• فرانک گاردنر

زنی در بوچا نزدیک کیف، آوار را وارسی می‌کند

وزرای ناتو دو هفته پیش در بروکسل گردهم آمدند تا در مورد اینکه تا چه حد باید در تأمین تجهیزات نظامی به اوکراین پیش بروند، گفتگو کنند.

چالش ناتو در طول این دو ماه گذشته این بوده است که بدون اینکه وارد درگیری شود و خود را گرفتار جنگ با روسیه کند، چگونه به متحد خود، اوکراین، حمایت نظامی کافی برای دفاع از خود بدهد.

دولت اوکراین به صراحت درخواست کمک کرده است.

اوکراین می‌گوید اگر بخواهد حمله روسیه به منطقه دونباس در شرق ا دفع کند، فورا به تأمین مجدد موشک‌های ژاولین، NLAW (سلاح ضد تانک سبک نسل بعدی)، موشک‌های ضد تانک و ضدهوایی استینگر و استار استریک که نیروهایش پیش از این در این جنگ از آن‌ها استفاده کرده‌اند، نیاز دارد.

این کمک‌ها در راه است. اما تقاضای اوکراین بیشتر از این‌هاست.

این کشور خواستار تانک‌ها، هواپیماهای جنگی، پهپادها و سیستم‌های پدافند هوایی موشکی پیشرفته است تا با استفاده روز افزون روسیه از حملات هوایی و موشک‌های دوربرد که پیوسته در حال به تحلیل بردن ذخایر راهبردی سوخت و سایر ضروریات اوکراین هستند، مقابله کند.

بنابراین، بسیاری ممکن است بپرسند که دقیقا چه چیزی اسباب درنگ ناتو است؟ به ویژه که حالا جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا از کنگره کشورش درخواستی 33 میلیارد دلاری برای کمک به اوکراین کرده و احتمالا هم بدون دردسر اجازه صرف چنین بودجه‌ای را خواهد گرفت.

پاسخ، تشدید درگیری‌ها است.

خطر توسل روسیه به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی (یعنی کوتاه برد) یا گسترش درگیری به خارج از مرزهای اوکراین و تبدیل شدن آن به یک جنگ اروپایی گسترده‌تر، دائماً در پس ذهن رهبران غربی است اینجاست که پای بسیار چیزها در میان است و موقعیت سخت خطرناک.

این خطر با سخنان روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، جدی‌تر هم شد چرا که هر دو نفر صراحتا غرب را به استفاده از سلاح‌های پیشرفته و هسته‌ای تهدید کردند تا به ناتو و آمریکا هشدار دهند که از تسلیح کی‌یف توسط غرب به شدت ناخوشنودند.

آنچه غرب تاکنون به اوکراین داده است:

• بیش از ۳۰ کشور به اوکراین کمک نظامی کرده‌اند که شامل ۱ میلیارد یورو (۸۰۰ میلیون پوند) از اتحادیه اروپا و ۱.۷ میلیارد دلار (۱.۳ میلیارد پوند) از ایالات متحده می‌شود
• تدارکات تاکنون محدود به تسلیحات، مهمات و تجهیزات دفاعی مانند سیستم‌های موشکی ضد تانک و ضد هوایی بوده است. آنها شامل جاولین، سلاح‌های ضد تانک دوش‌پرتابی هستند که راکت‌های حرارت‌یاب را شلیک می‌کنند
• و استینگر که سلاح‌های ضد هوایی قابل حمل توسط انسان هستند که استفاده از آنها در افغانستان علیه هواپیماهای شوروی بسیار مشهور است. استار استریک یک سیستم دفاع هوایی قابل حمل ساخت انگلستان است
• اعضای ناتو نگران هستند که تأمین تجهیزات تهاجمی سنگین‌تر مانند تانک‌ها و جت‌های جنگنده، منجر به درگیری مستقیم با روسیه شود. هر چند اینها مانع از آن نشده که چک‌ها به اوکرایک تانک تی ۷۲ بدهند

رئیس‌جمهور پوتین در اوایل این جنگ به جهان یادآوری کرد که روسیه یک قدرت هسته‌ای است و او بازدارندگی هسته‌ای راهبردی خود را به سطح بالاتری از آمادگی می‌رساند.

ایالات متحده این شیوه را دنبال نکرد زیرا هیچ نشانه‌ای از خارج کردن کلاهک‌های هسته‌ای روسیه از پناهگاه‌های ذخیره امن آنها را ندیده است. اما پوتین حرف‌اش را زد. او عملاً ‌گفت: "روسیه زرادخانه هسته‌ای عظیمی دارد، بنابراین فکر نکنید که می‌توانید در برابر ما تحکم کنید."

آقای پوتین روز چهارشنبه -27 آوریل - هم یک بار دیگر تهدید کرد که مداخله در اوکراین را تحمل نخواهد کرد و چنانچه لازم باشد از سلاح‌هایی استفاده خواهد کرد که به گفته او "بی‌بدیل و مایه رشک و حسرت" دیگران است.

اصول نظامی روسیه امکان استفاده زودهنگام از کلاهک‌های هسته‌ای کم بازده و تاکتیکی در میدان جنگ را می‌دهد، زیرا می‌داند که غرب از سلاح‌های هسته‌ای که ۷۷ سال است استفاده نشده‌اند، بیزار است.

