روز جهانی زبان مادری، تنگناها و دستاوردها

روز بیست و یک فوریه مطابق با سوم اسفند، دهمین سالگرد روز جهانی زمان مادری است. دهسال پیش در چنین روزی سازمان یونسکو با پیشنهاد کشور بنگلادش بیست و یک فوریه را به این نام مزین کرد.

باید یادآوری کرد که علت این نامگذاری حادثه ای است که در روز بیست و یک فوریه سال 1952 اتفاق افتاد و در آن پنج دانشجو در مبارزه برای تبدیل کردن زبان مادری خود یعنی زبان بنگالی به زبان رسمی، در کشوری که آن زمان پاکستان شرقی نام داشت و بعدها به بنگلادش تبدیل شد، جان خود را از دست دادند.

"یک فرهنگ صلح جویانه، تنها در فضائی می تواند بنیاد گیرد که در آن همه حق داشته باشند، زبان مادری اشان را آزادانه و بطور کامل در همه عرصه های ضروری زندگی خود بکار گیرند." این تعریفی است که یونسکو برای حوزۀ عمل زبان مادری در نظر می گیرد.

اسناد یونسکو در این زمینه از وجود شش هزار زبان در سراسر جهان خبر می دهند که البته 95 درصد آنها بوسیلۀ بخش ناچیزی از جمعیت جهان یعنی حدود چهار درصد این جمعیت مورد استفاده قرار می گیرند. وجود شش هزار زبان در میان حدود دویست ملتی که اینک در جهان زندگی می کنند، نشان دهندۀ تنوع حیرت آور زبان های مادری در میان همۀ ملل دنیاست. این زبان ها که ثمرۀ خلاقیت انسان ها محسوب می شوند، هر کدام به شیوه ای بی همتا چشم انداز ویژه ای از جهان و مجموعۀ کمابیش هماهنگی از ارزش های بشری را در خود متجلی کرده اند. آنها را می شود آئینه تمام نمای تنوع فرهنگی در جهان ما قلمداد کرد.

امسال " کوشیرو مات سورا "، دبیر کل یونسکو در اطلاعیه ای بمناسبت دهمین سالگرد روز جهانی زبان مادری با یاد آوری اینکه سال 2008 سال زبانها نام گرفته بود و یونسکو در طول این سال اقدامات متعددی را در این راستا انجام داده است، در عین حال تاکید کرده است که با تکیه بر تجارب می توان اطمینان یافت که زبان بمثابه عامل هویت های فردی و قومی محور مرکزی تحقق اهداف آموزشی برای همه جوامع در راستای توسعه آنهاست.

او می گوید: اینک شمار رو به رشدی از کنشگران سازمان های دولتی و نیز جامعۀ مدنی متقاعد شده اند که زبان در مرکز همