بیانیه پایانی کنگره سیزدهم کومه‌له

07.11.2012 - 23:27

کنگره سیزدهم کومه‌له زحمتکشان کردستان در روز 5 آبانماه 1391 برابر با 26 اکتبر 2012 میلادی کار خود را با فراخوان اتحاد صفوف کومه‌له و چپ کردستان برای عدالت اجتماعی و حق تعیین سرنوشت آغاز نمود و در روز 11 آبانماه برابر با یکم نوامبر پس از شش روز کار فشرده و مباحث پرشور و پر دیالوگ به پایان رسید.

طبق اساسنامه کومه‌له از ماه‌ها قبل کمیته مرکزی کومه‌له با تعین "کمیسیون تدارک کنگره" به آماده سازی و تدارک سیاسی و تشکیلاتی و فنی کنگره سیزدهم اقدام کرد. سه‌ ماه قبل از برگزاری انتخابات در تشکیلات های کومه‌له برای تعین نمایندگان کنگره کمیته مرکزی از میان اعضا حود سه ‌تن را به عنوان کمیسیون برگزاری انتخابات تعین نمود. این انتخابات در همه ی حوزه‌های تعین شده انجام شد و نمایندگان تشکیلات کومه‌له با انتخابات و رأی آزاد اعضا انتخاب شدند. کمیته مرکزی پس از انتخابات شماری از کادرهای کومه‌له را به عنوان ناظر به کنگره فراخواند. همچنین تعدادی از یاران با سابقه در طیف کومه‌له و شخصیتهای سیاسی سرشناس به عنوان مهمان به کنگره دعوت شدند.

کنگره سیزدهم کومه‌له از سوی هیأت رئیسه موقت کنگره با خوشامدگویی به همه شرکت کنندگان و با سرود انترناسیونال و یک دقیقه سکوت به یاد جانباختگان راه آزادی و سوسیالیزم و جنبش آزادیخواهی ملی کردستان آغاز شد.

در آغاز مسئول برگزاری انتخابات کنگره سیزدهم، گزارش خود از انتخابات در تشکیلات های گوناگون تقدیم کنگره نمود و با قرائت نام تک تک نمایندگان از کنگره تقاضای رأی اعتماد نمود. کنگره به اتفاق آرا این گزارش را تصویب و اعتبارنامه همه نمایندگان را تائید نمود. سپس هیأت رئیسه، رسمیت کنگره را اعلام نمود. آیین نامه پیشنهادی برای روال کار کنگره پس از بحث مختصر و با اصلاحیه هایی از سوی نمایندگان به تصویب کنگره رسید. هیأت رئیسه موقت نیز به اتفاق آرا نمایندگان به عنوان هیأت رئیسه کنگره سیزدهم کومه‌له به کار خود ادامه داد.

دستور جلسات کنگره سیزدهم که به تصویب نمایندگان رسید عبارت بودند از: 1_گزارش کمیته مرکزی به کنگره سیزدهم کومه‌له. 2_ برنامه سیاسی کومه‌له. 3_ اساسنامه کومه‌له. 4_ انتخابات کمیته مرکزی.

گزارش سیاسی و تشکیلاتی کمیته مرکزی به کنگره توسط رفیق عمر ایلخانی زاده دبیر کل کومه له ارائه گردید. گزارش سیاسی کمیته مرکزی به کنگره که یک روز کاری را به خود اختصاص داد با مروری کوتاه به اوضاع سیاسی جهان، بحران اقتصادی چند سال اخیر در جهان سرمایه داری، بررسی حوادث و موقعیت خاورمیانه و امکان تشدید جنگ و درگیری منطقه ای، آغاز شد و تحلیل و بررسی اوضاع سیاسی ایران و کردستان و وظائف و اولویت های کومه‌له را مورد بحث قرار داد.

در بحث اوضاع سیاسی جهان و بحران اقتصادی سرمایه‌داری در چند سال اخیره، بر این حقیقت تأکید شد که بحران سال های اخیر که اساسا با حمله به معیشت مزد بگیران از سوی سیاست سرمایەداری رها و لجام گسیختە و ابر قدرت ها و کمپانی و کارتل های عظیم اقتصادی و مالی روبرو بوده، نتوانسته است راه گشا باشد و بشریت با تردید و دودلی فزونتر به راه حل های آنان برای غلبه بر این بحران و نابسامانیهای فزاینده می نگرد. در مباحث کنگره تأکید شد که جنگ سرد دیگری عملا شروع شده است و لحن و گفتمان قدرت ها و قطبهای جهانی سرمایەداری بر پافشاری آنان بر منافع شان دلالت دارد. دوره کنونی دوره‌ای گذاراست که متأسفانه با بحران های اقتصادی، بیکاری های گسترده و مهاجرت های اجباری، جنگ ها و درگیریهای کم و بیش شدید همراه است. در واکنش به این بحران، اگرچه خودبخودی و خودجوش و زودگذر، اما جنبش ها و مقاومت های گاه پراکنده و گاه متحدانه و هماهنگ و وسیع شکل گرفته است. شاهد نزدیکی نیروهای چپ بوده‌ایم، شاهد جنبش های خودجوش بوده ایم که اساسا واکنشی است به عواقب و عوارض بحران سرمایه داری و مسائلی که به تبع آن صدها میلیون نفر را به کام ناامنی اقتصادی کشانده است. جنبش ها, شورش ها و انقلابات خاورمیانه و شمال افریقا که "بهار عربی" نام گرفت، بخش چشمگیری از مباحث این دستور جلسه را به خود اختصاص داد. نتایج "بهار عربی" هرچه باشد خود این انقلابات و شورش ها پردستاورد و تحول ساز بوده اند. "بهار عربی" عصیان توده های زحمتکش و محروم از آزادی و بیزار از یوغ دیکتاتورهای نظامی و سرکوبگر ده‌ها ساله بود کە شماری از این رژیمها از سوی ابرقدرت ها حمایت می شدند و عملا توسط آنان گمارده شده بودند. ظهور نیروها، احزاب و دستجاتی که از فردای "پیروزی" چند همسری را آزاد کردند از اهمیت "بهار عربی" نمی کاهد و نشان از واقعیت ده‌ها ساله‌ای دارد که این حکومت های دست نشانده و مورد حمایت ابرقدرتها جز باکشتن آزادی و خشک کردن هر اندیشه آزادیخواهی و برابری طلبانه و انسانی نمی توانستند به حکومت خود ادامه دهند. پس از "بهار عربی" سیمای سیاسی خاورمیانە و حتی توازن سیاسی میان قطب های جهانی دگرگون شده است. خاورمیانه کماکان مرکز تحولات و زورآزمایی نیروهای منطقه‌ای و جهانی است. گزارش سیاسی کمیته مرکزی کومه‌له با حساسیت و دقت اوضاع خاورمیانه را مورد بررسی قرار داد. آنچه در سوریه شاهد آن هستیم مجموعه‌ای از تضادهای منطقه‌ای را در خود متمرکز کرده است که اهمیت آن فراسوی مرزهای خاورمیانه است. ایران و ترکیه به تدریج به دو قدرت مهم تحولات خاورمیانه بدل شده‌اند و قدرت های عظیم نیز نظاره گران فعالی هستند که با تقویت نیروهای دلخواه و متحد خویش در این کشمکش دخیل و سهیمند.

