرداختن به آن ها قلم زده اند، چیزی برای ِ افزودن نداریم، به ویژه که بطور ِ مستقیم نیز مسئله ی ِ جنگ را مد ِ نظر ِ خود قرار نداده اند و به امور ِ کلی ِ طیف ِ چپ و همبود ِ ایرانی پرداخته اند.
همزمان «عجز ِ جمشید» نیز، تا زمانی که خود ِ طاهری پور بطور ِ ریزکاوانه و دقیق به واشکافی ِ آن نپردازد، بیش از آنکه یک چم آوری و استدلال ِ سیاسی باشد، یک حس ِ افسردگی به شمار می رود که لزوما نباید مصداق، و یا حتا، سرچشمه ی ِ سیاسی داشته باشد. آنچه که اما به هر حال می توان در این زمینه گوشزد کرد دو چیز است:
نخست آن که ناتوان ترین اپوزیسیون ها نیز، هنگامی که پوزیسیون در تنگنا است، دست ِ کم در آن دوره ی ِ تنگنایی و درفشردگی، آنقدر به نیرو و قوی می توانند بنمایند که اندرشان شمرد. توانایی، همیشه ناتوانی ِ دیگری نیز هست. سروران فراموش نکنند که حتا به عنوان ِ بازی کن ِ بدون ِ توپ نیز می توان بر روی ِ بازی تاثیر گذاشت و به عبارت ِ دیگر، بی-توپانه و "خالی دویدن" نیز، اگر درست و بر روی ِ برنامه باشد، چندان بی تاثیر تر از با توپ و "پُرانه دویدن" نیست.
نکته ی ِ دوم اما این است که خود ِ جمهوری ِ اسلامی به هیچ روی اپوزیسیون را، بر خلاف ِ خود ِ خود زن اش، دست ِ کم نمی گیرد. پس از کشتارهای ِ گروهی ِ مخالفان در دهه ی ِ نخست ِ پیروزی ِ انقلاب ِ اسلامی، نوبت به قتل های ِ زنجیره ای رسید که هم رهبران ِ سیاسی ای چون بختیار و قاسملو را دربرمی گرفت، هم هنرمندانی چون فرخ زاد را، و هم پژوهش گران و روشنگرانی چون کوروش ِ آریامنش و کسری وفاداری را. قتل ِ رهبران ِ اپوزیسیون، یعنی کاندیدها، از دو طریق ِ کلی انجام یافت:
1. از طریق ِ عاملان ِ نفوذی، و یا به اصطلاح "فرستادگان"، بطوری که این عاملان در یک فرایند ِ اعتمادسازی ِ گاه چندین ساله، آهسته اما پیوسته به کاندید نزدیک می شدند و سپس او را از سر ِ راه بر می داشتند.
2. از طریق ِ گذاشتن ِ قول و قرار و دادن ِ وعده برای ِ همکاری و آشتی ِ سیاسی، کشاندن به «پستوی ِ مرگ» و سپس یک حمله ی ِ ناگهانی که به قتل ِ کاندید می انجامید.
آنچه که در این میان اما تغییر کرده است، نه توقف ِ تلاش برای ِ فروپاشی ِ اپوزیسیون از طریق ِ قتل های ِ سیاسی، بلکه تغییر در روش ِ از میان برداشتن ها بوده است، برای ِ همان هدف. در فاز ِ کنونی که هر لحظه، با تغییر ِ شرایط می تواند به فاز ِ پیشین برگردد، قتل های ِ سیاسی بدون ِ خونریزی انجامد می گیرند، به دیگر سخن، «قتل های ِ سرخ» و یا «قتل های ِ گرم»، جای ِ خود را به «قتل های ِ سپید» و یا «قتل های ِ سرد» داده اند.
در فاز ِ کنونی شگرد ِ «کشتن ِ اشخاص» به «کشتن ِ شخصیت ها» فراروئیده است و دیگر نیازی نیست که بیهوده قهرمان ساخت، چرا که ضد ِ قهرمان های ِ زنده بسیار بهتر از آن قهرمان های ِ مرده که حتا جای ِخالی شان نیز می توانست سرچشمه ی ِ الهام باشد برای ِ زندگان، از فروپاشی ِ اپوزیسیون از درون برمی آیند.
فرستادگان ِ امروزی همه جا هستند. آن ها می توانند یک هوادار ِ ساده باشند که چند سالی ست به راندگاه آمده است و در کنار ِ تبلیغ برای ِ سازمان در یک رستوران مشغول به گذران ِ زندگی ست. آن ها می توانند در همکده و کمیته ی ِ رهبری ِ سازمان نشسته باشند، یک روزنامه نگار ِ با پیشینه باشند و یا یک دانشجوی ِ مبارز و پیکارگر که اینک برای ِ ادامه ی ِ فعالیت، در حالی که مشمول ِ "بورس" نیز شده، به بیرون آمده است.
فرستادگان، با اینکه می توانند گاه بسیار تندرو و آتشی مزاج باشند، اما معمولا انسان هایی بسیار متعادل و میانه رو هستند که همگان را به شکیبایی فرامی خوانند و عنصر ِ زمان را به عنوان گره گشا و حلال ِ مشکلات بازمی شناسانند. از همین روست که گاهی فرستاده حتا به "بیرون" نیز نیامده است، او از همان "درون" با قلم ِ شیوای اش «نامه های ِ دریدائی» می نویسد و جهان را به میانه روی های ِ پساساختارگرایانه فرامی خواند.
فرستادگان ِ امروزی خون از صورت ِ کسی نمی ریزند، کسان را بی صورت می کنند. هر اتحادی، حتا اگر میان ِ همگون ترین ِ نیروها، باید از سوی ِ فرستادگان به بن بست کشانده شود. آنان، اگر چه غیر ِ مستقیم، اما معمولا خود برانگیزاننده ی ِ نشست ها و اتحادها هستند و در همه ی ِ نشست ها، مایل اند، از آنجا که به گونه ای غریزی فروتن اند، تا صندلی های ِ ردیف ِ دوم و سوم، و گاه حتا یکی مانده به آخر را اشغال کنند.
برای ِ فرستاده، کوشش برای ِ بر پا کردن ِ همبستگی به همان اندازه مهم است که شکست در همبستگی. کسان باید بیایند، بنشینند، سرخورده شوند و بازگردند. مهم درونی کردن ِ حس ِ عجز است و شکست. مهم، یاداوری ِ پیوسته ی ِ این نکته است که "ما نمی توانیم"، چرا که ما «شکست خوردگان ِ ازلی» هستیم و با شکست زاده شده ایم.
برای ِ فرستاده شََوَندها و دلایل ِ نتوانستن ها بسیار ساده هستند: آن ها را باید در برنامه ی ِ ژنتیکی ِ ایرانیان جست و جو کرد. ایرانی، بالذات «نمی تواند» و از سپیده دم ِ تاریخ نیز نتوانسته است.
از سوی ِ دیگر، فرستاده از رژیم ِ حاکم یک هیولای ِ شکست ناپذیر می سازد. فحوای ِ کلام ِ او این است که رژیم، یک جبر ِ تاریخی ِ برامده از نتوانستن های ِ ملی ست که تنها از طریق ِ عنصر ِ زمان است که می توان بر او برامد. گاه هفت سد سال باید صبر کرد برای ِ بهینش و اصلاح اش، گاهی باید به برنامه های ِ سی سد ساله ی ِ او توجه نمود و اندکی دندان بر جگر گذاشت و «شکیبایی ِ تمدنی» به خرج داد. آنچه که اما همیشه پایا و ثابت است یک چیز است: مبارزان ِ زنده تا زنده هستند نباید انتظارات ِ بیهوده از خود، زندگی، و مردمان داشته باشند.
از سوی ِ دیگر، فرستاده در پی ِ درونی کردن ِ بیم است در دل ِ جهان. شمار ِ بیم ها هر چه بیشتر، بهتر. از روزن ِ فرستاده هیچ دلیلی برای ِ نترسیدن در میان نیست، همواره می توان بیشتر ترسید. ترس، پایندانی ست برای ِ چشم اندازهای ِ روشن تر و آینده ای کمتر آلوده به شکست و بیم. ترس ِ امروز از بیم ِ فرداست که می کاهد.
بیش از هر چیز اما باید از «ایرانی» ِ درون ِ خود ترسید: برای ِ فرستاده هر کمونیست ِ ایرانی یک بیمار ِ روانی، میهن فروش ِ بلفطره و استالین ِ بلقوه است که اگر دست اش رسد، دو کویر ِ مرکزی را به گولاک های ِ شنی تبدیل می کند برای ِ تادیب ِ مخالفان اش، که معمولا هر غیر ِ کمونیست ِ بلقوه است. فرستاده مطمئن است که سلطنت طلب هستومندی ست مادرزاد خودکامه، شوونیست و ضد ِ کارگر که اگر بخواهد گاهی آدم ِ خوبی نیز باشد نمی تواند. از روزن ِ فرستاده، سلطنت طلب اگر مبارزه ای هم با رژیم می کند، نه برای ِ رسیدن به جهانی بهتر، بلکه برای ِ بازپسگیری ِ زمین های اش در آبعلی و شمیران است. ولی روی ِ هم رفته، از نظر ِ فرستاده، بهترین سلطنت طلب، سلطنت طلب ِ مرده است.
همزمان، فرستاده هر گونه اعتراض ِ مردمی را یک عامل ِ اختشاش و گناهی نابخشودنی می شمارد که می تواند همه چیز را بدتر از بد ِ کنونی کند و دستاوردهای ِ سخت به دست آمده را، که او همواره سیاهه ای بالابلند از آنان را با خود همراه دارد، به باد دهد. روی ِ هم رفته، مقاومت، جز از طریق ِ صندوق های ِ رایگیری امری ست که باید از آن پرهیخت. پایداری یعنی رای دادن.
یکپارچگی ِ ارضی و بالکانیزه کردن ِ ایران دو مسئله ای ِ دیگری هستند که فرستاده به شدت به آن ها علاقه دارد و از روزن ِ ملی گرایی به آن ها می پردازد. ولی در همین حال، فرستاده از جرگه ی ِ تندخوترین ِ فدرالیست ها می تواند باشد، برای ِ او هیچ چیز جز کوچک کردن ِ ایران در یکادها و واحدهای ِ ژنتیک ره به رستگاری ِ عمومی نمی برد. ایران برای ِ فرستاده یک دشنام ِ سیاسی ست و او بدون ِ واژگانی چون شوونیست ِ فارسی، آذربایجان ِ جنوبی، فارسستان ِ کوچک، کردستان ِ بزرگ، ناسیونالیست ِ عظمت طلب، حق ِ تعیین ِ سرنوشت تا مرز ِ جدایی، ارمنی ِ خائن، روس ِ تورک ستیز و کُرد ِ آدم کش نمی تواند بزیید. برای ِ فرستاده، که وابستگی ِ قومی اش به همان اندازه امری ست فرعی که ایران ستیزی اش، مهم ترین چیز، نقطه ی ِ افتراق است میان ِ آدمیان. آدمیان بلذات هستومندانی متفاوت اند و ایرانیان، به عنوان ِ متفاوت ترین ِ هستومندان، برایندی هستند از «این- نا-همانی های ِ به هم پیوسته» شان. آنان همواره، خود، مخرج ِ مشترک ِ آن چیزی هستند که نیستند.
آنچه که اما برترین ویژگی ِ فرستاده به شمار می رود، کوشش ِ او در تولید ِ مثل است و بازفراوری و گسترش ِ ژنتیکی ِ خود. مهم ترین ماموریت ِ فرستاده، ناوابسته به اینکه به سوی ِ کدام «میزبان» گسیل شده باشد، ناوابسته به اینکه یک راننده ی ِ تاکسی باشد، یک کوشنده ی ِ حزبی، یک مدیر ِ تلویزیونی، و یا یک روزنامه نگار، همانندسازی ِ خود است. او موظف است از هر غیر ِ فرستاده، که ما آن را «بومی» می نامیم، یک فرستاده پدید آورد. مهم انتقال ِ پیام ِ فرستاده به درون ِ بافت ِ ذهنی ِ بومی است. بومی باید ذهنیت ِ فرستاده را درونی کند و خود به یک فرستاده ی ِ نو، یک «فرستاده ی ِ بومی» دگر شود. از این پس این بر خود ِ فرستاده ی ِ بومی است که ماموریت ِ دگردیسی ِ یک بومی ِ نو را بر گرده گیرد و در راه ِ گسترش و بازفراوری ِ ژنتیکی ِ فرستاده و امر ِ فرستادگی، بکوشد.
*
از سوی ِ دیگر، شیوه ی ِ دوم ِ مبارزه ی ِ دولت ِ امام ِ زمان با اپوزیسیون نیز، که از وعده ها و قول ها و قرارها فراهم می آمد، چنان گذشته همچنان به کار گرفته می شود، بی آنکه به مرگ ِ فیزیکی ِ کاندید بینجامد. در فاز ِ نوین، وعده ها برای ِ بازپس گیری ِ سهم ِ فروباخته از انقلاب (همان باغ های ِ پسته ی ِ اسلامی ِ معروف)، و یا پیام های ِ حاوی ِ آشتی ِ ملی بسیار جدی اند. پیام آوران، یعنی همان ها که تلفن می زنند و صدای شان پای ِ تلفن از فرط ِ خلوص می لرزد، دیگر آدم کشان ِ حرفه ای و جوخه های ِ سیال ِ مرگ نیستند، بلکه «اصلاح طلبان ِ حرفه ای» اند که به قانون ِ اساسی و ظرفیت های ِ بنفش اش نگاه ِ کارشناسانه دارند. همان شاخه ی ِاسلامی ِ پشیمانان ِ حرفه ای که میم ِ جامعه ی ِ مدنی را بزرگ می نویسند، بسیار بزرگ می نویسند و هر جمعه، پس از اینکه از خواب برمی خیزند، مثبت می شوند، دست ِ یکدیگر را می گیرند، به دانشگاه می روند و برای ِ جامعه ی ِ مدنی دعا می خوانند. مردمانی از جرگه ی ِ فلیسوفان ِ پسالائیک و نواندیشان ِ بینادینی، مردان و زنانی که خود رنج ِ دوران برده اند و زندان ها را از تو نیز تجربه کرده اند. پیام آوران هنرمندانی اند که در صف ِ ارشاد تا نهایت ِ ارشاد خاک ها خورده اند و نویسندگانی که سه شنبه ها جوراب های سفید می پوشند، داستان های ِ سه گوش می نویسند و پیش از رفتن به بستر، یک دانه بادام به دهان اش می گذارند و جهان را می پذیرند.
