آنچه در سال 99 گذشت

در این سال تعدادی از از چهره‌های سرشناس بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختند و تقریبا تمام فکر و ذکر و دغدغه‌ها در ایران هم‌چون بسیاری دیگر از نقاط جهان به این سپری شد که راه مبارزه با این ویروس چیست؟ واکسن کی ساخته می‌شود و چه زمانی به ایران خواهد رسید؟

البته در کنار این مشکل همه‌گیر، تحولات دیگری هم رقم خورد که خبرساز بود.

رویداد‌های امنیتی

فروردین سال ۱۳۹۹ ماه در دستکم ۸ زندان‌ ایران از جمله در شهر‌های اهواز، تبریز، شیراز، الیگودرز، فشافویه تهران، سقز و همدان در اعتراض به خودداری قوه قضائیه از اعطای مرخصی به گروهی از زندانیان در شرایط بحران کرونا شورش شد.

در جریان این اعتراض‌ها، غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه خبر داده بود که ۷۴ زندانی از زندان سقز فرار کرده بودند. سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی اعلام کرد که "دستکم ۳۶ زندانی بر اثر برخورد خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی" جان خود را از دست دادند.

اردیبهشت ماه نیز گزارش‌هایی مبنی بر "به آتش کشیده شدن" مقبره یهودیان در همدان و معبد هندو‌ها در بندرعباس منتشر شد که در نهایت معلوم نشد علت واقعی این آتش‌سوزی‌ها چه بوده است.

شلیک به ناوچه کنارک

در همین ماه "شلیک اشتباهی" موشک از ناو "جماران" به ناوچه "کنارک" در آب‌های خلیج فارس منجر به کشته شدن ۱۹ نفر و زخمی شدن ۱۵ نفر دیگر شد.

غلامعباس ترکی، دادستان نظامی استان تهران هم پنج ماه بعد اعلام کرد که "عدم رعایت برخی تدابیر ابلاغی و نکات ایمنی از سوی ناوچه حادثه دیده و شرایط میدانی، علت اصلی این حادثه بوده است."

توضیح ویدئو،

سانحه مرگبار دریایی؛۱۹ خدمه ناوچه کنارک کشته شدند

اعتراض در غیزانیه

خرداد سال ۱۳۹۹ پلیس با گلوله ساچمه‌ای و گاز اشک‌آور، تجمع معترضان به قطع آب در "غیزانیه" اهواز را بر هم زد. همان زمان اخبار سرکوب خشونت‌بار این اعتراض‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب فراوانی یافت. مقام‌های استانی وعده دادند مشکل دسترسی نداشتن ساکنان این منطقه به آب شرب را حل کنند.

توضیح ویدئو،

آتش‌سوزی گسترده جنگل‌ها در ایران؛ بودجه کم، امکانات کمتر

آتش سوزی در جنگل‌ها

این ماه آغاز آتش‌سوزی‌های گسترده در مناطق مختلف بود. از جمله جنگل‌‌ها و پارک‌ها که به گفته علی ربیعی، سخنگوی دولت،‌"۱۰۳ مورد آگاهانه یا سهل‌انگارانه بود و ۱۵۰ مظنون هم سوال و جواب شدند."

همینطور برخی تاسیسات نفتی، هسته‌ای، موشکی،‌ برق و گازی ایران هم آتش گرفتند. این روند ماه‌ها ادامه داشت. برخی مقام‌های قضایی اعلام کردند انگیزه تعدادی از این آتش‌سوزی‌ها امنیتی و سیاسی بود.

در بهمن ماه به صدا درآمدن آژیر خطر در غرب تهران و انتشار برخی گزارش‌ها درباره پرواز هواپیماهای اسرائیلی در آسمان ایران خبرساز شد.

حادثه در نطنز

یکی از خبرسازترین این اتفاق‌ها، انفجاری در تاسیسات هسته‌ای نطنز بود که شورایعالی امنیت ملی اعلام کرد به دلایل امنیتی علت آن را اعلام نمی‌کند. روزنامه نیویورک تایمز نوشته بود که این حادثه یک "عملیات خرابکارانه" بود.

چند موسسه مطالعاتی که برنامه هسته‌ای ایران را دنبال می‌کنند برآورد کرده‌ بودند که ساختمان آسیب دیده، کارگاه نصب و تنظیم سانتریفیوژها باشد.

در آبان هم تصویرهای ماهواره‌ای که به دست بی‌بی‌سی فارسی رسید بود، جزئیات ساخت و ساز تاسیساتی جدید را در نزدیکی مرکز غنی سازی نطنز نشان می‌داد.

انفجار در شرق تهران

ششم تیر ماه گزارش‌هایی از صدا و نور انفجاری بزرگ در شرق تهران منتشر شد. مقام‌ها اعلام کردند که انفجار در مخازن گاز تاسیسات پارچین بوده است. اما بعد تصویرهای ماهواره‌ای که به دست بی‌بی‌سی فارسی رسید نشان داد که همان زمان در تاسیساتی بی نام و نشان در کوه‌های شرق تهران انفجار بزرگی رخ داده است. رسانه‌های غربی گزارش‌هایی منتشر کردند که در آنها ادعا شده بود محل انفجار، یک پایگاه موشکی سپاه بوده است.

توضیح ویدئو،

آتش در کلینیک سینا جان ۱۹ نفر را گرفت و ده‌ها نفر مجروح شدند

آتش سوزی در درمانگاه سینا

حادثه آتش‌سوزی و انفجار در مرکز درمانی سینا اطهر تهران در۱۰ تیرماه هم از دیگر حوادثی بود که دست‌کم ۱۹ کشته و ۱۴ زخمی برجای گذاشت و مقام‌های مسئول اعلام کردند این انفجار ناشی از یک حادثه بوده است.

ماجرای قاضی منصوری

۳۰ خرداد، جسد غلامرضا منصوری، قاضی بازنشسته اجراییات بخش لواسانات، بازپرس شعبه ۹ دادسرای کارکنان دولت و قاضی دادسرای فرهنگ و رسانه در هتلی در رومانی پیدا شد.

منصوری یکی از متهمان پرونده اکبر طبری، معاون اجرایی صادق لاریجانی رئیس سابق قوه قضائیه بود که در خارج ایران بسر می‌برد و خودش اعلام کرده بود قصد دارد به ایران بازگردد.

مقام‌های رومانی علت مرگ منصوری را خودکشی اعلام کرده‌اند، اما خانواده وی این موضوع را تاکنون نپذیرفته‌اند.

توضیح ویدئو،

گزارش اختصاصی بی‌بی‌سی فارسی؛ موسوی مجد متهم جاسوسی علیه سلیمانی کیست؟

اعدام محمود موسوی مجد

تیر سال ۹۹، رسانه‌های ایران به‌ نقل از قوه قضاییه اعلام کردند محمود موسوی مجد، که از او با عنوان "جاسوس سی‌آی‌ای و موساد" نام برده می‌شد، اعدام شده‌ است.

مقام‌های قضایی اتهام موسوی مجد را افشای زمان و مکان برخی تردد‌های قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی "قدس" سپاه پاسداران در سوریه و عراق اعلام کرده بودند، اما موسوی مجد و خانواده‌اش هرگز این اتهام را نپذیرفته و گفتند زمانی که سلیمانی کشته شد، آقای مجد در زندان بوده است.

"ترور در تهران"

آبان ماه، مقام‌های اطلاعاتی ایالات متحده به روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز گزارش کردند، مرد شماره دو القاعده و بیوه پسر بن لادن، سه ماه پیش در خیابان پاسداران تهران "توسط ماموران اسرائیلی به سفارش آمریکا ترور شده‌اند."

نیویورک تایمز در گزارش خود نام این فرد را عبدالله احمد عبدالله، مرد شماره دو القاعده از طراحان حملات تروریستی ۱۹۹۸ به سفارت‌های آمریکا در آفریقا، ذکر کرده بود.

طبق این گزارش، عبدالله احمد عبدالله معروف به ابومحمد المصری توسط دو موتورسوار در خیابان پاسداران تهران همزمان با سالگرد حملات به سفارت در هفتم اوت ترور شد. او به همراه دخترش مریم که همسر حمزه بن لادن بوده٬ در این عملیات کشته شد.