موقعیت کرد و جنبش های آزادیخواهی ملی کردستان در خاورمیانه تغییرات عمده‌ای به خود دیده است. حکومت منطقه‌ای کردستان عراق پایه‌هایش را محکم تر کرده است، در کردستان ترکیه جنبش مردمی و خواست حق تعین سرنوشت رساتر به گوش می رسد و در پارلمان کشوری که میلیون ها کرد "ترک های کوهی" نام گرفتە بودند صدای دادخواهی، حق طلبی و حقوق ملی آنها در انظار جهانیان بلند شده است. احزاب کردستانی کنگره‌شان را در قلب پایتخت ترکیه، برگذار می کنند و با اجماعی از نمایندگان احزاب کردستانی در همه‌ی بخش های آن جنبش دادخواهی « کرد و کوردستان را در دل خاورمیانه "جدید" اجتناب ناپذیر ساخته است. در کردستان سوریه، عملا مردم و احزاب آن حاکم گردیده‌اند. در کردستان تحت سلطه رژیم جمهوری اسلامی نیز، علی رغم ملیتاریسم و تداوم اعدام های سیاسی و زیر حکم اعدام نگهداشتن فعالین ومبارزین کردستان جمهوری اسلامی بیگانه با مردم و هراسان از تداوم حاکمیتش است. جنبش های آزادیخواهی کردستان در خاورمیانه در ده‌ها سال گذشته، از پتانسیل های عظیم آزادیخواهی، دمکراتیک، سکولار و مترقیانه برخوردار بوده‌اند و تکیه‌گاه مهمی برای شناخت خاورمیانه‌ای خواهد بود که نیروهای دمکراتیک و چپ می توانند محور آن باشند.

در گزارش سیاسی کمیته مرکزی، اوضاع سیاسی ایران و موقعیت جمهوری اسلامی با تأکید بر این واقعیت مورد بحث قرار گرفت که رژیم اسلامی در داخل و در بالاترین هرم قدرت خود با بحران قدرت, بحران مشروعیت و بحران حکومتی عمیق دست بە گریبان بوده و در موقیت بین المللی عرصه را بر خود تنگ تر دیدە است. رژیم اسلامی واپسین تلاش اش را در خارج از مرزهای خود برای تقویت دستجات و حکومت های اسلامی و دیکتاتوری به کار انداخته است. تقلاهای رژیم اسلامی برای نجات بشار اسد و نجات سوریه که بخش عظیمی از انرژی مادی و معنوی خود و هم پیمانان منطقه‌ای اش را به خود مشغول کرده است نشان از تنگناهای منطقه‌ای و جهانی این رژیم دارد.

رژیم اسلامی بیش از هر زمان دیگر افسانه و توهم تغییر در خود را نابود کرده است و آخرین کارت "اصلاح طلبان حکومتی" به نام "جنبش سبز" نتوانست نیرویی را برای استحاله این رژیم فراهم آورد. جنبشی که پس از انتخابات دوره دوم احمدی نژاد، با حضور میلیونی بر پا شد، ماه‌ها طول کشید و مقاومت عظیمی را علیه یکی از سازمان یافته‌ترین نیروهای سرکوب سامان داد، جمهوری اسلامی را به راستی فقط چند گام به فروپاشی نزدیک ساخت. رهبران "سبز" در هراس از رادیکال شدن جنبش و توهم به استحاله رژیم و با پیشینه‌ای که در درون این رژیم و در دوران " طلایی" خمینی داشتند نمی توانستند هیچ مشروعیت مردمی برای خود دست و پا کنند. کنگره کومه له با تأکید بر سیاست های چند ساله گذشته خود در برخورد با "جنبش سبز" بر ناممکن بودن هر نوع اصلاح در جمهوری اسلامی و شکست پروسه و نظر اصلاح طلبی مجددا تأکید نمود و عملکرد این گرایش را در اپوزیسیون به زیان جنبش مردمی و دمکراسی خواهی ارزیابی کرد. گزارش همچنین تلاش های آلترناتیوسازی و برگزاری کنفرانس های یکی دوسال گذشته از سوی بخشی از اپوزیسیون متمایل به اصلاح طلبان را شکست خورده دانسته و این سناریوسازی ها را در خلاف مسیر آزادیخواهی و مصالح مردم و اراده آنان قلمداد کرده و بر اصالت و استقلال و حضور مردم در جنبش تأکید داشت.

مبحث اوضاع سیاسی ایران به حضور موثرتر جنبش های اجتماعی کارگران، زنان، خلق های ایران اشاره داشت. رهبران جنبش کارگری و فعالین زنان به زندان ها افکنده شده‌اند و نامشان بر رسانه‌های جهانی و مراکز دفاع از حقوق بشر نقش بسته است. جنبش های اجتماعی در ایران در دل اوضاع کنونی و شرایط متحول فعلی می روند که در خیزش های آتی نقش آفرینی کنند.

کنگره کومه‌له تأکید کرد که کومه‌له برای تقویت جنبش دمکراسی خواهی و جنبش سرنگونی خواهی لازم به تحرک وسیع تری در میان نیروها و احزاب سیاسی چپ و دمکرات است و در این راستا باید فعالیت ها، تماس ها و تلاشهایش را محوری تر و سازمان یافته تر سازد.

در اوضاع سیاسی کردستان، باتوجە بە مقاومت چند ده‌ساله مردم کردستان کنگره کومه‌له با ستایش و قدردانی آغاز به کار کرد. جمهوری اسلامی سخت ترین شرایط را بر مردم کردستان تحمیل کرده است. جنگ اقتصادی، جنگ خاموش سال های اخیر و کنونی این رژیم با مردم کردستان معلوم است. اعدام فعالین سیاسی در کردستان و علیه مبارزین کرد بیشتر و پابرجاست. با این وجود, مقاومت های عظیم و درخور تحسین احسان فتاحیان و فرزاد کمانگر و دیگر مبارزین خلق کرد، جنبش مردمی و توده‌ای کردستان را به جنب و جوش انداخت. اعتصاب عمومی 23 اردیبهشت ما سال 1389، چندین سال رکود سیاسی را جبران کرد و نشان داد که رژیم اسلامی و در آینده نیز هیچ رژیم اشغالگر و دیکتاتوری در کردستان جایگاهی ندارد.

جنبش های اجتماعی کارگران، زنان، دانشجویان و جنبش سیاسی و مدنی خود را بالا کشیده اند. ارزش های دمکراتیک، مترقیانه و مدرن با وجود این جنبش ها در دل جنبش آزادیخواهی ملی کردستان پر واضح تر شده‌اند.

کومه‌له و کنگره‌اش بار دیگر بر حق تعین سرنوشت تأکید نمود. بر راه حل فدرالی و همزیستی مسالمت آمیز و متحدانه خلق های تحت ستم در ایران اشاره کرد و در این راستا رفراندوم و همه پرسی از مردم برای شیوه حق تعین سرنوشت خود تأکید داشت. کنگره‌ هم چنین همکاری فشرده احزاب کردستان و تلاش های موثر در این راستا را به عهده رهبری گذاشت و تلاش های چند ساله اخیر رهبری کومه‌له را دلسوزانه و مسئولانه دانست. کنگره کومه‌له بار دیگر برای اتحاد صفوف کومه‌له و همکاری نزدیک همه جریانات کومه‌له مورد تاکید قرارداد و برپروسه نزدیک شدن و دیالوگ فشره و صمیمانه انگشت گذاشت. کنگره همچنین در اصلی ترین شعار خود بر نزدیکی و همکاری نیروهای چپ و سوسیالیست در کردستان پای فشرد. مبارزین و کادرهای جنبش چپ در کردستان می توانند باهم همکاری کنند. کنگره کار در این راستا را وظیفه رهبری آینده کومه‌له دانست.