با این حال اما، این تنها شیوه ی ِ پیام دهی و تلفن درمانی نیست. زنگ ها گاه می توانند از بالا نیز به صدا درآیند، از بسیار بالا. برای ِ نمونه از مجلس ِ شورای ِ اسلامی، از مجمع ِ تشخیص ِ مصلحت ِ نظام، و یا از دفتر ِ معاون ِ اروپایی ِ وزارت ِ خارجه؛ و این در حالی ست که هم خیمه ی ِ رهبری و هم روحانیون ِ مبارز نیز تلفن های ِ خودشان را دارند.
پس از به صدا درامدن ِ زنگ ها و صدور ِ پیام، دیگر این بر فرستادگان، همراه با تیم ِ بزرگ تر ِ فرستادگان ِ بومی است که خود خویشکاری ِ پخش ِ پیام و یارگیری در جهت ِ رعایت ِ مواد ِ آن را به عهده گیرند. مهم، زمین گیر کردن ِ مرغ ِ کُرچ ِ اپوزیسیون است و راندن ِ او به گوشه ی ِ نظاره گری، تفسیر، کنش پذیری و شکیبایی؛ کوتاه سخن: کیش کردن ِ او از آوردگاه ِ کنش به لانه ی ِ گویش.
بر این اساس است که از روزن ِ ما، «عجز ِ جمشید»، که نه با طاهری پور آغاز شده است و نه به او پایان می پذیرد، یک «آگاهبود ِ دروغین» است به معنای ِ اخص ِ کلمه. نه تنها می شود باری دیگر از کالبد ِ یک «فرستاده ی ِ بومی» و نیرنگ-دیسیده، به هیئت ِ یک «بومی ِ نژاده» و مبارز ِ اصیل بازدیسید، بلکه خود ِ عامل ِ فرستادگی رساترین نشانه است برای ِ توانستن ها و هراس ِ رژیم از اپوزیسیون ِ واقعا موجود. بر هراس ِ او، تا مرز ِ فلج کردن و خود کشی اش از بیم ِ مرگ، می توان افزود. تنها کافی است که دیگر فرستاده نبود.
*
باقرزاده و شکستن ِ تابوها
آنچه که ما در طرح ِ گفتگوی ِ دو جانبه درانداختیم، بایستینگی ِ بازگذاشتن ِ در ِ سخن بود با همیستار ِ سیاسی و پذیرش ِ این «درهای ِ باز» به مثابه ی ِ یک بُنشت ِ سیاسی و اصل ِ دیپلماتیک. سیاست ِ «درهای ِ باز» اما لزوما و نیازانه به معنی ِ روی ِ باز نیست. در گفتگو، «نه» نیز می توان گفت، و برخی گاه ها، «نع»! اپوزیسیون گفتگو را می شاید که به عنوان ِ ابزار ِ فشار ببیند و نه به عنوان ِ ابزاری برای ِ بیمه ی ِ عمر ِ رژیم. ما همچنین به این امر نشانه داده بودیم که اپوزیسیون به بیراهه نخواهد رفت، اگر بر پایه ی ِ بازشناسی ِ مفهومی ِ خود میان ِ دشمن و مخالف ِ سیاسی و به دورانداختن ِ اولی، به دست اندرکاران ِ رژیم، و در نهایت، به کل ِ پیکره ی ِ انسانی ِ آن نه به عنوان ِ پادمنش، که به عنوان ِ جُدرای و پادورز ِ سیاسی بنگرد. باید میان ِ فرهنگ ِ اگر ِ چه هم اکنون نیمه دمکراتیک، اما سوینده به دمکراسی ِ اپوزیسیون و فرهنگ ِ دگرنیستاننده ی ِ فاشیسم ِ الهی ِ مستقر در تهران دگرسانی های ِ بنیادی و جدائی های ِ بسودنی اندرباشد.
برون آمدن از گفتمان ِ دشمنی ِ سیاسی و سیر به گفتمان ِ جُدرائی ِ سیاسی اما به این معنی نیست که این گذار در همه ی ِ زمینه ها انجام شدنی ست، خیر. رژیم ِ اسلامی و آنان که خود را نمایندگان ِ ریز و درشت ِ آن می شمارند، دشمنان ِ فرهنگی و تمدنی ِ ما هستند. از ترس ِ این دشمنان است که ایرانیان، خدا و انسان و عشق را و برخی نیز شرم را در پستوی ِ خانه نهان کرده اند. با چنین مردمانی هیچ هنبازینه و وجه ِ مشترکی در میان نیست. ما انکار ِ آنانیم و آنان، انکار ِ ما. تفاوت اما در اینجاست که ما منکران ِ تمدنی ِ خود را در حوزه ی ِ سیاسی واجد ِ حقوق می شماریم و بر تن ِ آنان جامه ی ِ داد برمی کشیم. آنان، به هر اندازه نیز که انکار ِ ما باشند (بیشتر نمی توانند)، همواره جُدرایان و مخالفان ِ سیاسی ِ ما هستند و از همه ی ِ حقوق ِ متعلق به یک جُدرای ِ سیاسی، در هر پیرابودی، برخوردارند.
آنچه که اما دکتر باقرزاده می نماید به آن می اندیشد، طرحی ست که یکراست از جنب ِ حرم ِ مطهر فرستاده شده است و دراندازنده اش، یعنی پدر ِ گرامی ِ گلگیسو، از آن زیر ِ عنوان ِ "دمکراسی ِ دوجانبه" سخن گفته است. ما این طرح را، با همه ی ِ همدلی با دراندازنده اش، ناشدنی می انگاریم و بر این گمانیم که طراح اش نتوانسته است میان ِ دمکراسی در دیسه ی ِ فردی و وجدانی، و دمکراسی در دیسه ی ِ ساختاری و همبودی بازشناسد. جمهوری ِ اسلامی از روزن ِ ساختاری دمکراسی ناپذیر است، فاشیسم جز با فروشکستن ِ ساختاری اش نمی تواند به رهایی ِ دربندان اش، که کارگزاران اش نیز جزوی از آنان اند، بینجامد. این در حالی ست که اپوزیسیون ِ ایرانی یک اپوزیسیون ِ نیمه دمکراتیک است که از همه ی ِ شاوندها و امکانات ِ ساختاری و مفهومی ِ بسنده برای ِ گذار به دمکراسی برخوردار است. همسنگ کردن ِ این اپوزیسیون با آن رژیم، فرای ِ انحراف ِ مفهومی ای که در پس ِ چنین سنجشی نهفته است، نشان از یک بی ذوقی ِ محض نیز دارد.
باقرزاده، با در افتادن در دام ِ نظری ِ طرح ِ دمکراسی ِ دو جانبه مرزها را مخدوش و اپوزیسیون را تعطیل می کند و این در حالی ست که ما نیاز به روشن کردن ِ کرانه های ِ مفهوم ها و سر ِ پا کردن ِ عملی ِ اپوزیسیونی داریم که در پهنه ی ِ نظر و از روزن ِ منطق ِ فلسفه ی ِ سیاسی تهی از فرادخش باشد.
آنچیزی که ما به آن می اندیشیم همبستگی بر گرد ِ محور ِ «نع ِ دمکراتیک» است، و نه واگذاردن ِ بوم ِ اپوزیسیون از گذر ِ گفتن ِ «آری های ِ بی چرایانه» به یک فاشیسم ِ الهی. به راستی آقای ِ باقرزاده از چه گفتگویی سخن می راند؟ موضوع ِ گفتگوی ِ او چیست؟ قانون ِ اساسی ِ جمهوری ِ اسلامی که حجت الاسلام خاتمی، رئیس جمهور ِ پیشین هر گونه دگرش در آن را خیانت نامید؟ ولی بی شک آقای ِ باقرزاده چنین نظری را ندارند، چرا که ایشان به عنوان ِ یکی از بنیادگذاران ِ نشست ِ برلین مدت هاست که دستینه ی ِ خود را پای ِ بهینش ناپذیر بودن ِ رژیم نهاده اند. بر این اساس، هر گونه گفتگو با رژیم باید بر سر ِ همین موضوع، یعنی بهینش ناپذیری ِ او باشد و نه گام اندر نهادن به کوست ِ خاکستری ِ بی چهرگی و بی تشخصی ِ سیاسی. آن «نه» ای را که مردم ِ ایران هر روز به هزار گونه بر زبان اش می رانند، اپوزیسیون ِ همرای بر سر ِ نع ِ دمکراتیک، باید در کالبد ِ یک نع ِ همه سویه، با زبانی سیاسی و دیپلماسی ای مبتنی بر درهای ِ باز، بر زبان راند.
ما به سوی ِ فاشیسم می رویم، نه برای ِ معاشقه های ِ دمکراسی نمایانه که خود بزرگترین فرداخش و ناسازه ی ِ سیاسی ست، بلکه برای ِ گفتن ِ یک جمله: کسان باید بروند.
اینکه تا کنون اپوزیسیون نتوانسته است به این بایستینگی ِ دیپلماتیک تن دهد: که به عنوان ِ صدای ِ سیاسی ِ خفه شده نمی تواند از راهروهای ِ ارتباطی با فاشیسم ِ الهی چشم پوشی کند، یک فرادخش ِ نگریک و ناسازه ی ِ دیدمانیک بوده است نزد ِ او، از روزن ِ فلسفه ی ِ سیاسی. یک نیروی ِ سیاسی بیش از هر چیز با جُدرایان و مخالفان اش است که باید گفتگو کند و در پهنه ی ِ سیاست، هر آنکه چون "من" نمی اندیشد، پادورز و مخالف ِ "من" است. به عبارت ِ دیگر، هر «من ِ فرضی ِ سیاسی»، همچنان که «من ِ بوطیقایی» ِ شاعر با کل ِ هستی همسخن می گردد، باید با هر «دیگر ِ فرضی ِ سیاسی» توانایی ِ گفتگو را داشته باشد.
سیاست در نهاد اش، یعنی کمبود ِ مزمن ِ امکانات، همین تن در دادن به ناگزیری ِ گفتگو با «دیگر ِ فرضی» ست. آن دسته از مردمان که کمتر با یکدیگر جُدرای و ناهمرای اند، در یک حزب گرد ِ هم می آیند و در برابر ِ آن دیگرانی صف می بندند، که در نسبت با آنان بار ِ جُدرائی ِ بیشتری را در خود گرد آورده اند. از این روزن، هم-حزبی یعنی جُدرائی ِ کمتر داشتن و دیگر-حزبی، به مثابه ی ِ ناهمرائی ِ بیشتر داشتن، چیزی جز شاوند و امکان ِ گفتگوی ِ بیشتر نیست. ما با آنانی که بیشتر ناهمرائیم بیشتر باید گفتگو کنیم. جُدرائی ِ ما با جمهوری ِ اسلامی نهایت ِ پنداشتنی ِ جُدرائی است. هم از این روست که تا مرز ِ نهایت ِ پنداشت نیز باید با او گفتگو کنیم.
جمهوری ِ اسلامی یک مونولوگ ِ درونی ِ الهی ست، به دیگر سخن، یک خاموشی ِ گران است. مرز ِ این خاموشی، مرز ِ این تکگویی ِ درونی و سبز را باید درنوردید و با زین- ابزار ِ گفتگو فروی اش پاشاند و بر اش چیره شد. گفتگو بر خلاف ِ خاموشی، هزار چهره دارد، از پیمودن ِ راه در میدان ها و خیابان ها، تا درنوشتن ِ مرزها در راهروها و تالارها.
بر پایه ی ِ آنچه که رفت، ما بازمی شناسیم میان ِ دو مفهوم ِ «دشمن ِ تمدنی» و «جُدرای ِ سیاسی». ما با آنچه که فاشیسم ِ الهی می اندیشد، با آنچه که می گوید، و با آنچه که می ورزد، به دیگر سخن، با منش و گویش و کنش ِ او، از بنیاد ناهمرائیم. از این روزن، ما عدوی ِ او نیستیم، انکار ِ اوئیم، چنان که او نیز انکار ِ ماست. و درست بر پایه ی ِ این انکار ِ تمدنی ِ دو جانبه است که ما با پُشتدهی ِ دو سویه ی ِ خود به دو مفهوم، یعنی نخست، به مفهوم ِ «جُدرای ِ سیاسی» و حقوق مند دانستن ِ سوبژه ی ِ حامل ِ جُدرائی، و از دیگر سو، به مفهوم ِ گفتگوی ِ مبتنی بر فلسفه ی ِ ایرانشهری-مزدائی، یعنی به کار بردن ِ «سخن ِ شیرین» (hudəməm vaxeδrahii) به عنوان ِ نرم-افزار ِ «درمان ِ هستی» (ahūm-biš) است، که اوپوزیسیون را به یک «گردش در فرادیس» ها (پارادایم) فرامی خوانیم.