توضیح ویدئو،

محسن فخری‌زاده که بود؟

حذف محسن فخری زاده

اما خبرسازترین اتفاق امنیتی ایران روز جمعه هفتم آذر رخ داد. محسن فخری‌زاده، یکی از افراد مرتبط با برنامه اتمی و موشکی ایران، در دماوند ترور شد.

مقام‌های امنیتی ایران گفتند او هنگامی که به همراه همسرش و با یک خودروی شخصی در شهر آبسرد (تابعه دماوند) در حرکت بود هدف قرار گرفت. گفته شد او با یک تیربار مستقر در محل حادثه که از راه دور هدایت می‌شد، جان باخت.

به گفته علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه، در زمان حمله ۱۱ نفر به عنوان تیم حفاظتی همراه محسن فخری‌زاده بودند اما "تیربار با دوربین پیشرفته روی چهره او زوم بود و از هوش مصنوعی کمک گرفته بودند." این فرمانده ارشد سپاه گفته بود که ۱۳ گلوله از مسلسل روی نیسان شلیک شد و تنها فرد دیگری که تیر خورده سرتیم حفاظت آقای فخری‌زاده بود که خود را سپر او کرد.

بعدتر محمود علوی، وزیر اطلاعات گفت که عامل تدارک این ترور از «اعضای نیروهای مسلح» بوده است به همین دلیل وزارت اطلاعات علیرغم هشدار قبلی درباره برنامه ترور، اجازه کار امنیتی در حوزه این نهاد نظامی را نداشته است.

محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع و از چهره‌های اصلی و پشت پرده "پدافند هسته‌ای" ایران بود.مقام‌های جمهوری اسلامی اسرائیل را مظنون اصلی این حمله می‌دانند.

توضیح ویدئو،

ترکیب مجلس جدید ایران؛ اصولگرا اما چند پاره

مجلس "انقلابی"

اردیبهشت ماه مجلس دهم به پایان رسید و یک ماه بعد مجلسی که خود را انقلابی می‌نامید، با ترکیب اصولگرایی و در نتیجه رد صلاحیت‌های گسترده کاندیداهای جریان‌های رقیب به روی کار آمد. محمدباقر قالیباف، نماینده تهران به‌ عنوان رئیس مجلس انتخاب شد. نمایندگان این مجلس مصوبه‌ها و اظهارنظرهای جنجالی زیادی داشته‌اند.

در همان روزهای آغازین اعتبارنامه غلامرضا تاجگردون، راه‌یافته از گچساران و باشت به مجلس یازدهم با رای اکثریت نمایندگان رد شد که در آن زمان با حاشیه‌های زیادی همراه شد.

مهرداد بذرپاش، رئیس دیوان محاسبات از دیگر چهره‌های جنجالی بود که ابهامات درباره سوابق کاری‌اش با اعتراض‌های گسترده‌ای همراه شد و با وجود مخالفت‌های بسیاری، بالاخره توانست رای مجلس را کسب کند.

درگیری بین نمایندگان مجلس و دولت بر سر توافق‌نامه برجام هم موضوع دیگری بود که با دخالت آیت‌الله علی خامنه‌ای، سرانجام مجلس از موضع خود عقب‌نشینی کرد.

یکی دیگر از تصمیم‌های انتقاد برانگیز نمایندگان، بررسی طرح "جمعیت و تعالی خانواده" بود که به گفته فعالان زنان قوانینی محدود کننده برای زنان دارد.

توضیح ویدئو،

هشدار روحانی به کسانی که در راه رفع تحریم‌ها سنگ اندازی می‌کنند

روابط ایران و آمریکا زیر سایه برجام

این دو کشور در سال ۹۹ روابط پر فراز و نشیبی داشتند. قفل پرونده هسته‌ای در دولت دونالد ترامپ باز نشد، و در دولت جدید جو بایدن به گره کوری تبدیل شد. آیت‌الله خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی گفت اول آمریکا تحریم‌ها را بردارد. آن طرف جو بایدن هم گفت اول ایران به تعهداتش برگردد.

کشورهای طرف مذاکره ایران منتقد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و همینطور توسعه فعالیت‌های موشکی هستند.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در اظهاراتی کم‌سابقه اعلام کرده بود در یک دهه گذشته جمهوری اسلامی حدود "۳۰ میلیارد دلار" در سوریه هزینه کرده است.

همینطور یک خلبان خطوط هوایی "ماهان" در یادآوری خاطراتش از قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، برای نخستین‌بار گفت که انتقال "بار ممنوع" به سوریه را این شرکت هوایی برعهده دارد و سلیمانی هم فرد شماره یک این نقل و انتقالات بوده است.

در خرداد هم شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی درباره برنامه هسته‌ای ایران را تصویب کرد.

در مقابل ایران در نامه ای به آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاع داد که بازرسی های این آژانس مطابق پروتکل الحاقی از روز سوم اسفند غیرقابل انجام است و ایران دیگر به اجرای این بخش از تعهد خود در توافق اتمی برجام پایبند نیست.

ایران پیش از این پس از هفت سال دوباره غنی سازی بیست درصدی را با هدف زیر فشار گذاشتن آمریکا از سر گرفت، اما ایالات متحده توجه چندانی به این اقدام نشان نداد.

ایران می گوید برای بازگشت به اجرای کامل تعهداتش خود آمریکا باید تحریم خرید و فروش نفت ایران را رفع کند و این امکان را فراهم کند که معاملات نفتی ایران از طریق تبادلات رایج بانکی انجام شود.

توضیح ویدئو،

اعدام روح الله زم، موسس و مدیر آمدنیوز

اعدام روح‌الله زم

شنبه ۲۲ آذر ماه روح‌الله زم، مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز» اعدام شد. وح الله زم، محمدعلی زم که در آخرین روز زندگی با پسرش در زندان دیدار کرده بود در اینستاگرامش نوشت که روح‌الله زم تا شب اعدام حتی از تایید حکم اعدام خبر نداشته است. اجرای این حکم واکنشهای گسترده بین‌المللی داشت.

آقای زم به "جاسوسی" به نفع سرویس اطلاعاتی اسرائیل و فرانسه، "همکاری" با دولت متخاصم آمریکا و "مشارکت" در جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی‌شده متهم شده بود.

روند محاکمه او و پخش "اعترافات اجباری" او از تلویزیون ایران اعتراض‌های گسترده‌ای به همراه داشت.

او در فرانسه اقامت داشت و سپاه پاسداران ۲۲ مهر پارسال خبر بازداشت و انتقالش به ایران را اعلام کرد. گفته شد که آقای زم از عراق به ایران برگردانده شد.

توضیح ویدئو،

وزارت اطلاعات ایران می‌گوید رئیس یک گروه سلطنت طلب را دستگیر کرده

انتقاد از سرکوب و بازداشت‌های فرامرزی ایران

"خانه آزادی" در گزارش بهمن ماه خود به "آدم‌ربایی و ترور حاکمیت ایران در عراق، ترکیه و هلند" پرداخت. از جمله ربایش جمشید شارمهد، مسئول گروه "تندر" و شهروند دو تابعیتی ایرانی-آلمانی طی اقامتی در دوبی، ترور مسعود مولوی در ترکیه، ترور سعید کریمیان، مدیر گروه تلویزیونی جِم در استانبول و ترور محمدرضا کلاهی در هلند، فردی که مقام‌های ایران مسئول اصلی انفجار ساختمان حزب جمهوری اسلامی در تیرماه سال ۱۳۶۰ معرفی می‌کردند.

وزارت اطلاعات ایران در مرداد ماه خبر داد که جمشید شارمهد، مسئول گروه مخالف جمهوری اسلامی به نام "تندر" را "در پی عملیاتی پیچیده" بازداشت و به داخل ایران منتقل کرده است.

حبیب فرج‌الله کعب معروف به "حبیب اسیود"، رهبر پیشین "حرکت النضال" هم در ترکیه از سوی نیرو‌های مرتبط با جمهوری اسلامی ربوده و به داخل ایران انتقال داده شد.

توضیح ویدئو،

هشتگ 'اعدام نکنید'؛ سخنگوی دولت ایران می‌گوید باید به خواست عمومی احترام گذاشت

هشتگ اعدام نکنید

در ماه گرم تیر اعلام شد سه زندانی اعتراض‌های آبان به اعدام محکوم شده‌اند که در طوفانی توئیتری با هشتگ «اعدام نکنید»، ۵۵۶ هزار کاربر بیش از ۵۰۰ هزار توئیت در این زمینه زدند. این توییت‌ها چهار میلیون بار بازتوییت شدند و در مجموع شش میلیارد بار دیده شد و در نهایت منجر به توقف اجرای احکام اعدام امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی شد.

توضیح ویدئو،

قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین؛ سند افتخار یا توافق ذلت‌بار

قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین

در تابستان اعلام شد که ایران در حال مذاکره یک توافق ۲۵ ساله با چین است؛ توافقی مناقشه‌برانگیز که اتهاماتی چون فروش بخشی از خاک ایران به پکن را به دنبال داشت و در شبکه‌های اجتماعی با مخالفت‌های گسترده‌ای همراه شد.

توضیح ویدئو،

گزارش اختصاصی بی‌بی‌سی فارسی از آنچه پیش از اعدام نوید افکاری رخ داد

اعدام نوید افکاری

اعدام ناگهانی نوید افکاری در ارتباط با اعتراض‌های مرداد سال ۱۳۹۷ یکی از مهمترین وقایع سیاسی در ایران بود که با خشم گسترده مردم همراه شد.

حسن یونسی، وکیل خانواده افکاری گفته بود که دستگاه قضایی برای اجرای حکم "آنقدر عجله" داشته که محکوم را از "آخرین دیدار محروم کرده است." فایلی صوتی از آخرین مکالمه آقای افکاری با خانواده‌اش شب پیش از اعدام منتشر شد که نشان می‌داد او از اجرای حکم اعدامش خبر نداشت.

نوید افکاری سنگری، ۲۷ ساله، متهم به قتل کارمند حراست سازمان آب در شیراز و "محاربه" در جریان اعتراضات مردادماه ۱۳۹۷ بود. او و برادرانش گفته بودند که تحت شکنجه مجبور به اعتراف شده‌اند. موضوعی که مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی ایران رد می‌کنند.

در حالی که شمار زیادی از ورزشکاران جهان، رئیس کمیته بین‌المللی المپیک، رئیس‌جمهور آمریکا و نهادهای حقوق بشری خواستار لغو حکم اعدام او شده بودند و وکلایش به دنبال درخواست تجدیدنظر بودند، اعدام آقای افکاری بسیاری را "شوک زده" کرد. برادرانش وحید و حبیب هنوز در سلول انفرادی هستند.

احکام سنگین برای مفسدان اقتصادی سرشناس

شهریور امسال هم اکبر طبری، معاون اجرایی دفتر صادق لاریجانی در دوران ریاست قوه قضاییه، به اتهام "سردستگی" شبکه رشوه‌گیری و "اخذ رشوه‌های متعدد" به ۳۱ سال حبس تعزیری محکوم شد.

توضیح ویدئو،

سقوط هواپیمای مسافربری اکراین در تهران

گزارش شلیک به هواپیمای اوکراین

یک سال بعد از شلیک موشک‌های سپاه به هواپیمای مسافربری اوکراین، سازمان هواپیمایی کشوری سرانجام گزارش نهایی خود را درباره مقصر این رخداد منتشر کرد. روز چهارشنبه ۲۷ اسفند، در گزارشی ۲۸۵ صفحه‌ای، "کاربر سامانه دفاع هوایی" مقصر این حادثه معرفی شد که به‌ دلیل "خطا در تنظیم جهت جغرافیایی"، این هواپیمای مسافربری را "یک هدف متخاصم" تشخیص داد و باعث شلیک دو موشک به سمت آن شد.

اوکراین و کانادا این گزارش را رد کردند. انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز PS752 هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که این گزارش چیزی بیش از "ادعاهای ساختگی" در ادامه‌ی "دروغ‌پراکنی" نیست.

دادگاه دیپلمات متهم به توطئه برای بمب‌گذاری

اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی شاغل در اتریش، به اتهام توطئه برای بمب‌گذاری در اجتماع شورای ملی مقاومت در ژوئن ۲۰۱۸ در حومه پاریس، به ۲۰ سال زندان محکوم شد.