برنامه‌ریزان راهبردی ناتو نگران هستند که به محض شکسته شدن تابوی هسته‌ای، حتی اگر آسیب به یک هدف محلی در میدان نبرد اوکراین محدود شود، خطر تشدید مبادله هسته‌ای فاجعه‌بار بین روسیه و غرب به طور اجتناب ناپذیری افزایش می‌یابد.

و با این حال، با هر 'جنایتی' که ظاهرا توسط سربازان روسی انجام می‌شود، عزم ناتو راسخ‌تر می‌شود و ملاحظاتش از بین می‌رود.

جمهوری چک قبلا تانک‌هایی فرستاده است، که به اذعان همه تانک‌های تی‌۷۲ قدیمی دوران شوروی‌اند، اما آنها اولین کشور ناتو هستند که این کار را انجام داده‌اند. اسلواکی در حال ارسال سامانه‌های موشکی دفاع هوایی اس‌۳۰۰ خود است. وقتی این جنگ شروع شد، هر دوی این حرکت‌ها بسیار خطرناک به نظر می‌رسیدند.

توبیاس الوود، نماینده پارلمان، که ریاست کمیته دفاع پارلمان بریتانیا را بر عهده دارد، یکی از کسانی است که معتقد است پوتین وقتی از هیولای تسلیحات هسته‌ای سخن می‌گوید، بلوف می‌زند و ناتو باید کارهای بیشتری انجام دهد.

او می‌گوید: "ما در ارایه سیستم‌های تسلیحاتی که مایل به ارایه آن‌ها بوده‌ایم بیش از حد محتاط بوده‌ایم. رویکرد استوارتری لازم است. ما به اوکراینی‌ها به اندازه جان به در بردن تسلیحات می‌دهیم، نه برای پیروزی و این باید تغییر کند."

رهبران کشورهای عضو ناتو در نشست بروکسل برای بحران اوکراین، مارس ۲۰۲۲

بنابراین، دقیقا چگونه جنگ روسیه و اوکراین می‌تواند به یک درگیری اروپایی گسترده‌تر تبدیل شود که پای ناتو را به وسط بکشد؟

تعدادی سناریو احتمالی وجود دارد که بدون شک ذهن وزیران دفاع غربی را به خود مشغول خواهد کرد.

این فقط سه مورد از آن‌هاست:

۱. یک موشک ضد کشتی تدارک دیده شده توسط ناتو که از سوی نیروهای اوکراینی در اودسا شلیک شده و به یک کشتی جنگی روسیه در دریای سیاه اصابت کند، آن را غرق کند و نزدیک به ۱۰۰ ملوان و ده‌ها تفنگدار دریایی روسیه کشته شوند. تعداد کشته‌ها در این مقیاس در یک حمله بی‌سابقه خواهد بود و پوتین برای پاسخ‌گویی تحت فشار قرار می‌گیرد.

۲. یک حمله موشکی راهبردی روسیه، کاروان تدارکات سخت‌افزاری نظامی را هدف قرار دهد که از یک کشور ناتو، مانند لهستان یا اسلواکی، به اوکراین فرستاده شود. اگر تلفات در سمت نزدیک به ناتو در مرز وارد شود، به طور بالقوه می‌تواند باعث فعال شدن ماده ۵ قانون اساسی ناتو شود و کل اتحادیه را برای دفاع از کشور مورد حمله واقع شده بسیج کند.

۳. در میان نبردهای شدید در دونباس، انفجاری در یک تأسیسات صنعتی رخ ‌دهد که منجر به انتشار گازهای شیمیایی سمی ‌شود. قبلاً این اتفاق هم افتاده است، ولی هیچ تلفاتی گزارش نشده است. اما اگر منجر به تلفات گسترده‌ای شود، مانند استفاده سوریه از گاز سمی در غوطه، و اگر مشخص شود که عمداً توسط نیروهای روسیه انجام شده است، ناتو موظف به پاسخگویی خواهد بود.

کاملاً ممکن است که هیچ یک از این سناریوها محقق نشود.

سران اتحادیه اروپا در اجلاسی در بروکسل برای بحران اوکراین، فوریه ۲۰۲۲

اما در حالی که کشورهای غربی وحدت کم‌سابقه‌ای در شدت واکنش خود به تهاجم روسیه نشان داده‌اند، اشاره‌هایی وجود دارد که آنها فقط واکنش نشان می‌دهند و به این فکر نمی‌کنند که پایان بازی باید چه باشد.

یکی از باتجربه‌ترین افسران نظامی بریتانیا که خواست نامش فاش نشود، می‌گوید: "سوال راهبردی بزرگ‌تر این است که آیا دولت ما درگیر مدیریت بحران است یا راهبرد واقعی". او می‌افزاید که باید به فکر همه احتمالات تا آخر ماجرا بود.

"آنچه ما در اینجا تلاش می‌کنیم تا به آن برسیم این است که به اوکراین کمک کنیم، اما گرفتار جنگ جهانی سوم نشویم. مشکل این است که پوتین پوکرباز بهتری است."

توبیاس الوود نماینده پارلمان موافق این ارزیابی است.

"روسیه این [تهدید تشدید تنش] را بسیار مؤثر انجام می‌دهد. و ما ترسیده‌ایم. ما توانایی تسلط بر مراحل شدت گرفتن درگیری را از دست داده‌ایم."