همزمان، آنچیزی که باقرزاده در مورد ِ آن بی چرایانه خاموش است، گفتگو با غرب است. ما در اپیگرام های ِ پیشین نشان داده ایم که ایرانزمین، به عنوان ِ یک تمدن، با همه ی ِ رقابت ها، تمدنی همسود با تمدن ِ غرب است. و این در حالی ست که فاشیسم ِ الهی خود را انکار ِ تمدنی ِ تمدن ِ غرب می شمارد و فروپاشی ِ آن را به یک اصل ِ اساسی ِ تمدن ِ خود پیکرانده است.
و در مورد ِ ویژه ی ِ خطر ِ جنگ نیز به این امر پرداختیم که تنها اپوزیسیونی می تواند جهان را به پرهیز از بمب درمانی ِ ایرانزمین بگرایاند، که هم هراس ِ جهان ِ آزاد را درک کند و خود را سهیم در آن هراس شمارد، و هم به عنوان ِ نع ِ همه سویه و دمکراتیک، خود را چنان گزینه ی ِ راستین ِ فاشیسم ِ الهی، به مثابه ی ِ ابزار ِ فشاری بازشناسد که با یاری ِ آن می توان خطر ِ بمب ِ شیعی را از میان برداشت.
ما در طرح ِ خود، یعنی گفتگوی ِ دو جانبه، اپوزیسیون را به برگزیدن ِ رویکردی فراخوانده ایم که گوهر ِ آن را می توان «سیاست با دست های ِ خالی» انگاشت. کمیته ی ِ گفتگوی ِ دوجانبه باید به طور ِ رسمی از رژیم ِ اسلامی دعوت به گفتگو کند. چنین فراخوانی از سوی ِ اپوزیسیون، پشتیبانی ِ رسانه ای ِ جهان ِ آزاد را همراه ِ خود دارد. این بر اپوزیسیون است که همه پرسی بر سر ِ پی روی از قطعنامه های ِ شورای ِ امنیت را، تحت ِ نظارت ِ سازمان ِ ملل، نخست به یک خواست ِ ملی و بین المللی تبدیل کند، و سپس آن را به رژیم تحمیل گرداند.
سیاست با دست های ِ خالی استوار بر دو ستون است:
1. نهادهای ِ قانونی ِ بین المللی
2. افکار ِ عمومی ِ ایران و جهان ِ آزاد
با پی روی از چنین راهکاری است که گفتگو با فاشیسم ِ الهی به پشت کردن به جهان ِ آزاد فروکاسته نمی شود. رژیم می کوشد که هر گفتگویی با خود را به قهر با جهان ِ آزاد جعل کند، چنین امری، اگر اپوزیسیون دقت ِ بسنده را برای ِ جلوگیری از آن به عمل نیاورد و روی دهد، واپسین گام ِ برداشته شده است در بیمه ی ِ مرگ ِ ایرانزمین.
جهان ِ آزاد تا کنون کوشیده است، دست ِ کم در گفتار ِ رسمی اش، میان ِ مردم ِ ایران و رژیم تفاوت اندرانگارد، مانُور ِ غلط ِ اپوزیسیون، که هم اکنون بخش ِ همایونی ِ آن به سختی مرتکب اش شده و توانسته است تا از این گذر خود را در یک وضعیت ِ آسمانی قرار دهد، می تواند به این امر بینجامد که جهان ِ آزاد هر گونه امیدی را به بهینش ِ ناهمپاری ِ تمدنی و تامی که خود را از 1979 تا کنون در جغرافیای ِنگونبخت ِ ایرانزمین جلوه گر کرده است، از دست بدهد و برای ِ رفع ِ این ناهمپاری ِ تام، دست به سوی ِ یک «واکنش ِ تام» (Total Reaction) دراز کند؛ واکنشی که چیزی نمی تواند باشد جز برگزیدن ِ «واپسین ابزار» (ultima utilitas): جنگ!
صدایی که باقرزاده هم اینک گلوی ِ خود را در اختیار ِ آن نهاده است، صدای ِ قهر است با جهان ِ آزاد. صدایی که در نهایت و از آغاز، چیزی نبوده و نیست جز سرود ِ سرد ِ مرگ ِ ایرانزمین.
*
چرا باید بپذیرند؟
اینجا و آنجا پرسیده اند، برخی از روی ِ همدلی و نگرانی، و کمینه ای نیز بدمنشانه و برای ِ به یاد آوردن ِ اینکه «نمی توانید» و «رقمی نیستید» و «شما که باشید»، جمهوری ِ اسلامی چه نیازی دارد که گفتگو با اپوزیسیون را بپذیرید؟ مگر نه این است که کلید ِ پائین آوردن ِ سطح ِ جدرائی با جهان ِ آزاد در دست ِ خود ِ رژیم است؟ جهان می گوید آرامش ِ هسته ای اش را می خواهد، و بهای اش را نیز در «بسته ی ِ مشوق ها»، که با کاغذ کادوی ِ چشم پوشی از چند و چون ِ حقوق ِ بشر نیز بسته بندی شده است، می پردازد. بر جمهوری ِ اسلامی است که بسته را بگیرد و بزرگترین موضوع ِ جدرائی را حل کند. کنار گذاشتن ِ برنامه ی ِ بمب ِ هسته ای (راز ِ آشکاری که زیر ِ نام ِ غنی سازی ِ اورانیوم از آن یاد می شود) آنسان مهم هست که تا میان مدت دست ِ رژیم را برای ِ نفوذ ِ بیشتر در عراق و افغانستان و لبنان بازگذارد و جهان نیز قورت بدهد و به روی ِ خود نیاورد.
افکار ِ عمومی ِ جهان جنگ با جمهوری ِ اسلامی را فقط و فقط با بهانه ی ِ جلوگیری از هولوکاست ِ اتمی و پیشگیری از نابود کردن ِ اسرائیل است که برمی تابد. با از میان رفتن ِ این خطر، دیگر هیچ نیرویی توان ِ برانگیختن ِ افکار ِ عمومی را برای ِ یک جنگ ِ نو در خاورمیانه نخواهد داشت. جهان خسته است، و اگر این جمهوری ِ اسلامی باشد که گام پیش گذارد و خطر ِ جنگ را از سر ِ راه بردارد، دامنه ی ِ سپاسگذاری ها و چشم پوشی های ِ ناگزیرانه تا به جاهایی دورتر از بصره و نجف نیز خواهد رفت و تخم گذاری ِ حزب الله در آمریکای ِ جنوبی را نیز در بر خواهد گرفت.
بر این اساس، چم آوری ِ برخی از نگره پردازان ِ وزارت ِ اطلاعات، که اگر مشوق ها را بپذیریم، بیشترهائی را از ما خواهند خواست و پرونده ی ِ حقوق ِ بشر را بازخواهند کرد، بی بنیاد است. نه پرونده ی ِ حقوق ِ بشر گنجایش ِ براندازی و Regime Change را دارد، و نه جهان حوصله اش را. و این در زمانی ست که کارکرد ِ لابی های ِ رسمی و غیر ِ رسمی ِ رژیم را در دمکرات جلوه دادن ِ رژیم از یاد ببریم. هم اینک مسعود ِ بهنود تنها دگرسانی ِ سیاست در ایران را با آمریکا، در کرانمند بودن ِ اختیارات ِ رئیس جمهور می داند و بس. به باور ِ او، اگر رئیس جمهور در ایران اختیارات ِ بیشتری می داشت و پیوسته از سوی ِ نهاد ِ رهبری قیچی نمی شد، سامانه ی ِ سیاسی ِ ایران "دیگر فرقی با آمریکا نداشت" (نگاه کنید به آخرین گفتگوی ِ او با بیژن ِ فرنودی، 21 ِ اکتبر ِ 2007، صدای ِ آمریکا).