بازداشت فعالان کرد

در این ماه همچنین نیرو‌های امنیتی تعداد قابل توجهی از افراد را در کردستان و سیستان و بلوچستان بازداشت کردند که این بازداشت‌ها واکنش نهاد‌های مدافع حقوق بشر را در پی داشت. کمپین حقوق بشر در ایران هم اعلام کرد که دست‌کم ۲۳ نفر در سیستان‌و‌بلوچستان در پی بروز ناآرامی‌ها در شهر سراوان کشته شده‌اند.

توضیح ویدئو،

هجوم معترضان به فرمانداری سراوان در جنوب شرق ایران

درگیری سوخت‌بران سراوان و سپاه

تشنج و درگیری در شهر سراوان در استان سیستان و بلوچستان، در اعتراض به "کشته شدن سوخت‌بران به دست سپاه" شروع و به بحرانی سیاسی و امنیتی تبدیل شد.

نیروهای سپاه پاسداران با بستن و حفر چاله در نقاط صفر مرزی از تردد سوخت بران ممانعت کردند و شماری از آنها با حضور در مقابل پایگاه سپاه خواستار بازگشایی مرز بودند که با تیراندازی نیروهای سپاه مواجه شدند که این ماجرا منجر به کشته‌شدن برخی از آنها شد.

روز بعد اعتراض‌ها بالا گرفت و خانواده‌های شماری از سوخت‌بران به داخل فرمانداری این شهر رفتند و با ماموران پلیس درگیر شدند. هشتگ سراوان نیز در شبکه‌های اجتماعی داغ شد و واکنش‌های زیادی به امنیتی شدن شهر و برخورد با معترضان نشان داده شد. اما به فاصله کوتاهی اینترنت این منطقه قطع شد.

توضیح ویدئو،

کارزار نه به جمهوری اسلامی، تلاش برای همصدا کردن مخالفان

نه به جمهوری اسلامی

اسفند ماه صدها کنشگر و هنرمند از کارزار مردمی "نه به جمهوری اسلامی" حمایت کردند.

در شرایطی که نام تعدادی از درجه‌داران فعلی و سابق سپاه پاسداران به عنوان نامزد‌های جدی انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ بر سر زبان‌ها افتاده است.

رویداد‌های اجتماعی

فروردین سال ۹۹ برای ایرانی‌‌ها با ویروس کرونا و مرگ بیش از ۱۴۰۰ نفر شروع شد. در آن زمان مطرح شد دستکم ۷۲۸ نفر از قربانیان را کسانی تشکیل می‌دادند که از بیم ابتلا به ویروس کرونا، اقدام به نوشیدن الکل صنعتی کرده بودند.

به گفته کیانوش جهان‌پور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت، کرونا در پایان نخستین ماه سال ۹۹ جان بیش از پنج هزار نفر را در ایران گرفت و بیش از ۸۰ هزار نفر را مبتلا کرد. هر چند آمار غیر رسمی دستکم سه برابر این رقم است.

سپاه پاسداران در همین ماه اعلام کرد دستگاهی توسط "محققان و مخترعان" سازمان بسیج ساخته شده که نام آن "مستعان" است و می‌تواند هر ویروسی را از فاصله ۱۰۰ متری در مدت پنج ثانیه "شناسایی" کند.

دستگاهی که کاربردی نداشت و برای مدت‌ها دست‌مایه طنز و شوخی در فضای سیاسی ایران شد.

در این مدت اخراج گروه اعزامی سازمان "پزشکان بدون مرز" برای مقابله با بحران کرونا از ایران خبرساز شد. گروهی که به اصفهان رفته بودند، اما با اعتراض اصولگرایان، ماموریت آنها ناتمام ماند.

اردیبهشت ماه اعلام شد که با۱۳۰۰ سایت به اتهام "شایعه‌پراکنی" درباره ویروس کرونا برخورد و ۳۶۰۰ نفر هم بازداشت شده‌‌اند.

انتشار فیلم فردی که اقدام به "نوشنده ادرار شتر" می‌کرد و مدعی خاصیت درمانی آن در بحران ویروس کرونا بود از دیگر جنجال‌های این ماه بود که منجر به بازداشت او شد.

