پیام‌های نوروزی خامنه‌ای و روحانی و دغدغه کهنه رکود اقتصادی

رهبر جمهوری اسلامی سال ۱۴۰۰ را سال "تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها" نامگذاری کرد. این نهمین بار در یک دهه اخیر است که شعار سال مضمونی اقتصادی دارد.

دهه ۹۰ با نامگذاری سال به عنوان "جهاد اقتصادی" آغاز شد و  رونق و جهش تولید هم شعار تعیین شده برای دو سال گذشته بوده‌اند. تکرار این شعارها از ناکامی تلاش کارگزاران حکومتی برای تحقق آنها حکایت دارد؛ اگر جهاد ده سال پیش کارساز بود، تکرار دغدغه‌های اقتصادی در آغاز هر سال ضرورتی نداشت.

علی خامنه‌ای در پیام اول فروردین ۱۴۰۰ خود گفت: «بر اساس گزارش‌های متعدد مردمی و دولتی، جهش تولید تا حد قابل قبولی در بخش‌هایی از کشور تحقق یافت.»

اعتراف به تنگناهای معیشتی

او در عین حال اذعان کرد که "این میزان جهش در حد انتظار نیست" زیرا "نتیجه آن در اقتصاد عمومی و معیشت مردم مشهود و محسوس نشد، در حالی‌که انتظار بود جهش تولید گشایشی در زندگی مردم به‌وجود آورد".

یکی از گزارش‌هایی که خامنه‌ای به آن اشاره کرده در پیام نوروزی رئیس دولت دوازدهم، حسن روحانی نیز تکرار شده است.

روحانی در پیام نوروزی خود با اشاره به مشکلات اقتصادی کشورهای مختلف در سال گذشته که برخی از آنها را با رشد منفی تا ده درصد روبرو کرده، مدعی شد که دولت او در سال ۹۹ "رشد مثبت ۲.۲ درصد را در کارنامة درخشان خود ثبت کرد".

رئیس جمهوری در عین حال با اشاره به "تنگناهای معیشتی این ایام" ابراز خشنودی کرد که "زمستان سختی و رنج" رو به پایان است.

ادامه رشد منفی در سومین سال پیاپی

اظهارات روحانی درباره رشد اقتصادی ۲.۲ درصدی در سال گذشته در حالی است که مرکز آمار ایران این شاخص برای سه ماهه اول سال ۹۹ را منهای سه و نیم درصد اعلام کرده بود.

صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۰ را منفی پنج و نیم درصد پیش‌بینی کرده‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دی ماه در گزارشی برآورد کرده بود اقتصاد ایران پس از دو سال متوالی رکود شدید از دامنه رشد منفی خارج شود. این مرکز برآورد کرده رشد اقتصادی سال ۹۹ نیم درصد باشد.

رهبر جمهوری اسلامی در پیام نوروزی خود سیاست‌های تحریمی آمریکا را شکست خورده خواند و گفت: «دشمنان ایران و در رأس آنها آمریکا درصدد به زانو درآوردن ملت ایران بودند. البته ما می‌دانستیم که ملت می‌ایستد و آنها شکست می‌خوردند اما امروز به اعتراف خود آمریکایی‌ها و رفقای اروپایی‌شان، فشار حداکثری شکست خورده است.»

سیاست فشار حداکثری در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ و پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران کلید خورد. هدف این سیاست کشاندن جمهوری اسلامی به پای میز مذاکره برای دست یافتن به یک توافق جامع‌تر عنوان می‌شود.

خامنه‌ای بارها تاکید کرده که ایران تنها در صورت لغو تمام تحریم‌های آمریکا و پس از راستی‌آزمایی آن آماده مذاکره خواهد بود. دولت جو بایدن گرچه برای بازگشت به توافق هسته‌ای اعلام آمادگی کرده، می‌گوید تعامل با ایران مستلزم بازگشت جمهوری اسلامی به انجام تعهدات خود مطابق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است.

حسن روحانی شرط شکوفایی اقتصادی، رشد پایدار و ایجاد اشتغال را بازگذاشتن راه فعالیت بخش خصوصی واقعی عنوان کرد و گفت راه دستیابی به این هدف "تکرار شعارهای ناشدنی" نیست بلکه تعامل سازنده با جهان است.

اشتباه خامنه‌ای و روحانی درباره آغاز قرن جدید

او با اشاره به بهبود اوضاع اقتصادی در سال‌های ۹۳ تا ۹۳، دوره مذاکرات و توافق هسته‌ای گفت: «این تجربه به ما نشان ‌داد که ملت ایران قادر است در دوره‌ گشایش و شکوفایی، در دهه‌ اول قرن پانزدهم، به ثبات اقتصادی و تورم تک رقمی پایدار و رشد اقتصادی پایدار دست یابد. بی‌تردید، این هدف در دسترس ملت ماست.»

صحبت از آغاز قرن پانزدهم هجری در سال ۱۴۰۰ اشتباهی است که علی خامنه‌ای هم تکرار کرده و گفته است: «حرکت انقلابی جهش تولید در سال ۹۹ آغاز و با استقبال مردم مواجه شد و این حرکت باید در سال ۱۴۰۰ که در واقع آغاز یک قرن جدید است، ادامه پیدا کند.»

مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۲۷ بهمن ماه اعلام کرد که "بر اساس محاسبات صورت گرفته" شروع سال ۱۴۰۰ به معنای آغاز قرن جدید هجری خورشیدی نیست.

این مرکز در توضیح این مسئله می‌گوید: «هر تقویم یک مبدأ دارد و در عرف اولین سال هر تقویم، سال یک محسوب می‌شود. روز اول نخستین قرن هجری خورشیدی، جمعه ۱ فروردین ۱ و روز پایان آن، سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۰۰ است. [...] بنابراین، روز اول قرن پانزدهم هجری خورشیدی، دوشنبه ۱ فروردین ۱۴۰۱ خواهد بود.»

تکرار یک اشتباه رایج درباره آغاز قرن جدید توسط رهبر جمهوری اسلامی و رئیس دولت دوازدهم در حالی است که بیانیه مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک در این باره در خبرگزاری دولتی ایرنا نیز بازنشر شده بود.