بی شک در همان فردای ِ کنار رفتن ِ پرسمان ِ اتمی، پسانوواقع گرایانی چون مسعود ِ بهنود کم نخواهند بود که حتا از این نماینده ی ِایرانی ِ اولتراماکیاولیسم (که سیاست ِ ایران باید ارج اش را بداند و به جای ِ انگ زدن، با فاصله از او بیاموزد) نیز پیشی گیرند و سامانه ی ِ سیاسی ِ جیم الف را همصدا با دکتر احمدی نژاد، کامل ترین و بی کاستمند ترین سامانه ی ِسیاسی ِ جهان بشمارند. لب ِ کلام اینکه، با پذیرش ِ بسته ی ِ مشوق ها، هم تپانچه های ِ جهان برای ِ شلیک به سوی ِ جیم الف خالی خواهد شد و هم چتر ِ پدافندی ِ لابی ها تنومندتر و رخنه ناپذیرتر خواهند شد، در برابر ِ توپ خانه ی ِ هم اکنون نیز کم جان ِ کوشندگان ِ حقوق ِ بشر.
از این رو، اینکه رژیم نمی پذیرد، شَوَندها و دلایلی دیگر دارد: آنان نمی توانند بپذیرند. این نتوانستن دو انگیزه ی ِ منطقی می شاید داشته باشد:
1. بمب را می خواهند و دیگر هیچ. نگره ای که فرای ِ تندروها، میانه روهائی چون لاریجانی نیز نمایندگی اش می کنند و در پی ِ پایه ریزی ِ «امپراتوری ِ زودگذر» هستند.
2. جنون ِ امام ِ زمان و یک سره کردن ِ کار ِ جهان در شان گرفته است. امری که فقط از سوی ِ تندروهائی چون احمدی نژاد نمایندگی می شود و در پی ِ پایه ریزی ِ «امپراتوری ِ جاویدان» هستند.
هر آینه یک "انگیزه ی" ِ غیر ِ منطقی نیز، یعنی "کودن بودن"، می تواند در نگر گرفته شود، خود اگر بتوان کودنی را هرگز انگیزه نامید. در این زمینه، یعنی کودنی و حماقت ِ احتمالی ِ جیم الف و یا هر سوبژه ی ِ دیگر، چیزی در میان نیست که بتوان بر پایه ی ِ آن آناکاوی ِ سیاسی را پیش برد. آنچه باز می ماند، بمب ِ شیعی است و جنون ِ امام ِ زمان، که هر دو انگیزه، زیرامدی از منطق و «رای ِ امپراتوری ِ الهی» (The Reason of Divine Empire) به شمار می روند.
بمب ِ شیعی می تواند دو کاربرد داشته باشد، یکی برونگرایانه که تندروها آن را دنبال می کنند، و دیگری، درونگرایانه، که میانه روها در چشم اش گرفته اند:
کاربرد ِ برونگراینه این است که از طریق ِ پُکاندن ِ بمب، زمان ِ آشکاری ِ پیشوای ِ پنهان را پیش کشید. و کاربرد ِ درونگرایانه آن است که از نیروی ِ پدافندی ِ بمب سود برد و در زیر ِ سایه ی ِ توان ِ پُکش و ویرانی، جهان ِ آزاد را آچمز کرد و در آسودگی ِ تام، به سفت و استوار کردن ِ پایه های ِ دولت ِ امام ِ زمان و گسترش ِ دامنه ی ِ رخنه ی ِ آن در سراسر ِ جهان پرداخت، تا زمانی که میوه ی ِ زمان برسد و آشکارگی خود رخ دهد. بر این پایه، میانه روهای ِ در جست و جوی ِ بمب، آماج شان از میان بردن ِ اسرائیل نیست و چنین بیان ِ رزماورانه ای را نیز به سود ِ خود نمی بینند. آنان در پی ِ پایه ریزی ِ امپراتوری ِ زودگذر ِ خود هستند و بیش از هر چیز به آرامش و زمان نیازمندند.
انگیزه ی ِ دوم، یعنی جنون ِ امام ِ زمان، چه از طریق ِ بمب ِ سبز و به کار بردن ِ آن، و چه بدون ِ دسترسی به آن بمب و از طریق ِ برآشوباندن و اندرکشیدن ِ جهان در یک نبرد ِ کیهانی، بر آن است تا کارگردانی ِ آشکارگی را در همین روزگار، خود بر گُرده گیرد. با در گرفتن ِ جنگ، از روزن ِ اینان، همه ی ِ ابزار ِ «امپراتوری ِ جاوید» که خود ِ پیشوای ِ پنهان، پس از چهره نمایی و آشکارگی اش بر تخت ِ سالاری ِ آن خواهد نشست، آماده گشته است و رستگاری ِ جهانی، به سرانجام ِ نویده داده شده اش رسیده است.
با در نگر گرفتن ِ انگیزه ی ِ دوم، که آشکاری را چه با بمب و چه بی بمب دنبال می کند، تنها کاربردی که پذیرش ِ گفتگو با اپوزیسیون از سوی ِ جیم الف می تواند داشته باشد، کشیدن ِ اپوزیسیون به سوی ِ خود و وانمود کردن ِ این امر است که جهان هیچ بختی برای ِ حل ِ مشکل ِ اتمی ندارد، جز جنگ. چرا که حتا اپوزیسیون ِ رژیم نیز در این مورد ِ ویژه، نمی تواند از سوی ِ جهان ِ آزاد به مثابه ی ِ گزینه ای در برابر ِ رژیم انگاشته شود.
یک دست جلوه دادن ِ رژیم و اپوزیسیون اش این امکان را به جنون زدگان می دهد که بر ناامیدی ِ هم اینک نیز ناامیدان، در پاریس و لندن و واشنگتن، و پشتیبانان ِ گوناگون شان در کارخانه های ِ زین افزارسازی، بیفزاید و جنگ را به شمار ِ تنها گزیدار ِ ممکن برای ِ جلوگیری از اتمی شدن ِ تهران برگزینند.
در این ایستار، این بر اپوزیسیون است که با آگاهی بر نیت ِ واپسزمانی ِ رژیم، به او بدل ِ اینزمانی و اینسویانه بزند و گفتگوی ِ در گرفته را به یک برگ ِ برنده برای ِ خریدن ِ اعتبار برای ِ خود بپیکراند. گفتگو شمشیر ِ دو لبه است که بایستانه نباید فقط تن ِ اپوزیسیون را ببُرد و دست های اش را از اینکه هست کوتاه تر کند.