آبان ماه آمار رسمی قربانیان کرونا در ایران از ۴۳ هزار نفر گذشت.

در آذر نیز طوفان توییتری با هشتگ "واکسن بخرید" در فضای مجازی فارسی زبان راه افتاد که شرکت کنندگان در آن از مقام‌های ایران می‌خواستند بدون ملاحظات سیاسی و عقیدتی اقدام به خرید واکسن از کشور‌های غربی کنند.

با این حال آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران اعلام کرد ورود واکسن آمریکایی و بریتانیایی کرونا به ایران "ممنوع" است و نباید ساخت واکسن در داخل کشور مورد "انکار" قرار بگیرد.همین مسئله، بار دیگر موج اعتراض‌ها به سیاست‌های کلان مقام‌های ایران در مدیریت بحران کرونا را گسترش داد.

در اسفند ماه نیز آمار قربانیان مبتلا به ویروس کرونا مرز ۶۱ هزار گذشت. هنوز واکسیناسیون سراسری آغاز نشده است.

برخورد با شهروندان افغان

در این ماه حدود ۵۰ نفر از شهروندان افغان که به طور "غیرقانونی" وارد ایران شده بودند، از سوی مرزبانان دستگیر "و پس از ضرب و جرح، به رودخانه هریرود انداخته شدند" که این موضوع نیز برای مدت‌‌ها خبرساز شد.

خرداد ماه اما قانون اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی برای اجرا ابلاغ شد. قانونی که بسیاری از نهاد‌های حقوق بشر از آن استقبال کردند.

قتل‌های ناموسی

قتل کودکی ۱۳ ساله به نام رومینا در تالش به خاطر فرار با جوانی که عاشقش بود از دیگر خبر‌های تلخ این سال بود. رومینا به دست پدرش کشته شد و بعد‌ها دادگاه برای وی حکم ۹ سال حبس و پرداخت دیه صادر کرد که این حکم با اعتراض‌های فراوانی در ایران همراه شد.

مرداد ماه هم پیکر سها رضانژاد، دختری که از بیستم تیرماه سال جاری در ارتفاعات گردشگری کردکوی استان گلستان گم شده بود، پیدا شد و پلیس هرگز نتوانست علت و یا عامل یا عاملان احتمالی قتل وی را پیدا کند.

این قتل‌ها در شرایطی است که قانون حمایت از کودکان هنوز بلاتکلیف است و به تصویب نرسیده است.

توضیح ویدئو،

آیدین آغداشلو: اتهام آزار جنسی را قبول ندارم

#من-هم ایرانی

شهریور ماه فرمانده پلیس تهران از بازداشت کیوان امام خبر داد که متهم به آزار جنسی شماری از زنان و دختران و تجاوز به آنان است.

گزارش گروه قابل توجهی از دختران و زنان درباره آزار جنسی این پسر جوان، هفته‌ها بعد منجر به شکل‌‌گیری جریانی در میان زنان ایران شد که هر یک از تجربه‌های تلخ آزار جنسی خود نوشته‌اند. نام مردان سرشناسی به عنوان آزارگر مطرح شد و در میان روایت‌ها نام آیدین آغداشلو، نقاش بیشتر از همه برده شد. اما او این اتهام‌ها را نپذیرفته است. در دی ماه ن شکست رکورد حراج تهران با فروش میلیاردی یک تابلو از آیدین آغداشلو واکنش‌های بسیاری را در پی داشت.

• د

توضیح ویدئو،

جنجال بر سر سوخت مازوت و نقش آن در آلودگی هوا در ایران

انسولین نایاب شد، برق رفت، مازوت نفس‌ها را گرفت

در مهر ماه کمیاب و نایاب شدن انسولین در ایران، موجب اعتراض کاربران شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ "انسولین نیست" شد.

قطعی برق در بیشتر مناطق تهران در پی "توقف تولید" در چند نیروگاه هم از دیگر خبر‌های این ماه بود که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب یافت.

در همین ماه همچنین آلودگی هوای تهران با افزایش مصرف مازوت "اوج‌ گرفت" که برخی گزارش‌ها حکایت از آن داشت که استفاده مزارع استخراج بیت‌کوین از سوی برخی شرکت‌های چینی عامل این خاموشی‌ها بوده است.