در بحث اوضاع سیاسی کردستان، جنبش زنان کرد، جنبش روشنگری در کردستان و ضرورت کار ویژە وهمکاری بی دریغ را با این جنبش ها مورد تأکید قرارداد.

در بخش گزارش تشکیلاتی کمیته مرکزی به کنگره، سخنران و نماینده کمیته مرکزی به کمبودها و ضعف های اساسی در کار چند ساله گذشته رهبری اشارات صریح و صمیمانه‌ای نمود. بر رویدادها و حوادثی که در این چند سال بر کار ما تأثیر گذاشت. بر حاکم شدن روحیه نظامی گری کە اعزام واحدهای پیشمرگ را بدنبال داشت و در مواردی هم غیر قابل کنترل شد که صدمات و لطمات جانی سختی متحمل شدیم. کنگره بدرستی براین نکتە انگشت گذاشت. سخنرانان کنگره در این بخش از گزارش کمیته مرکزی با صراحت و شفافیت تمام کارکرد رهبری کومه‌له را مورد ارزیابی قرار دادند. فضای کنگره در این مبحث، سیمایی از یک حزب زندە و پویا و کادرهایش را نشان می دهد که در فرصت کافی و مناسب، کمبودها و نارسایها را بە باد انتقاد می گیرند، نقاط قوت و زحمات رهبری را تقدیر می کنند و مسئولانه برای دوره آتی پیشنهاد ارائه می دهند.

در گزارش تشکیلاتی, کمیته مرکزی به بررسی اساسی ترین رویدادها و نحوه ی کارکرد ارگانهای اصلی تشکیلات پرداخته بود. کمبود و نارسایی ها را با صراحت مورد نقد قرار داده و در عین حال نقاط قوت کار ارگانهای مرکزی را بیان نمود. همچنین سیاسیت ما در دوره آتی برای ارگانهای اصلی را مورد بحث قرار داده و خطوط اصلی جهت گیری های ما را تعین نمود.

نمایندگان در این بحث نیز به طرح انتقادات خود پرداخته و در راستای گزارش ،انتظارات خود را به روشنی بیان نمودند. جهت گیری اصلی در این مبحث تأکید بر حزبیت و تسهیل ارتباط بالا و پائین در حزب وهمچنین به تقویت روند آموزش در حزب بها داده شد. کمیته مرکزی منتخب کنگره 13 موظف گردید تا برای تأمین دمکراسی در درون تشکیلات و تقویت انضباط حزبی و کار جمعی، گام جدی تر بردارد و بر اجرای اساسنامه تأکید شد.

مبحث دیگر کنگره، برنامه سیاسی کومه‌له بود. که رفیق جلیل آزادیخواه به عنوان معرف این بحث سخن گفت. از ماه‌ها قبل کمیسیون تدارک کنگره، کمیسیون ویژه‌ای برای تغییرات و اصلاحاتی احتمالی در برنامه سیاسی کومه‌له تعیین نمود.

پس از مباحث لازم پیش نویس اصلاحات تقدیم کمیته مرکزی گشته و با مرور آن در جلسات کمیته مرکزی پیش نویس نهایی تقدیم نمایندگان کنگره شد. در کنگره با اختصاص زمان، ملاحظات و نظرات حاضرین مبحث برنامه غنی تر گردید. نهایتا کنگره به اتفاق آرا کلیات برنامه سیاسی کومه‌له را تصویب کرد و انتشار نهایی آن را به عهده کمیته مرکزی منتخب کنگره سیزدهم سپرد.

مبحث دیگر، اساسنامه کومه‌له بود که رفیق رضا کعبی معرف آن شد. در زمینه اساسنامه نیز مباحث جدی از ماه ها قبل در میان کمیسیون تدارک و کمیته مرکزی و اعضا در سمینارهای گوناگون جریان یافت. نهایتا قبل از کنگره پیش نویس اصلاح شده اساسنامه کومه له تقدیم نمایندگان گردید. در کنگره نیز این مباحث به طرز فعالی تداوم یافت. مباحث کنگره عمدتا حول و حوش ساختار رهبری کومه‌له و کارکرد سازمانی آن متمرکز شد. در این باره دیدگاه های گوناگون در فرصت های لازم و کافی مواضع و استدلال های خود را تشریح کردند. نهایتا کنگره با اکثریت آرا نمایندگان، کلیات اصلاحیه را به تصویب رساند و انتشار متن نهایی را به کمیته مرکزی آینده واگزار کرد.

آخرین دستور جلسه کنگره انتخاب کمیته مرکزی بود. قبل از رأی گیری و پروسه کاندیداتوری مباحث جدی و فعالی درباره کمیته مرکزی کومه‌له، نقش و جایگاه، وظائف و کارکردش مطرح گردید. معرف اولیه این بحث رفیق عمر ایلخانی زاده بود و با اظهار نظرهای فعالانه حاضرین در کنگره وسعت یافت.

نهایتا کنگره پس از کاندیدا شدن شمار وسیعی از کادرهای کومه‌له برای کمیته مرکزی، با رأی اکثریت خود 19 رفیق را به عنوان اعضای اصلی کمیته مرکزی و 6 رفیق دیگر را به عنوان اعضای علل البدل کمیته مرکزی انتخاب نمود.

کنگره‌ در آغاز روز سوم کار خود در روز هفتم آبانماه در بیست و پنجمین سالروز جانباختن رفیق دکتر جعفر شفیعی با اعلام یک دقیقه سکوت، نام و یاد و خاطره این سیمای محبوب، از رهبران شناخته‌شده‌ کومه‌له و از سخنوران و رهبران جنبش چپ و سوسیالیستی و جنبش آزادیخواهی مردم کردستان را گرامی داشت.

غروب روز 11 آبانماه برابر با اول نوامبر در مراسم اختتامییه‌ حزبی با شرکت کادرها و اعضا و پیشمرگان کومه‌له و با سخنرانی رفیق عمر ایلخانی زاده‌ دبیر کل کومه‌له کنگره‌ رسما به پایان رسید. در این مراسم از همه‌ی واحدهای حفاظتی، خدماتی و تدارکاتی و همه‌ی رفقایی که در طول کار کنگره‌ با کار مداوم زحمات فراوانی کشیدند، قدردانی نمود و به همه‌ی آنان تقدیرنامه‌ اهدا شد.

اسامی اعضاء اصلی رفقای کمیتە مرکزی منتخب کنگرە سیزدەهم کومەلە:

1- جلیل آزادیخواە

2- عمر ایلخانیزادە

3- باقی طالب العلم

4- عثمان خلیلی

5- خلیل دشتی

6- ولی رستمی

7- جبرئیل رستمی

8- ریبوار رشید

9- سادق زندی

10- هیرش علیزادە

11- بیژن قبادی

12- کریم کریمی

13- رضا کعبی

14- عبدالـلە کهنە پوشی

15- فریبا محمدی

16- سعدی محمدپور

17- محسن مرادی

18- نوید مهراور

19- عطا ناصرسقزی

اسامی رفقای علل بدل کمیتە مرکزی منتخب کنگرە سیزدەهم کومەلە:

1- کیوان ثنایی

2- یادگار شیخ الاسلامی

3- اسعد درودی

4- سعدون کاکە باوە

5- جعفر محمد امینی

6- فرزاد محمدی

کمیته‌ مرکزی کومه‌له زحمتکشان کردستان

15 آبانماه 1391 / 5 نوامبر 2012

بەیاننامەی كۆتایی سێزدەهەمین كۆنگرەی كۆمەڵە

سێزدەهەمینكۆنگرەی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان، لە ڕۆژی 5ی خەزەڵوەری ساڵی 1391 بەرانبەر بە، 26ی ئۆكتۆبری 2012ی زایینى بە دورشمی "یەكگرتوویی ڕیزەكانی كۆمەڵەو چەپی كوردستانی بۆ دادوەریی كۆمەڵایەتی و مافی چارەی خۆنووسین" دەستی بە كارەكانی خۆی كرد و لە ڕۆژی 11ی خەزەڵوەر بەرانبەر بە 1ی نوامبر پاش 6 ڕۆژ كاری چڕوپڕ و دیالۆگی ڕاشكاوانە و گفتوگۆی كراوە كۆتایی بە كارەكانی خۆی هێنا.

بە پێی پێڕەوی ناوخۆی كۆمەڵە، چەند مانگ پێشتر كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵە بە ڕێخستن و ئامادە كردنی "دەستەی ئامادەكاری كۆنگرە" لە ئامادەكردنێكی سیاسی و ڕێكخستنیی هەمە لایەنەدا سەرقاڵی پرۆژەی كۆنگرەی 13ی كۆمەڵە بوو. لە 3 مانگ پێشەوە هەڵبژاردنی نوێنەرەكانی كۆمەڵە لە ڕێكخستنەكاندا بۆ كۆنگرە ئەنجامدرا. كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵە 3 ئەندامی خۆی وەك بەرپرسی ڕاپەڕێنەری هەڵبژاردنەكان دیاری كرد. ئەم هەڵبژاردنانە لە هەموو بەش و ڕێكخستنەكانی كۆمەڵەدا ئەنجام درا. نوێنەرانی ڕێكخستنەكانی كۆمەڵە بە هەڵبژاردنی ئازاد و ڕاستەوخۆی ئەندامان هەڵبژێردران. كومیتەی ناوەندی دوای هەڵبژاردن ژمارەیەک لە كادرەکانی وەک چاودێر بانگهێشتی كۆنگرە كرد، سەرەڕای ئەمەش ژمارەیەكی بەرچاو لە هاوڕێیانی كۆمەڵە و كەسایەتییە ناسراوە سیاسیەكان وەك میوان بانگهێشتی كۆنگرە كران. كۆنگرەی 13ی كۆمەڵە لە لایەن دەستەی بەڕێوەبەرایەتیی كاتییەوە وێڕای بەخێرهاتنی میوانەكان و نوێنەرانی كۆمەڵە، بە سروودی ئێنترناسیۆناڵ و خوكەیەك وەستان بۆ یادی هەموو گیانبەخت كردووانی ڕێگای ئازادی و سۆسیالیزم و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازیی نەتەوەیی كوردستان، دەستی بەكار كرد. لە دەسپێكی كاری كۆنگرەدا بەرپرسی هەڵبژاردنەكانی كۆنگرەی 13 ڕاپۆرتە هەواڵی خۆی لەمەڕ هەڵبژاردنی ڕێكخستنەكانی كۆمەڵە پێشكەش بە كۆنگرە كرد و بە خوێندنەوەی ناوی نوێنەران، داوای لە كۆنگرە كرد كە تەندورست بوون و متمانە بەخشیی نۆێنەران بخاتە بەر دەنگدان. كۆنگرە بە تێكڕای دەنگ ئەم ڕاپۆرتەی پەسەند کرد و بڕوای خۆی بەخشیە هەموو نوێنەران و هەڵبژێراوان. پاشان دەستەی سەرۆكایەتی كاتی ڕەسمی بوونی كۆنگرەی ڕاگەیاند. پێڕەوی پێشنیار كراو بۆ بەڕێوەبردنی كۆنگرە پاش باس و لێكۆڵینەوەیەكی كورت پەسەند کرا. دەستەی بەڕێوەبەری كاتی وەكوو دەستەی بەڕێوبەرایەتی هەمیشەیی هەڵبژێردراو درێژەی بە كارەكانیدا. كۆی بابەتی دانیشتنەكانی كۆنگرەی سێزدەی كۆمەڵە كە نوێنەران بڕیاریان لەسەر دابوو، بریتی بوو لە: 1_ ڕاپۆرتی كومیتەی ناوەندیی بۆ كۆنگرەی 13ی كۆمەڵە.2_ بەرنامەی سیاسی كۆمەڵە. 3_ پێڕەوەی ناوخۆی كۆمەڵە 4_ هەڵبژاردنی كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵە.

ڕاپۆرتی سیاسی و ڕێکخراوەیی كومیتەی ناوەندیی بۆ كۆنگرە لە لایەن هاوڕێ عۆمەر ئێلخانی زادە سكرتێری گشتیی كۆمەڵەوە پێشكەش كرا. ڕاپۆرتی سیاسی كومیتەی ناوەندی بۆ كۆنگرە ڕۆژێكی كاریی بە خۆیەوە تەرخان كرد. راپۆرت بە تێڕامانی كورت لە بارودۆخی سیاسیی جیهان و قەێرانی ئابووری لەم چەند ساڵەی دوایی لە دونیای سەرمایەداریدا، لێكدانەوەی ڕووداوەكان و دۆخی ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەگەری سەرهەڵدانەوەی شەڕ و لێك ڕاسانی ناوچەیی، دەستی پێكرد. شرۆڤە و لێكدانەوەی بارودۆخی ئێستای كوردستان و ئێران و ئەرك و كارەسەرەكیەكانی ئێستای کۆمەڵەشی خستە بەر باس.

لە لێكدانەوەی بارودۆخی سیاسیی جیهان و قەێرانی ئابوریی سەرمایەداری لەم چەند ساڵەی دواییدا، پێ لە سەر ئەم ڕاستییە داگیرا كە: سەرمایەدایی رەها لەم ساڵانەی دواییدا، ژیان و ژینی چەوساوان و هەژاران و كرێگیرانی بە توندی كردۆتە ئامانجی خۆی و لە لایەكی ترەوە سیاسەتی سەرمایەداریی وێرانكەر و بێ بەربەست و كۆمپانی و كارتلە گەورە ئابووری و ماڵیەكان گوشارێكی تر بوو لە سەر خەڵکی کەم داهات. مرۆڤایەتی بە شك و دوو دڵی زۆرترەوە دەڕوانێتە ئەم ڕێگە چارانەی قەیرانی ئابووری و لە كردەدا ناكاراییان بۆ چارەسەری قەێرانەكان سەلماوە. لە باسەكانی كۆنگرەدا ئەم ڕاستیە ئاماژەی پێدرا كە، شەڕی سارد بە چەشنێکی دیكە دەستی پێ كردۆتەوەو شێوەی ئاخاوتن و گوتاری زلهێزەکانی جیهانی سەرمایەداری و پێداگرییان لەسەر بەرژەوەندییەكانی خۆیان، ئاماژەی ڕۆشنە بۆ هەڵگیرسانەوەی دەورەیەکی دیکەی شەڕی سارد. دەورەی ئێستا هاوڕێیە لەگەڵ قەێرانە ئابوورییەكان و بێكاری فراوان و كۆچ و كۆچبەری نەخوازراو و شەڕ و خوێنڕێژیی توند و هەژێنەر. لە بەرانبەر ئەم قەێرانەو كاردانەوەیان لەسەر كۆمەڵگا هەرچەندە خۆبەخۆ و كەم ماوەو كورت، بەڵام هەندێ بزاوت و بزووتنەوەو بەرخۆدانیش لێرەو لەوێ ڕوویداوە كە جۆرێک یەكگرتوویی و هاودەنگی و بەربڵاوی پێوە دیارە.

لێك نزیك بوونەوەی هێزە چەپەكان، سەرهەڵدانی بزاوتە خۆبەخۆەكان لە بنەڕەتدا، ڕاسانە لە بەرانبەر كاریگەرییەكانی قەێرانی سەرمایەداری كە بووەتە هۆی ئەوە كە سەدان میلیۆن ئینسان، دڵەڕاوكەو ترسی داهاتوو و لە دەستدانی كار و گوزەرانی خۆیانیان هەبێ.

بزووتنەوە و ڕاپەڕین و شۆڕشەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باشووری ئەفریقا كە بە بەهاری عەرەبی ناوزەد دەكرێت، بەشێكی زۆری لە گفتگۆكان و دانووسانی ئەم بەشەی كۆنگرەی بە خۆیەوە تەرخان كرد. بەرەنجامەكانی بەهاری عەرەبی هەرچی بێت،ئەم شۆڕشانە خۆیان گۆڕانكاری هەراویان سازداوەو دەسكەوتی زۆریان بووە. بەهاری عەرەبی ڕاپەڕینی جەماوەری زەحمەتكێش و بێ بەشی پەراوێزە كە لە ئازادی دابڕاوەو بێزار لە کۆت و بەندی دیكتاتۆرە سەربازییەكان و خوازیاری مافە. دەیان ساڵ بوو كە، هەندێك لەو ڕژیمە دیكتاتۆر و سەرەڕۆیانە لە لایەن زلهێزەكانەوە بە ئاشكرا پشتیوانی دەكران و لە ڕاستیدا ئەوان ڕایانگرتبوون و بەڕێوەیان دەبردن. هەر لە بەرەبەیانی سەركەوتندا دەركەوتنی تاقم و هێز و حزبگەلێ لە بڕێک شوێن كە، چەند هاوسەرییان ئازاد كرد، لە گرنگیی بەهاری عەرەبی كەم ناكاتەوەو لە ڕاستیدا ئاماژەیە بۆ ڕاستیەكی دەیان ساڵە كە، ئەم حكومەتە كۆنەپەرست و دەستنێژانەو پارێزراوانەی زلهێزەكان جگە لە كوشتنی ئازادی و وشك كردنی هەر ئەندێشەیەكی ئازادیخوازی و بەرابەری ویست و ئینسانی، كارێكی دیكەیان نەكردووەو بەم شێوەیەش نەبووایە نەیاندەتوانی درێژە بە ژیانی خۆیان بدەن. پاش بەهاری عەرەبی سیمای سیاسی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەنانەت هاوسەنگیی نێوان جەمسەرەكانی جیهانیش گۆڕا. دیسانەوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناوەندی گۆڕانكاری هێزە ناوچەیی و جیهانیەكانە.

ڕاپۆرتی سیاسیی كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵە بە هەستیاری و وردبینیەوە بارودۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی دایە بەر باس و لێكۆڵینەوە. ئەوەی ئێستە لە سووریە دەیبینین كۆیەك لە دژایەتییە ناوچییەكانی لە خۆیدا كۆ كردووەتەوە. كە گرنگییان لەسەرۆی سنوورەكانی ئێستای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوەیە. ئێران و تووركیە وردە وردە وەك دوو هێزی گرنگ لە گۆڕانكارییەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا خۆیان دەبیننەوەو هێزە گەورەكانی تر، چاودێرانی چالاكی ئەم گۆڕەپانانەن و بە یارمەتی و بەهێز كردنی لایەنەكانی دڵخوازی خۆیان و هاوئاراستەكانیان ئەم كێشەو گرفتانە بەهێزتر دەكەن و بەشداری ڕاستەقینەی ئەم بابەتەن. پێگەی كورد و بزووتنەوە ڕزگاری خواز و نەتەوەییەكەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا گۆڕانكاریی گرنگ و گەورەی بە خۆیەوە بینیوە. هەرێمی كوردستان پایەو بنەماكانی خۆی بەهێزتر و ڕاوستاوتر كردووە. لە كوردستانی بندەستی توركیە، بزووتنەوەی جەماوەریی و ویستی مافی چارەی خۆ نووسین بەرجەستەتر و بانگ بەرزتر دەگاتە گوێ و لە پەرلمانی وڵاتێكدا كە، بەدەیان ملیۆن كورد "توركی كوێستانی ناوزەد دەكران" هاواری دادخوازی و ماف ویستی و حەق بێژی نەتەوەییان لە بەرانبەر جیهانیاندا بڵند و بڵندتر بووە. حزبە كوردستانییەكان كۆنگرەكانیان لە دڵ و پایتەختی توركیەدا دەگرن و بە هاوڕێی و هاوئاهەنگی نوێنەرانی حزب و لایەنە كوردیەكانی باقی بەشەكانی دیكەی كوردستان، بزووتنەوەی ڕزگاریخواز و ماف ویستی كورد و كوردستان لە دڵی ڕۆژهەلاتی ناوەڕاستی تازەدا بەرجەستەتر دەكەنەوەو خۆلێدزینەوەی مەحاڵە. لە كوردستانی بندەستی سووریە لە ڕاستیدا خەڵك و حزبە كوردییەكان بڕیاردەری چارەنووسی خۆیانن و لە كوردستانی ڕۆژهەڵاتدا سەرەڕای هەموو گوشاری نیزامی و زەبر و زەنگ و ئێعدامە سیاسیەكان و تۆقاندن و ترساندنی چالاكانی كورد، ڕژیمی ئیسلامی بێگانەو تەریكتر لە خەڵك ماوەتەوەو هەراسان و ترساو، لەرزی درێژەدانی دەسەڵاتی خۆی لێ نیشتووە. کوردستانی ناو ئێران سەروەریی ملکەچنەبوونی بۆ کۆماری ئیسلامی بە هەمووان سەلماندوە و بزاوتی رزگاریخوازی کورد دەور و پانتایەکی بەرینتری گرتۆتە خۆ و ئێستاش هێزە سیاسیەکانی کوردستان بێ رکەبەرن. بزووتنەوە ڕزگاریخوازەكانی كورد لە ڕۆژهەلاتی ناوەڕاستدا لە دەیان ساڵی ڕأبردووەوە خاوەنی توانایی و پۆتانسیەڵی هەرە مەزن و فرە دامەنە بووە و بەگیانی دێمۆكراتیك و پێشكەوتن خوازانەوە هەمیشە فاكتەرێكی گرنگ بووە بۆ ناسینی ڕۆژهەڵاتێكی ناوەڕاست كە، هێزە دێمۆكرات و چەپەكان دەتوانن بنەمای سەرەكی و كۆڵەكەی ڕاگرتنی بن. لە ڕاپۆرتی سیاسی كۆمیتەی ناوەندیدا بارودۆخی سیاسی ئێران و پێگەی ئێستای كۆماری ئیسلامی بە لەبەرچاو گرتنی ڕاستیەكانی ئێستا و بارودۆخی ئەم ڕژیمە كەوتە بەر باس و لێكۆڵینەوەو قەێرانە ناوخۆییەكانی كە، لە سەرۆترین ئاستی هێرەمی دەسەڵاتەوە دەست پێ دەكات و لەگەڵ قەێرانی ڕەوایی و قەێرانی دەسەڵاتدارییەتی قووڵ ڕووبەڕوو دەبێتەوە. بارگاو بوونی هەموو بوون و یەكەكانی بە قەێرانی ناوخۆییەوە بگرە تا كەوتنە بارودۆخێكی دژواری نێونەتەوەییەوە كە ڕۆژ لەگەڵ ڕۆژ گوشاری لەسەر زۆرتر دەكات، بە وردی باسیان لێ كرا. ڕژیمی ئیسلامی دواهێز و گوڕی خۆی خستووەتە كار كە لە دەرەوەی سنوورەكانی ئێران هەندێ دەستە و تاقم و حكومەتە دیكتاتۆرییەكان ببووژێنێتەوە، هەوڵ و هاوارەكانی ڕژیم بۆ دەربازكردنی بەشار ئەسەد و دەسەڵاتەكەی بەشێكی زۆر لە وزەو توانای مادی و مەعنەوی خۆی و هاوپەیمانە ناوچەییەكانی قووت داوە. كە ئەمە خۆی ئاماژەیەكی ڕوونە بۆ كەوتنە گوشار و تەنگەژەی جیهانی و ناوچەیی ڕژیم. ڕژیمی ئیسلامی ئێستا زۆرتر و زۆرتر لە هەر كاتێكی تر ئەفسانەو وەهمی گۆڕینی لە هەناوی خۆیدا لەبار بردووەو دوا كارتی ڕێفۆرمخوازانی نێو دەسەلاتیش بە ناوی بزووتنەوەی سەوز لە سەرەتاوە ڕۆشن بوو کە ناکام دەمێنێتەوە. ئەوانیش نەیانتوانی كارێك بكەن بۆ گۆڕینی ڕژیم لە ناوەوەی خۆی. بزووتنەوەیەك كە پاش دەوری دووهەمی هەڵبژاردنی ئەحمەدی نژاد هاوڕێ لەگەڵ جەماوەری بەرفراوان و ملیۆنی هاتە مەیدان و بۆ ماوەی چەند مانگێك درێژەی كێشاو خۆی ڕاگرت، بەرخۆدان و ڕووبەڕوو بوونەوەیەكی مەزن بوو لە بەرانبەر یەكێك لە ڕێكخراوترین هێزەكانی سەركوت و میلیتاریست و کۆنەپەرەست لە مێژووی ئێراندا. لە ڕاستیدا ئەم بزووتنەوەیە ڕژیمی ئیسلامی تا نزیكی لێك ترازان و هەڵوەشانەوە برد، سەرانی سەوز لە ترس و دڵەڕاوكێ ڕادیكاڵ بوونەوەی بزووتنەوەو وەهمی گۆڕانی لە ناوخۆی ڕژیمەوە بەو پیشەو پێشینەیەوە كە لە ناو ڕژیم و دەورانی خومەینیدا بوویان، باش دەیانزانی ناتوانن هیچڕەواییەکی بەرفراوانی جەماوەر بۆ خۆیان وەدەست بهێنن. كۆنگرەی كۆمەڵە بە لەبەرچاو گرتنی ئەو ڕاستیانەو پێداگرتنەوە لەسەر سیاسەتی چەند ساڵەی خۆی لە ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ بزووتنەوەی سەوز لە سەركوتانەوەو نووچدان و نەگونجاو بوونی هەر چەشنە گۆڕانگەڕیەكی ناو دەسەڵات پێداگری كردەوەو بە ڕاشكاوی نووچدان و شكانی پرۆژەی ڕێفۆرمخوازانی ناو دەسەڵاتی، ڕاگەیاند. بوون و بەرجەستە بوونەوەو بە كردە دەرهاتنی ئەم ڕەگەزەی لە ئۆپۆزیسیۆندا بە زیانی بزووتنەوەی خەڵكی و دێمۆكراسی خوازی زانی. هەروەها ڕاپۆرتی كۆمیتەی ناوەندیی هەوڵی ئاڵترناتیڤ سازی و ڕێكخستنی كۆنفرانسەكانی وەك ئەوانەی ساڵی ڕابردووی لە لایەن بەشێك لە ئۆپۆزیسیۆنی مایل بە ڕێفۆرمخوازان خستە بەر باس و بە پرۆژەیەكی تێكشاو و ناكاراو بێ بەرەنجامی زانی. ئەم جۆرە سناریۆیانەی دژ بە ڕەوتی ئازادیخوازی و بەرژەوەندییەكانی خەڵك و ئیرادەیان زانی. پێداگری خۆی لە سەر سەربەخۆیی و ئامادە بوونی جەماوەر لە بزووتنەوەی دێمۆكراسی خوازیدا بە فاكتەری سەركەوتنی بزووتنەوە زانی. بابەتی بارودۆخی سیاسی ئێران ئاماژەی دایە ئامادە بوونی كاریگەرانەی بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكانی ناوخۆی ئێران وەك: بزاوتی كرێكاران، دێمۆکراسیخوازیی و بزوتنەوەی ژنان و گەلانی ئێرانی بە گرینگ هەڵسەنگاند. سەرانی بزووتنەوەی كرێكاری و چالاكانی ژنی ئەسیر و بەند كراو دەریانخست کە چەندە خۆڕاگرن و ناویان بە پێشانی میدیاكانی جیهانی و ناوەندەكانی پارێزەری مافەكانی مرۆڤ ئەدرەوشێتەوە. بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكانی ئێران لە هەناو هەل و مەرجی ئێستادا و ئەم دۆخەی كە ئەمڕۆ تێیدا دەژین و بە ئامادەبوونی بەستێنی ئامادە بۆ گۆڕانكارییەكان، دەڕۆن كە لە ڕاپەڕینەكانی داهاتوودا ڕۆڵی بەرچاو و بەرجەستەی خۆیان ببینن.

كۆنگرەی كۆمەڵە دووپاتی كردەوە كە كۆمەڵە بۆ بەهێز كردنی بزووتنەوەی دێمۆكراسیخوازی و بزاوتی ڕووخانی ڕژیم، پێویستی بە جووڵەو چالاكی بەربڵاوتر و فراوانترە لە نێوان هێز و حزبە سیاسی و چەپ و دێمۆكراتەكانداو لەم بەستێنەدا دەبێ چالاكیەكان و هەوڵ و كۆشش و پەیوەندییەكانی خۆی قایمتر و ڕێكخراوتر و تۆكمەتر بكات.

لە بارودۆخی سیاسی كوردستاندا بە لەبەرچاو گرتنی ڕاوەستان و بەرخۆدانی چەندین دەیەی خەڵكی كورد، كۆمەڵە سەرەڕای ستایش و ڕێزگرتنی ئەم ڕاوستان و بەرخۆدانە ئەو ڕاستیەشی دووپات كردەوە كە ڕژیمی ئیسلامی دژوارترین و پڕتەنگەژە ترین بارودۆخی بەسەر خەڵكی كوردستاندا سەپاندووەو شەڕی ئابووری، جەنگی ئارام و بێ دەنگی ژینۆساید لە بەرانبەر گەلی كورددا شتێكی شاراوە نییەو هەمووان دەزانن. لەداردانی چالاكە سیاسیەكانی كوردستان و خەباتگێڕانی كورد زۆرتر و بەرجستە ترە، لەگەڵ ئەمەشدا ڕاوستان و ڕاسانی گەورەو شیاوی ڕێز و پێزانینی كەسانی وەك ئێحسانی فەتاحیان و فەرزادی كەمانگەر و خەباتگێڕانی دیكەی كورد بزووتنەوەی جەماوەری و مافخوازانەی كوردستانی خستە تاو و تینێكی دیكەو گوڕێكی دیكەی پێ بەخشیەوە، مانگرتنی 23ی گوڵانی ساڵی 1389 كەم مەیلی و ساردی سیاسی چەند ساڵەی لە كوردستان قەرەبوو كردەوەو نیشانیدا كە، ڕژیمی ئیسلامی و هیچ ڕژیمێكی داگیركەر و دیكتاتۆر لە داهاتووی كوردستاندا جێگەیان نیە.

بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكانی: كرێكاران، ژنان و خوێندكاران و بزاوتە سیاسی و مەدەنییەكان هەڵساونەتەوەو بەها دێمۆكرات و پێشكەوتوو خواز و مۆدێڕنەكان هاوڕێ لەگەڵ بوونی ئەم بزاوتە كۆمەڵایەتییانەدا لە هەناوی بزاوتی ڕزگاریخوازی كوردستاندا شەفاف و ڕاشكاو و جێگیرتر بوون.

كۆمەڵەو كۆنگرەكەی جارێكتر ڕوون و شەفاف لەسەر مافی چارەی خۆنووسینی خەڵكی كورد پێداگری كردەوەو هەروەها ڕێگە چارەی فێدڕاڵی و هاوژینی ئاشتی خوازانە و یەكیەتی گەلانی ژێر ستەمی لە ئێراندا پات كردەوەو بەم ئاراستەیەدا ڕێفراندۆم و هەڵبژاردن و ڕێگەچارەی مافی چارەی خۆنووسینی وەك مێكانیزمێكی ڕەواو ئەمڕۆژیانە ڕەچاو كرد. هاوكاریی نزیك و یەكخراوانەی حزب و هێزە كوردستانیەكان و هەوڵی كاریگەری لەم بەستێنەدا خستە ئەستۆ و بە ئەركی سەركردایەتی تازەی دانا. هەروەها هەوڵ و كۆششەكانی چەند ساڵی ڕابردووی دڵسۆزانەو بەرپرسانە هەڵسەنگاند و كۆنگرە جارێكیتریش لەمەڕ یەكیەتی و هاوكاری نزیكی هەموو ڕەوتەكانی كۆمەڵەوە بە ڕاشكاوی ڕاو بۆچوونی خۆی دەربڕی و بە پێویست زانی. بڕیاری لەسەر پێشەوە بردنی پڕۆسەی نزیك بوونەوەو گفتگۆو پەیوەندی هاوڕێیانە و دڵسۆزانەدا. هەروەها كۆنگرە لەسەر بنەڕەتیترین دورشمی خۆی كە بریتی بوو لە هاوكاری هێزە چەپ و سوسیالیستەكان لە كوردستاندا پێداگری كرد و خەباتگێران و كادرەكانی بزووتنەوەی چەپی لە كوردستان بانگهێشت كرد كە پێكەوە لە هاوكارییەكی شان بە شاندا بۆ ڕێكخستنی بزووتنەوەی چەپ لە كوردستان هەوڵ بدەن. كۆنگرە ئەمەشی بە یەكێك لە ئەركە سەرەكی و هەستیارەكانی سەركردایەتی ئێستای كۆمەڵە زانی.

لە باسی بارودۆخی ئێستای كوردستاندا، بزووتنەوەی ژنان و بزووتنەوەی ڕەوشەنگری و بزاوتی کۆمەڵایەتی، پێویستە لە كوردستاندا کۆمەڵە پشتیوانی بێ مەرجی ئەم بزووتنەوانە بێت و بە ئەركی گرینگ و هەنووکەیی خۆی دابنێ. ڕاپۆرتی کومیتەی ناوەندیی لەمبارەوە بە یەک دەنگی پەسەند کرا.

لە بەشی راپۆرتی ڕێكخستنی كۆمەڵە بۆ كۆنگرە ئاخێوەر و نوێنەری كومیتەی ناوەندیی ئاماژەی دایە كەم و كۆڕی و لاوازییەكانی كاری چەند ساڵی ڕابردووی كۆمیتەی سەركردایەتی و بە ڕوونی و ڕاشكاوی ڕاستەوخۆ، ئەو ڕووداو و كارەساتانەی چەند ساڵی ڕابردووی هێنایە بەر باس كە كاریگەرییان لەسەر كاری ڕەوتی كۆمەڵە هەبوو. لە سەر زاڵ بوونی گیانی سەربازیگەری لە ڕیزەكانی كۆمەڵەدا و هەناردە كردنی چەند یەكەیەكی پێشمەرگە كە بەدوایدا هەندێ ڕووداوی نەخوازراو و كۆنتڕۆڵ نەكراو ڕوویانداو زەبری توندیان لە جەستەی كۆمەڵە وەشاند لە ڕووی گیانی و مادییەوە كەوتنە بەر باس و باسەکانی ناو ڕاپۆرت و ناو كۆنگرە بە هوشیاری و وریاییەوە ئەم خاڵەی خەسارناسی كرد و ڕێگەچارەی شیاوی بۆ دەستنیشان كرد. نوێنەرانی كۆنگرە لەم بەشەی ڕاپۆرتی كومیتەی ناوەندیدا زۆر شەفاف و ڕاشكاو هەموو كەم و كۆڕیەكانی كۆمەڵەیان خستە بەر باس و لێكۆڵینەوەو ڕەخنە. دۆخی كۆنگرە لەم كاتەدا سیمای حزبێكی هوشیار و زیندوو و چالاك و كادرگەلێكی بەتواناو وریای نیشان دەدا كە، لە هەل و كاتی پێویست و شیاودا كەم و كۆڕی و خەسارەكان دەستنیشان دەكەن و بە گیانی بەرپرسیاریەتیەوە دەیانخەنە بەر ڕەخنە. خاڵە بەهێز و لاوازەكان دەستنیشان دەكەن و ماندوویەتی و بەرپرسیاریەتی سەركردایەتی و کومیتەی ناوەندییان شایانی سپاس و پێزانین دانا و بۆ دەوری داهاتوو پێشنیاری تایبەتیاندا. لە ڕاپۆرتی ڕێكخستندا كومیتەی ناوەندیی لێكدانەوەی بنەڕەتیترین ڕووداو و جۆری كار و هەڵسووكەوتی ئۆرگانە بنەڕەتییەكانی حیزبی كردبووە مەكۆی سەرنجی خۆی. خاڵە لاواز و خەسارەكانی بە ڕوونی دەستنیشان كرد و بابەتە بەهێز و كارە شیاوەكانی یەكە ئەسڵیەكانیشی بە ڕوونی خستە بەر باس. هەروەها پرۆژەو شێوەی كاری كۆمەڵەی بۆ دەوری داهاتووی ئەو ئۆرگانە سەرەکییانە دەستنیشان كرد و هێڵە ئەسڵی و ئاراستەكانی ڕوون كردەوە.

نوێنەرانی كۆنگرە لەم بابەتەدا ڕەخنە، چاوەڕوانی و پێشنیارەكانی خۆیان بە ڕوونی خستە ڕوو. ئاراستە گشتیەكان لەم بابەتەدا پێداگری بوو لە سەر بە حیزبی بوونی زیاتر و ئاسان كردنی پەیوەندی سەرەوەو خوارەوە لە حیزبدا و هەروەها بەهێز كردنی ڕەوتی فێركردن و بارهێنان لە یەكەكانی كۆمەڵەدا. ئەم ئاراستەیەش پەسەندی هەموان بوو. كومیتەی ناوەندیی هەڵبژێردراوی كۆنگرەی 13ی كۆمەڵە بەرپرسیاریەتی دەستەبەر كردنی دێمۆكراسی نێو ڕێكخستن و بەهێز كردنی دیسیپلینی حیزبی و كاری بەكۆ و هەنگاوهەڵگرتنی بەبڕست تریبۆ جێبەجێ كردنی پڕۆگرامی كۆمەڵە خرایە سەر شان.

بابەتێكی دیكەی كۆنگرە بریتی بوو لە، بەرنامەی سیاسی كۆمەڵە كە لە لایەن هاوڕێ جەلیل ئازادیخوازەوە وەك پێشكەشكاری ئەم بابەتە پێشكەش كراو كەوتە بەر باس. لە چەند مانگ پێش ئێستاوە دەستەی ئامادەكاری كۆنگرە لیژنەیەكی تایبەتی بۆ گۆڕانكاری و چاكسازی پێویست لە بەرنامەی سیاسی كۆمەڵەدا دیاری كرد بوو.

پاش باس و خواستی پێویست پێشنووسی چاكسازییەكان درایە كومیتەی ناوەندیی و بە ڕەچاو كردن و بەدواداچوونیان لە كۆبوونەوەكانی كومیتەی ناوەندییدا، دوا پێشنووسی بەرنامە پێشكەشی نوێنەرانی كۆنگرە كرا. لە كۆنگرەدا بە پێی زەمان و تێبینی و ڕاو پێشنیارەكانی ئامادە بووان، بابەتی بەرنامە دەوڵەمەند و دەوڵەمەندتر بوو. لە ئاكامدا كۆنگرە بە تێكڕای دەنگ كۆی بەرنامەی سیاسی پێشنیار كراوی قبووڵ كرد و بڵاو كردنەوەی خستە ئەستۆی كومیتەی ناوەندیی هەڵبژێردراوی كۆنگرەی 13.

بابەتێكی دیكەی كۆنگرە پێڕەوی ناوخۆی كۆمەڵە بوو كە لە لایەن هاوڕێ ڕەزا كەعبیەوە وەك پێشكەشكاری ئەم باسە، پێشكەش كرا. لەمەڕ پێڕەوی ناوخۆش هەر وەك بابەتەكانی دیكەی كۆنگرە، چەند مانگ پێش ئێستا دەستەی ئامادەكاری كۆنگرەی كۆمەڵە لە نێوان ئەندامانی كومیتەی ناوەندییدا لێژنەی تایبەتی پێكهێنا بوو و لە چەند كۆڕ و كۆبوونەوەدا ڕەوتی ئەم بابەتە درابووە بەر باس و پێشنووسی ئامادە كراوی خرایە بەردەست نوێنەرانی كۆنگرەو پاش باس و خواستێكی هەمە لایەنەی نوێنەران، كۆبەندی گشتی پێڕەو بە زۆرینەی دەنگی نوێنەران پەسەند كراو بڵاو كردنەوەی دوا دەقی پەسەندكراوی خرایە ئەستۆی كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵە.

دوابابەتی كۆنگرەی 13ی كۆمەڵە، هەڵبژاردنی كومیتەی ناوەندیی بوو. پێش دەنگدان و هەڵبژاردن و پرۆسەی بەربژێربوون باس و خواستی جیددی و چالاكانە لەمەڕ كومیتەی ناوەندیی كۆمەڵەو پێگەو جێگەو ئەرك و كارەكانی بەخەستی باسی لێكرا. پێشكەشكاری سەرەتایی ئەم باسە هاوڕێ عۆمەر ئیلخانیزادە بوو كە بە هاوبەشی و ڕادەربڕینی چالاكانەی نوێنەرانی كۆنگرە كەوتە بەر باس و خواستی هەمە لایەنە و ڕاشكاوانە.

لە ئەنجامدا كۆنگرەی كۆمەڵە پاش بەربژێر بوونی كۆمەڵێكی زۆر لە كادرەكانی كۆمەڵە بۆ كومیتەی ناوەندیی بە دەنگی زۆرینەی خۆی، 19 كەس لە هاوڕێیانی وەك ئەندامانی كومیتەی ناوەندیی و 6 هاوڕێی تریشی وەك جێگرەكانی كۆمیتەی ناوەندیی هەڵبژارد.

کۆنگرە لە سەرەتای سێهمین رۆژی کاری خۆیدا رۆژی ٧ خەزەڵوەر بە بۆنەی ٢٥ مین سالرۆژی گیانبەختکردنی هاورێ دوکتۆر جعفەر شەفیعی بە خۆلکەیەک بێدەنگی یاد و بیرەوەری ئەم سیماناسراو خۆشەویستەی کۆمەڵە و بزوتنەوەی چەپ و سوسیالیستی و ئازادیخوازانەی گەلی کوردی بەرز راگرت.

ئێوارەی رۆژی ١١ خەزەڵوەر بە رێورەسمێکی بەشکۆ و حزبی بە هاورێی و هاوکاری ئەندام و کادر و پێشمەرگەکانی کۆمەڵە و بە وتەیەکی هاورێ عومەر ئیلخانیزادە سکرتێری گشتی کۆمەڵە، کۆنگرە بە شێوەیەکی فەرمی کۆتایی بە کارەکانی خۆی هێنا.

ئەندامانی کومیتەی ناوەندیی هەڵبژێراوی کۆنگرەی ١٣ ی کۆمەڵە:

１- جەلیل ئازادیخواز

２- عومەر ئێلخانیزادە

３- باقی تالیبولعێلم

４- عوسمان خەلیلی

５- خەلیل دەشتی

６- وەلی ڕۆستەمی

７- جبرەییل ڕۆستەمی

８- رێبوار ڕەشید

９- سادق زەندی

１０- هێرش عەلیزادە

１１- بیژەن قوبادی