هنگامی که اپوزیسیون بتواند در حین و در پیرامون ِ گفتگو، خود را در چشم ِ جهان گزینه ی ِ منطقی ِ رژیم ِ الهی نشان دهد (کاری که با در نگر گرفتن ِ سخنان ِ آسمانی ِ رژیم نباید چندان سخت افتد)، هر گونه امکان ِ اینهمانی میان ِ رژیم و اپوزیسیون از میان رفته است. در این لحظه یک جناه باخته است و دو جناه برده اند. جناه ِ بازنده، هواداران ِ امپراتوری ِ جاوید هستند، و دو جناه ِ برنده، اپوزیسیون است و جناه ِ میانه روهای ِ رژیم که بر آن است تا امپراتوری ِ زودگذر و اینزمانی ِ پیشوا را آماده کند.
همین جناه است که همه ی ِ انگیزه های ِ بسنده را دارد، تا با اپوزیسیون به گفتگو بنشیند. او با تلاش برای ِ در دست گرفتن و کارگردانی ِ این گفتگو، پیش از هر چیز می کوشد تا جناه ِ تندرو را از میدان به در می کند و خود را یگانه جناه ِ واقع گرا و رامش خواه بنمایاند. برای ِ این کار او دو انگیزه دارد:
1. باز پس گرفتن ِ زمین های ِ باخته به جناه ِ رقیب، چه در صحنه ی ِ سیاست ِ داخلی، چه در زمینه ی ِ سیاست ِ خارجی، و چه در زمینه ی ِ اقتصادی و نظامی.
2. خریدن ِ زمان برای ِ پیش بردن ِ آهسته، اما پیوسته ی ِ ساخت ِ بمب ِ سبز.
میانه روها بیش از هر کس نیاز به زمان دارند و کم کردن از حجم ِ فشارهای ِ جهان ِ آزاد. اپوزیسیون می تواند این وقت را برای ِ آنان بخرد. با وارد شدن ِ اپوزیسیون ِ ایرانی به صحنه، که هم ضد ِ جنگ است و هم در عین ِ حال خود را هنباز در هراس ِ جهان ِ آزاد می شمارد، نه جناه ِ جنگ شورندگان ِ آمریکایی و فرانسوی و اسرائیلی، و نه هیچ کس ِ دیگر، می تواند به خود پروا دهد که بدون ِ آزمایش ِ این "گزینه ی ِ نوین"، که خود را "راه ِ سوم" (با جبهه ی ِ سوم ِ آقای ِ گنجی اشتباه نشود، اگر چه ایشان نیز قدم شان بر چشم است) می شناساند، انگشت بر ماشه فشارد.
«راه ِ سوم» با گفتگوی ِ دو جانبه اش، یعنی هم گفتگو با رژیم، و هم گفتگو و همدلی با جهان ِ آزاد، با به پیش راندن ِ«سیاست با دست های ِ خالی»، بسته به توانایی اش در توانا و مهم جلوه دادن ِ خود، در هر صورت از خطر ِ جنگ می کاهد.
در این ایستار، منطق ِ میانه روها حکم می کند تا جای ِ شدنی به کشدار شدن ِ فرایند ِگفتگو با اپوزیسیون و خریدن ِ وقت برای ِ یک سره شدن ِ ساخت ِ بمب ِ سبز، بیفزایند. این کشدار شدن جز از طریق ِ دادن ِ اعتبار ِ ناگیزرانه و از سر ِ بی میلی به اپوزیسیون نخواهد بود. آن ها برای ِ رسیدن به دُرّ ِ غلتان شان، باید به اپوزیسیون آبنبات بدهند.
آنچه که برای ِ میانه روها و جناه ِ امپراتوری ِ زودگذر مهم است، این است که از یک طرف جنگی در نگیرد، و از طرفی دیگر، برنامه ی ِ بمب سازی به گونه ای که بخواهد همه ی ِ رازها آشکار گردد، نابود نشود. در اینجا این جهان ِ آزاد است که با هر چه بیش تر گذشتن ِ زمان، از اپوزیسون پیایندها و نتیجه های ِ عینی و بسودنی تر می ستاند و کاسه ی ِ شکیبائی اش لبریزتر می شود.
با این حال، یک اپوزیسیون ِ اعتبار یافته در سطح ِ جهانی، هر اندازه که نیز دستاوردهای اش اندک باشند، باز نیز آنقدر در توان اش هست، که جهان را به آرامش فراخواند و درخواست ِ زمان ِ بیشتری کند. به هر روی، رژیمی را که خود را درگیر ِ یک بازی ِ نیمه دمکراتیک کرده است و در ِ گفتگو را با گزینه ی ِ رسمی ِ خود، یعنی با «نع ِ دمکراتیک» ِ خود گشوده است، به آسانی نمی توان دوباره به گوشه ی ِرینگ کشاند. هم برای ِ اپوزیسیون و هم برای ِ رژیم، این «نع ِ دمکراتیک» و «همه سویه»، که بیان ِ سیاسی ِ یک انکار ِ تمدنی ِ دوجانبه است، دارای ِ اهمیت ِ فراوان است. آنان، با وفادار بودن به خود، هر دو نشان می دهند که جهان را به هیچ روی سرگرم ِ یک بازی ِ زرگری ِ نوین ِ ویژه ی ِ آسیائیان ِ کهن، نکرده اند، بلکه کشاکش شان، جدی ست و سطح ِ قمارشان، تا اندازه ی ِ پنداشتنی، بالا. از این رو، «نع ِ دمکراتیک» ِ اپوزیسیون، نه تنها بهترین پایندان است برای ِ به نمایش گذاردن ِ یک کشاکش ِ جدی و از این گذر اعتمادسازی و جلب ِ پشتیبانی ِ جهان ِ آزاد، بلکه نیز بهترین پایندان است برای ِ به درازا کشیده شدن ِ گفتگو.
از دیگر سو، و همزمان، اپوزیسیون هیچ سودی در این ندارد که میانه روها به بمب ِ سبز شان دست یابند. منطق ِ آنان این است که با خریدن ِ اعتبار، از نیروی ِ بسنده برخوردار شوند برای ِ سرنگونی ِ نهائی ِ رژیم ِ دینی و واگذار کردن ِ امر ِ جمهور به خود ِ جمهور از یک سو، و از دیگر سو، بازگرداندن ِ ایران از ساختار ِ امپراتوری ِ الهی ِ کنونی، به ساختار ِ دولت-ملت ِ سده ی ِ گذشته اش تا بهمن ِ 57.
اپوزیسیون می داند که گفتگو تنها تا زمانی برای ِ میانه روها منطقی ست که به پیشبرد ِ ساخت ِ بمب یاری رساند. از این رو در سراسر ِ دوران ِ گفتگو، پنهان کاری ِ اتمی ِ رژیم باید ادامه یابد. این پنهان کاری و آشکار نگشتن ِ رازهای ِ اتمی، پایندانی ست که رژیم به روشنی از اپوزیسیون می ستاند و در حقیقت انگیزه و منطق ِ گفتگو از سوی ِ رژیم است.
