آمریکا و روسیه بالاخره بر سر طرح برقراری آتش‌بس در سوریه که قرار است از روز عید قربان آغاز شود، توافق کردند. دو کشور اظهار امیدواری کردند این آتش بس مسیر را به روی صلح از طریق مذاکره و گذار سیاسی در سوریه باز کند. بر اساس این توافق دولت سوریه از بمباران مواضع مخالفین میانه‌رو دست خواهد کشید. همچنین روسیه و آمریکا در عملیات‌های مشترک نظامی به بمباران مواضع گروههای تروریستی اقدام خواهند کرد.
از سوی دیگر با وجود آنکه که جان کری در کنفرانس مطبوعاتی گفت جبهه النصره و تروریستی دانستن آن اصولاً مورد مذاکره نبوده، اما به عقیده برخی تحلیلگران، اینکه در نهایت از گروه مذکور با عنوان گروهی تروریستی یاد شده، در حقیقت تلاشی از سوی آمریکا برای محافظت از گروه های «کمتر افراط‌گرا» بوده که مورد حمایت خودش قرار دارند.
همچنین این توافق در حالی صورت گرفته است که کشورهای منطقه‌ای درگیر در بحران و طرفین اصلی تعارض (دولت سوریه و معارضین) نقشی در آن نداشته‌اند. آیا این موضوع می‌تواند اجرای طرح آتش بس در سوریه را تضمین کند؟ آیا توافق جدید میان آمریکا و روسیه می تواند منجر به گذار سیاسی در سوریه شود؟
دکتر داوود هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «تصمیم اصلی درباره بحران سوریه را قدرت‌های فرامنطقه ای اتخاذ خواهند کرد. آمریکا پیش از این ائتلافی با حضور کشورهای عربی و ترکیه ایجاد کرده بود و روسیه هم به صورت سیستماتیک وارد بحران سوریه نشده بود. اما بعد از بحران اوکراین و اشغال کریمه توسط روسیه که با تحریم‌های اقتصادی آمریکا و اروپا علیه این کشور مواجه شد، روسیه تصمیم گرفت جو جدیدی ایجاد کند تا بتواند تعاملاتی با غرب داشته و امتیازاتی دریافت کند و لذا به صورت گسترده وارد بحران سوریه شد و به عنوان یکی از محورهای تاثیرگذار مطرح گشت.»
وی ادامه داد: «در این روند میان آمریکا و روسیه توافقی شکل گرفت که بر اساس آن طرفین به صورت مشترک علیه گروههای ترویستی اقدام کنند و با ایجاد یک ائتلاف میان معارضین میانه‌رو و حزب بعث سوریه بتوانند انتخابات برگزار کرده و بشار اسد هم خیلی آرام و محترمانه از صحنه سیاست سوریه کنار برود. اما در ادامه تحولات بمباران‌های دولت سوریه علیه همه مخالفان اعم از داعش، النصره و میانه‌روها صورت گرفت و روسیه نیز وقتی وارد کارزار بمباران هوایی شد تا حدودی سعی کرد مواضع مخالفین میانه‌رو را بر حسب تصادف یا تعمد مورد هدف قرار دهد.»
وی افزود: «بنابراین اکنون آمریکا و روسیه به توافقی رسیده‌اند که از یکسو معارضین میانه رو مورد هدف قرار نگیرند و از سوی دیگر دو کشور علیه تروریست ها اقدام نظامی مشترک داشته باشند. طبیعی است وقتی توافقی میان دو قدرت بین المللی صورت بگیرد که خود مجری آن باشند، کشورهای منطقه‌ای که قبلا در بحران سوریه خود را ذی نفع می‌دانستند به حاشیه رانده می‌شوند.»
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «البته ممکن است از نظر شکلی و به لحاظ احترام نام این کشورها در تصمیم نهایی آورده شود یا اطلاعاتی به آنها داده شود وگرنه تصمیم اساسی و قاطع را عملا روسیه و آمریکا گرفته‌اند و خود نیز آن را اجرا می‌کنند و کشورهایی که طرفدار آمریکا هستند موضع آمریکا را تایید می کنند و طرف‌های روسیه نیز مجبور می‌شوند این توافق را بپذیرند.»
باوند در پاسخ به این سوال که آیا این آتش بس می‌تواند مقدمات روند گذار سیاسی در سوریه را فراهم کند؟، گفت: «راه دیگری وجود ندارد و حل و فصل بحران سوریه گریزناپذیر است. وقتی آمریکا و روسیه وارد قضیه شده‌اند خیلی روشن است که فرایند حل بحران سوریه با تصمیمات نهایی و قاطعی خواهد بود که این دو قدرت خواهند گرفت. بنابراین کشورهای منطقه ای که قبلا مطرح بودند یا ناچارند دنباله رو آمریکا و روسیه باشند یا به حاشیه رانده خواهند شد.»
باوند در پاسخ به این سوال که چرا آمریکا و روسیه از ابتدا خود درباره بحران سوریه تصمیم نگرفتند و در کنفرانس های مربوطه کشورهای مختلفی حضور داشتند؟، گفت: «شاید می‌خواستند رضایت دیگر کشورها را هم جلب کنند اما اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که اگر بخواهند بحران سوریه را حل کنند باید خود به توافق مشترک برسند و آن را اجرا کنند.»
باوند درباره اختلاف آمریکا و روسیه درباره سرنوشت بشار اسد و مسئله جبهه النصره و تاثیر آن بر حل بحران سوریه گفت: «ادامه بحران در سوریه موجب ویرانی کامل این کشور خواهد شد اگرچه هم اکنون نیز سوریه ویران شده است. بحران سوریه باعث شده تمام تاکتیک‌ها و استراتژی‌های کشورهای منطقه‌ای به خصوص ترکیه، عربستان و قطر با نافرجامی و ناکامی روبرو شده و هزینه‌های بسیاری ایجاد کند و بنابراین هیچ چاره‌ای برای حل بحران سوریه جز توافق آمریکا و روسیه وجود ندارد.»
وی ادامه داد: «البته برای روسیه مسئله حزب بعث و چارچوب نظام سوریه و نه شخص بشار اسد مهم است. روسیه خواستار حفظ اسد تا پایان انتخابات است. یعنی مذاکرات حزب بعث با معارضین میانه‌رو انجام می‌شود و سپس انتخابات زیر نظر سازمان ملل صورت می‌گیرد و در حالی که اسد حق کاندیداتوری نخواهد داشت، نتیجه هر چه شد اسد از قدرت کنار می‌رود و این شرایط جدید را همه طرف‌های منطقه‌ای هم می‌پذیرند.»
وی افزود: «مسئله رقابت‌های منطقه‌ای جنبه حیثیتی پیدا کرده است و عربستان همه تلاش خود را می‌کند که نفوذ ایران در سوریه را قطع کند. ائتلاف آمریکا و روسیه مجبور است موازنه ایجاد کند. یعنی تا حدودی باید نظرات گروههای رقیب منطقه ای را به صورت نسبی فراهم کنند و لذا حکومت جدید سوریه ارتباطات قبلی خود را نخواهد داشت و حداقلش این خواهد بود که موضع بی طرف اتخاذ خواهد کرد.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید