کامبیز درم‌بخش، کارتونیست و طراح مشهور ایرانی بر اثر کرونا درگذشت

آثار آقای درم‌بخش علاوه بر نمایش در موزه‌ها و نمایشگاه‌ها در شش دهه گذشته در بسیاری از مطبوعات به چاپ رسیده که باعث شناخته شدن نامش در ایران شده است. البته او با نشریات نیویورک‌تایمز و اشپیگل و نشریات بین‌المللی دیگر هم همکاری داشته است.

او متولد هشتم خرداد ۱۳۲۱ در شیراز بود. از ۱۴ سالگی نقاشی و کاریکاتور را شروع کرد، به دانشکده هنرهای زیبا رفت و مدتی هم در همان دانشگاه استاد طراحی بود.

اولین طراحی‌اش را در نشریه ارتش منتشر کرد که پدرش سردبیر آن بود. وقتی هنوز هنرستان می‌رفت کارهایش را در نشریات مطرح آن زمان مثل توفیق، سیاه و سفید و اطلاعات هفتگی منتشر کرد.

کامبیز درم‌بخش تاکنون بیش از ۵۰ نمایشگاه انفرادی در ایران و خارج از ایران داشته است و آثارش در موزه‌های معتبر دنیا نگهداری می‌شوند.

او چند جایزه معتبر جهانی دارد از جمله جایزه اول از معتبرترین مسابقات بین‌المللی کاریکاتور ژاپن، آلمان، ایتالیا، سوئیس و بلژیک.

جایزه نشان شوالیه ملی لیاقت دولت فرانسه نیز در چهارم آبان‌ ماه ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه در تهران به او داده شد.

کامبیز درم بخش اولین هنرمندی است که در حوزه هنرهای تجسمی در ایران این جایزه را دریافت کرد.

چرا این آدمک‌های صاف و ساده؟

قهرمان‌های طرح‌های او که خودش به آنها "آدمک"می‌گفت، اشخاصی ساده متشکل از چند خط بودند. آدمک‌هایی که شاخصه و امضای خودش است.

در مصاحبه‌ای با برنامه تماشا در بی‌بی‌سی می‌گوید بعضی از آدمک‌های طراحی‌هایش گرچه ساده هستند اما برای کشیدن آنها گاهی ده تا بیست طرح کشیده تا به چیزی که دلخواهش است، برسد. و البته بعضی وقت‌ها هم کار سریع‌تر انجام می‌شود و "ممکن است با همان طرح اول نتیجه به دست آید."

او می‌گفت چون دلش می‌خواست کارهایش بین‌المللی باشد، از ابتدا سعی داشت مانند کاریکاتوریست‌های خارجی طرح بکشد. برای همین سعی داشت آدمکش پوشش مشخص مربوط به جایی را نداشته باشد: "این آدمک هنرپیشه من است و من کارگردان او هستم. هر بار یک نقشی دارد."

"و چه چیز بهتر برای یک هنرمند که با چند خط ساده منظورش را به مخاطب بگوید؟" این نتیجه‌گیری کامبیز درمبخش از طرح‌هایش بود که از آنها رضایت داشت.

کیانوش فرید، نقاش، درباره آثار آقای درم‌بخش می‌گوید: "خط های خستگی‌ناپذیر و ساده، رقصنده، روان و نرم در کنار خطوطی پر از هیجان و گاهی پر تنش اما با هماهنگی کامل در موضوعات مختلف از ویژگی های طرح‌های اوست. در اغلب آثارش با طرح موضوعات به ظاهر ساده و روزمره بیننده را وادار می‌کرد تا به وضعیت انسان امروزی و مفاهیم عمیق جهان‌شمول فکر کند. انسانی بی‌‎چهره‌ای که همیشه به شکل نمادین در آثارش حضور داشت."

بدون شرح، دفتر خاطرات فرشته‌ها، کتاب کامبیز، میازار موری که دانه‌کش است، المپیک خنده، سمفونی خطوط، اگر داوینچی مرا دیده بود و کتاب‌های مشترک طنزاندیشان امروز ایران و طنزاندیشان امروز ایران در خارج از کشور از دیگر کتاب‌های منتشر شده اوست.

'مینیاتورهای سیاه بهترین کارهای من است'

او معتقد بود مجموعه مینیاتورهای سیاهی که کشیده، بهترین آثار او هستند. بخشی از مینیاتورهای سیاه که در فاصله سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۴ در روزنامه آیندگان کشیده بود، سال ۱۳۹۴ در کتابی با همین عنوان منتشر شد.

آقای درم‌بخش که در دهه پنجاه مدتی به خاطر انتشار آثارش ممنوع القلم شده بود در مصاحبه‌ای گفته بود: "مینیاتورهای سیاه به مثابه شگردی بود برای گذر از مرزهای سانسور؛‌ البته این امر باعث پیچیدگی کار شده است؛ مخاطب باید توجه بسیار، توام با موشکافی داشته باشد تا پیام آنها را دریابد."

• گزارش بی‌بی‌سی درباره کتاب مینیاتورهای سیاه را اینجا بخوانید: دنیای روشن مینیاتورهای سیاه

خودش برای تماشا توضیح می‌دهد که بعد از انتشار این کاریکاتورها ماموران اطلاعات حکومت قبلی دو بار او را برای سوال و جواب بردند. به روایت خودش یکی از ماموران پرسیده "آقا چه کار کرده؟" و مامور دیگر جواب داده "می‌خواهد ادای عبید زاکانی را در بیاورد."

اعتقاد داشت که همین اتفاقات و کارهای سمبلیکش باعث شد که هم در میان روشنفکران و هم در میان مردم عادی کارهایش محبوب باشد.

او سال ۱۳۵۷ به آلمان مهاجرت کرد و سال ۱۳۸۲ به ایران بازگشت. می‌گفت کیفیت و کمیت کارش بعد از بازگشت به ایران افزایش یافت. و دلیلش: استقبال هموطنان و دوستان و دانشجویان.

آقای درم‌بخش که چند روز بود با بیماری کرونا مبارزه می‌کرد، امروز پانزدهم آبان در بیمارستان آتیه تهران از دنیا چشم فروبست.