«کاهش» سرمایه‌گذاری چین در ایران

روزنامه شرق در مطلبی از «کاهش» سرمایه‌گذاری‌های چین در ایران خبر داده است. این روزنامه در گزارشی تحت عنوان «دو روی چین» و با استناد به اظهارات مقام های دولت ابراهیم رئیسی از «رویگردانی چینی‌ها از سرمایه‌گذاری در ایران» خبر داده است.

این روزنامه در همین رابطه و در گزارشی (یکشنبه نهم بهمن) نوشته است که آمارهای جدید نشان می‌دهد رقم سرمایه‌گذاری‌های چین در ایران کاهش یافته است.

این کاهش در حالی است که دو کشورپیشتر یک سند همکاری‌های ۲۵ ساله موسوم به «سند همکاری راهبردی و جامع ۲۵ ساله ایران و چین» به امضا رسانده‌اند و مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند بر مبنای این سند، چین در ایران «۴۰۰ میلیارد دلار» سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها انجام دهد.

همزمان به گزارش شرق رئیس اتاق مشترک ایران و چین نیز با تایید کاهش سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران تاکید کرده است که یکی از دلایل آن «گرایش مدیران میانی جمهوری اسلامی به غرب» است اما درباره آن توضیحی بیشتری نداده است.

علی فکری، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل «سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران»، روز گذشته (شنبه هشتم بهمن) در یک نشست خبری گفت که از ابتدای دولت رئیسی تاکنون، «چینی‌ها در ۲۵ طرح و تنها به ارزش ۱۸۵ میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی اعلام کرده است که چینی‌ها در دو سال گذشته حدود ۲۲۷ میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند که این رقم حالا به حدود ۱۸۵ میلیون دلار کاهش یافته است.

به گفته آقای فکری اما در این مدت یک سال و سه ماهه، روسیه، امارات متحده عربی، ترکیه، چین و افغانستان، به ترتیب بیشترین سرمایه‌گذاری را در ایران کرده‌اند.

معاون وزیر اقتصاد البته گفته «سرمایه‌گذاری ایران و چین مطابق همان سند همکاری است»، اما درباره دلیل کاهش سرمایه‌گذاری‌های چین در ایران بعد از امضای این سند هیچ توضیحی نداد.

با امضای توافق هسته ای برجام، قراردادهای تجاری میان ایران و شرکتهای خارجی بسته شد، اما پس از خروج دولت پیشین آمریکا از این توافق و اعمال دوباره تحریمهای اقتصادی علیه تهران، این شرکت ها ایران را ترک کردند.

سیاست نگاه به شرق شکست خورده است؟

ایران در سال های اخیر چین را شریک خود در برابر ایالات متحده و کشورهای اروپایی می داند. پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام که چین هم یکی از شرکای آن بود، ایران تلاش کرده است تا از طریق این کشور، تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا را دور بزند.

علاوه برسیاست «نزدیکی به شرق» که جمهوری اسلامی پس از خروج آمریکا از برجام پیش گرفته، ابراهیم رئیسی با شعار گسترش روابط اقتصادی با کشورهای همسایه ایران کار خود را آغاز کرد؛ سیاستی که به گفته ناظران اموراقتصادی ایران در عمل بویژه با توجه به مواضع اخیر چینی‌ها ظاهرا موفقیت‌آمیز نبوده است.

کاهش سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران در حالی صورت می‌گیرد که چین در اواخر سال گذشته میلادی در «چرخشی آشکار» با عربستان سعودی علیه جمهوری اسلامی هم‌صدا شد. رئیس‌جمهور چین، شی جین پینگ، اواسط آذرماه در سفر خود به منطقه، برخلاف سفر قبلی منطقه‌ای خود در سال ۲۰۱۶، این بار به ایران نیامد و مستقیماً برای «تعمیق روابط» وارد عربستان شد.

در آن سفر جین‌پینگ، رئیس جمهور چین، طی دو بیانیه، اولا خواستار همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی شده و دوما در اقدامی که برای ایران ناباوارنه بود، خواستار حل و فصل اختلاف با امارات متحده عربی بر سر جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک شد.

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران با انتقاد از بیانیه‌های مشترکی که رئیس جمهور چین در آن سفر صادر کرده بود، خواستار «جبران» آن شده بودند.

به دنبال آن مقام های جمهوری اسلامی ایران گفتند که در «دیدار» سفیر چین با مقام های وزارت خارجه، درباره سفر رئیس جمهور چین به عربستان و بیانیه های صادر شده، گفت‌وگو کرده‌اند و سپس ایران از سفر یک مقام چینی به تهران خبر داده که به گفته مقامات ایران، «مسئول» مذاکره درباره قرارداد همکاری ۲۵ ساله است .

در همین رابطه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت که در جریان این سفر «توافقات ۱۶ گانه‌ای در این رابطه صورت گرفت» و «اجرای این برنامه مورد تأکید دو کشور است». درباره «توافق ۱۶ گانه» پیش از این از سوی دولت ایران اطلاع رسانی نشده بود و آقای کنعانی هم توضیح نداد که ۱۶ مورد شامل چه مواردی است و احتمالا طرفین زیر بار چه تعهداتی رفته‌اند.