از سوی ِ دیگر، اپوزیسیون نیز به روشنی از رژیم واگذاری ِ بدون ِ خشونت ِ اهرم های ِ مجد را خواستار است و با نع ِ همه سویه و دمکراتیک اش، هیچ جایی برای ِ امیدواری ِ رژیم به «بر همین روال رفتن» بازنمی گذارد. این که کدام سو دُرّ ِ غلتان را دریافت کند و کدام سو آبنبات را، بسته به زبردستی ِ هر یک در قمار ِ سیاسی ای دارد که خود را آگاهانه در آن اندرکرده اند.
بی شک با هر چه پیش تر رفتن ِ گفتگو، در صورت ِ یکپارچه ماندن ِ اپوزیسیون گرد ِ نع ِ دمکراتیک و همه سویه، بخت ِ سود بردن ِ «آگاهانه» و «موضعی» از «اهرم ِ خیابان» نیز برای ِ اپوزیسیون بیشتر می شود. در نهایت، این ترکیبی از اهرم ِ خیابان و اهرم ِ گفتگوی ِ دو جانبه است که کوبش ِ نهایی برای ِ سرنگونی را باید بر رژیم اندرنشاند.
از همان روز ِ نخست، دیپلماسی ِ درهای ِ باز، که خود مبتنی بر امیدواری به یک همبود ِ باز در ایرانزمین است، راهی ندارد جز کوشیدن در دو شقه کردن ِ میانه روها. این رویکرد این ریسک ِ صوری را در خود نهفته دارد که بخشی از اینان به سوی ِ تندروها روانه شوند. اما این یک گزیدار ِ راستین نیست. چرا که برای ِ اینان دیگر دیر شده است و هر گونه بیرون رفتن از چرخه ی ِ گفتگو حکم ِ نابودی ِ سیاسی را دارد. نخست اینکه شقه ی ِ پیروز و بازمانده در گفتگو انگیزه ی ِ بیشتری خواهد داشت در همگرایی ِ بیشتر با اپوزیسیون، زیرا که جان اش در خطر است، و از سوی ِ دیگر، تند روها دیگر از نیروی ِ بسنده ای، جز یک کودتا از طریق ِ آن هم بخشی از سپاه، که بخواهند به بازی برگردند برخوردار نیستند. در یک چنین فضایی ارتش ِ ملی به آسانی می تواند با پشتی بانی ِ اپوزیسیون و بخش های ِ بریده از رژیم، و نیز همرایی ِ توده ها و همدلی ِ همبود ِ جهانی، بر کودتاچیان براید. اما این امر تنها یک ریسک ِ صوری ست، چرا که میانه روها نیز خود از این امر آگاهند و می دانند که آلوده ی ِ گفتگویی شده اند که باید تا ته اش را، که برای ِ آنان سوار کردن ِ نخستین کلاهک ِ اتمی است، بروند.
از سوی ِ دیگر، با قول ها و وعده های ِ روشن ِ دمکراتیک همیشه این شاوند و امکان برای ِ هر اپوزیسیون ِ فرضی ای هست که از یکدستی ِ رقیبی که تا خرخره در جنایت فرورفته است، بکاهد.
در کنار ِ پایفشاری بر حقوق ِ بشر و کنار گذاشتن ِ مجازات ِ اعدام از دستگاه ِ قضایی ِ آینده، وعده ی ِ به همه پرسی گذاشتن ِ یک بخشش ِ همگانی و بی چون و چرا، و کوشیدن برای ِ قانع کردن ِ توده ها در پذیرش ِ این بخشش و یک بار برای ِ همیشه پایان بخشیدن به دور ِخشونت و خون در ایرانزمین، مهم ترین و گران سنگ ترین ابزار ِ اپوزیسیون خواهد بود برای ِ فروپاشاندن ِ روانی ِ همیستار و حریف اش، در جهت ِ یارگیری برای ِ دمکراسی.
از هم اکنون نمی توان به جای ِ همگان تصمیم گرفت، اما از هم اکنون می توان به عنوان ِ الیت ِ سیاسی ِ همبود، این آبنبات ِ نه چندان بدمزه را به همیستار داد، که همه ی ِ توان و خواست ِ اپوزیسیون سوینده به یک بخشش ِ همگانی و تاریخی است، بر پایه ی ِ یک راستی یابی ِ همه سویانه ی ِ تاریخی. شاهزاده سیروس سال هاست که این گزینه را به صورت ِ یک پیشنهاد ِ فردی در میان گذاشته است و اکبر ِ گنجی نیز، البته از روزن ِ دانای ِ کل و بدون ِ گزینه ی ِ همه پرسی، جان ِ کلام ِ همین پیشنهاد را بازگفته است.
گفتگوی ِ دوجانبه، هر اندازه که نیز نگاه اش به بیرون است، یک سویه ی ِ سوم نیز دارد، و آن، نگاه به درون، و گفتگوی ِ اپوزیسیون با خود اش است: همرایی بر سر ِ یک کمینه ی ِ نیمه دمکراتیک، و کوشش برای ِ فرارویاندن ِ این کمینه، به یک کمینه ی ِ دمکراتیک. با باز کردن ِ درهای ِ باز، همه ی ِ درها را، هر اندازه که نیز دشوار افتند، باید گشود. گره ی ِ اتمی ِ امپراتوری ِ الهی همان بادی ست که اینک وزیدن گرفته است و می تواند به کار ِ گشودن ِ درها آید، به همان اندازه که نیز می تواند برخی درها را برای ِ همیشه، بر روی ِ برخی تاریخ ها، با همه ی ِ گرانی و درخشش های ِ کهن شان، بربندد. این بر اپوزیسیون ِ ایرانی است که به خود آید، و دربانی ِ تاریخ را بر گرده گیرد.
همانگونه که بسیاری پیش تر گفته اند و چندی پیش نیز مهرداد ِ مشایخی، در گپسرای ِ تلاش با روشنی ِ تمام «بر» به خود آمدن و جنبیدن ِ اپوزیسیون «اندرایستاده» است (ترکیبی کهن به چم ِ اصرار کردن)، چند ماهی بیشتر وقت نیست. پس از آن چه بسا، یگانه کار ِ آبرومندانه برای ِ اپوزیسیون، نه حتا یافتن ِ یک پیشه ی ِ نوین و آبرومندانه تر، آنگونه که مشایخی پیشنهاد کرده است، بلکه تکرار ِ آن کاری باشد که رزمندگان ِ ژاپنی انجام می دادند، پس از شکست و به انجام نرساندن ِ ماموریت هاشان.
سیامک ِ ایرانی
***
1) گفتگوی ِ دو جانبه، به جای ِ قهر ِ دوجانبه:
http://iranglobal.info/node/23180
2) اپوزیسیون ِ ایران را چه می شود
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید