غذای نذری بخور، زِر زیادی نزن – امام خمینی
«مستحب در اصطلاح فقه اسلام عملی است که انجامش بر مکلف مطلوب است و پاداش دارد ولی ترک آن عذاب ندارد.»
حالا چی شده که من لامذهب رفته‌ام سراغ فقه اسلام؟ برای خودم نیست والله، برای مسلمین عزیزی است که با ایمان راسخ، آداب مذهبی را از واجب و مستحب و مکروه رعایت می‌کنند و در این ایام ماه محرم‌الحرام از هرگونه رسیدن به سفره غذاهای نذری غافل نیستند.
آدابی هست مستحب، که این عزیزان می‌توانند موقع غذا خوردن انجام بدهند، البته انجام ندادنش عذاب ندارد، اما ممکن است دل‌درد بگیرند.
امام خمینی معروف در کتاب جاودانه «توضیح المسائل» ضمن اینکه انواع و اقسام امور روزمرّه و شب مرّه را به مسلمانان یاد داده، در باب غذا خوردنشان هم تکالیفی را معین کرده که در بخش «احکام خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها» آمده:
«چیزهايی كه موقع غذا خوردن مستحب است.»
«مسئله ۲۶۳۶: چند چيز در غذا خوردن مستحب است: اول: هر دو دست را پيش از غذا بشويد. دوم: بعد از غذا دست خود را بشويد و با دستمال خشك كند. سوم: ميزبان پيش از همه شروع به غذا خوردن كند و بعد از همه دست بكشد، و پيش از غذا اول ميزبان دست خود را بشويد بعد كسی كه طرف راست او نشسته و همین‌طور تا برسد به كسی كه طرف چپ او نشسته، و بعد از غذا اول كسی كه طرف چپ ميزبان نشسته دست خود را بشويد و همین‌طور تا به طرف راست ميزبان برسد. چهارم: در اول غذا «بسم‌الله» بگويد ولی اگر سر يك سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هرکدام آن‌ها، گفتن «بسم‌الله» مستحب است. پنجم: با دست راست غذا بخورد. ششم: با سه انگشت يا بيشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد. هفتم: اگر چند نفر سر يك سفره نشسته‌اند، هرکسی از غذای جلو خودش بخورد. هشتم: لقمه را كوچك بردارد. نهم: سر سفره زياد بنشيند و غذا خوردن را طول بدهد. دهم: غذا را خوب بجود. يازدهم: بعد از غذا خداوند عالم را حمد كند. دوازدهم: انگشت‌ها را بليسد. سيزدهم: بعد از غذا خلال نمايد، ولی با چوب انار و چوب ريحان و نی و برگ درخت خرما خلال نكند. چهاردهم: آنچه بيرون سفره می‌ریزد جمع كند و بخورد ولی اگر در بيابان غذا بخورد، مستحب است آنچه می‌ریزد برای پرندگان و حيوانات بگذارد. پانزدهم: در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بين روز و در بين شب غذا نخورد. شانزدهم: بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بيندازد. هفدهم: در اول غذا و آخر آن نمك بخورد. هيجدهم: ميوه را پيش از خوردن با آب بشوید.»
همان‌طور که می‌دانیم حضرت امام طبع شعر هم داشته‌اند. در کتاب «تفریح المسائل» - که زیر چاپ است – سه مورد مهم از مسئله بالا را ایشان به نظم درآورده‌اند – یا یک ملعونی به نام ایشان درآورده! – که برای آگاهی بیشتر مسلمان‌های سورچران و نذری‌خور، بدین‌وسیله به اطلاع عموم می‌رسد!
مسئله ۲۶۳۶ -... چهارم : در اول غذا بسم‌الله بگوید ولی اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هرکدام آن‌ها گفتن بسم‌الله مستحب است.
پنجم : با دست راست غذا بخورد.
ششم: با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد، با دو انگشت نخورد...
چگونه غذا را بلمبانبم
***
مسلمان گر تو مهمانی به مجلس
ببر لذت، بده حال و بکن حس
خلاصه اشتهایت را بکن باز
به نام نامی یزدان کن آغاز
چو چشمت بر غذا افتد به ناگاه
بیاور بر زبانت اسم الله
چو بسم‌الله را جاری نمائی
توانی بهره برداری نمائی
اگر دیدی غذا باشد دوگانه
دو «بسم‌الله» را بنما روانه
سه گونه گر غذا دیدی مقابل
سه «بسم‌الله» باید کرد نازل
خورشت قیمه را چون می‌کشی پیش
دو «بسم‌الله» می‌ارزد خدائیش
یکی هم بهر این کوبیده با نان
یکی هم بابت کشک و بادمجان
فتد گر چشم تو بر کاسه آش
به «بسم‌الله» دیگر ملتزم باش
سه «بسم‌الله» رد کن توی سینی
اگر بیف استروگانف ببینی
بنا بر اشتهایی که تو داری
نمی‌باید گدابازی درآری
ز «بسم‌الله» جان را باصفا کن
پس آنگه بِتّرکّی را صدا کن
اگر قاشق ترا دادند و چنگال
بکن در جیب و با دستت بکن حال
به دست راست آن‌هم با سه انگشت
غذا را توی دست خود بکن مشت
دوانگشتی نخور اتلاف وخت! است
نمی‌دانی چه دشوار و چه سخت است
به پنج‌انگشت، کار مستحب کن
محیط دیس و سینی را وجب کن
غذا را جمع کن در چار انگشت
فشارش ده به شست خویش از پشت
مقلد وقت اگر داری از امروز
بیا آداب بلعیدن بیاموز
بشو آماده خوردن مسلمان
شش‌انگشتی فرو بردن مسلمان!
(که شاید در چنین اوضاع حساس
درآوردی یکی انگشت زاپاس!)
وجب آماده کن خود را بجنبان
غذا را از درازا هم بلمبان
دو لپّی را بود حق تقدم
دمی غافل نشو از بُعد سوم
نگو آن را کجا باید بریزم
تو داری رودهء کوچک عزیزم
حسابی هم طویل و هم حجیم است
حدوداً مال من شش متر و نیم است
بدو که آش نذری روی بار است
فسنجان آن‌طرف در انتظار است
مهیا شو محرم توی راه است
حسین‌ات کم‌کمک در قتلگاه است
بدو یاد از شهید کربلا کن
سه‌بعدی بعد ازین صرف غذا کن
محرم بهر تو دارد مزایا
دلت را خوش بکن با این غذایا!
مپرس اما ز املاک لواسان
که بالا می‌کشند آن را چه آسان
مپرس از کامیون‌های زر و سیم
که رفته خارج و گردیده تقسیم
مپرس آن خاوری وقتی که در رفت
شبانه ناگهانی بی‌خبر رفت؟
مپرس از پول گاز و ارز نفتی
وگرنه ناگهان رفتی که رفتی
به‌زودی می‌فرستندت شتابان
کنار بچه‌های ماه آبان ...
مسلمان بیخودی هستی تو گریان
بفرما، این پلو، این مرغ بریان
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
کیانوش توکلی
افزودن دیدگاه جدید