انحلال جمعیت امام علی

دادگاهی در تهران حکم به انحلال "جمعیت دانشجویی امام علی" داد. این تشکل، بزرگترین ان‌جی‌او فعال در حوزه آسیب‌های اجتماعی و بازتوانی کودکان کار و زنان آسیب‌دیده بود. شاکی این تشکل وزارت کشور دولت حسن روحانی بود.

توضیح ویدئو،

درگذشت بهنام محجوبی، درویش گنابادی که از 'شکنجه و بدرفتاری' ماموران امنیتی ایران شکایت داشت

مرگ بهنام محجوبی

۲۵ بهمن ماه، بهنام محجوبی، زندانی عقیدتی و یکی از دراویش گنابادی در بیمارستان لقمان تهران «جان باخت» باخت. خانواده و دوستان و تعدادی از نهاد‌های حقوق بشر، بارها درباره وضعیت سلامت او هشدار داده بودند. پزشکی قانونی هم تشخیص به عدم تحمل کیفر داده بود.

همزمان با بالا گرفتن انتقادها از مرگ او، اداره کل زندان‌های استان تهران با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد علت "مسمومیت از طریق مصرف خودسرانه دارو" بود.

حکم زندان بهنام محجوبی در حالی ۳۱ خرداد اجرا شد و این درویش گنابادی تحت نظر روانپزشک بود. با آغاز دوران حبس، این زندانی سیاسی بارها دچار حمله عصبی شد و بدون رضایت او، از زندان به بیمارستان روانپزشکی رازی (امین‌آباد)‌ منتقل شده بود.

رویداد‌های فرهنگی

توضیح ویدئو،

گفتگو با شکوفه آذر؛ 'در این کتاب زیبایی فرهنگ کهن با ستمگری رژیم گره خورده'

سال با خبر راه یافتن رمانی از یک نویسنده ایرانی به نام شکوفه آذر به فهرست نهایی نامزدهای جایزه بوکر بین‌المللی برای اولین بار شروع شد.

همزمان وکیل ترانه علیدوستی، بازیگر سینما و تلویزیون، از صدور حکم پنج ماه حبس تعلیقی برای موکلش به دلیل انتشار توئیت‌هایی علیه نیروی انتظامی و گشت ارشاد خبر داد.

هشت فیلمساز شناخته‌شده ایرانی از جمله کیومرث پوراحمد نیز در بیانیه‌ای خواستار آزادی زندانیان سیاسی از جمله فعالان محیط زیست زندانی شدند.

حذف دختران از جلد کتاب‌های درسی

مقایسه طرح روی جلد نسخه قدیمی و جدید کتاب ریاضی سوم دبستان نشان داد که تصویر دختربچه‌هایی که در کنار پسران حضور داشتند، در چاپ سال تحصیلی جدید (۱۳۹۹) از روی جلد حذف شده است که همین مساله با انتقاد‌های بسیاری همراه شد.

در شهریور ماه ۳۱۳ نفر از سینماگران ایرانی با امضای بیانیه‌‌ای کوتاه خواستار "برچیده شدن نظام سانسور" و "حذف هر نوع پروانه فیلم‌سازی" شدند.

درگذشت استاد آواز ایران

در ماه مهر، محمدرضا شجریان، چهار سال پس از آن‌که برای آخرین بار جلوی دوربین ظاهر شد و اعلام کرد ۱۵ سال است به بیماری سرطان مبتلاست، در۸۰ سالگی‌ درگذشت.

ساسی مانکن دوباره امنیتی شد

در روزههای پایانی سال،‌ انتشار موزیک ویدیوی جدیدی از ساسی مانکن با یکی از بازیگران پورنوگرافی آمریکایی در ایران خبرساز شد و قوه قضائیه هم اعلام کرد با سازندگان آن برخورد خواهد کرد. در همین ارتباط دو برادر به نامهای حسن و بهروز منوچهری در شیراز دستگیر شدند. از آنها به عنوان "تنظیم‌کننده" تیزر و موزیک ویدیوی جدید این خواننده پاپ یاد شده است.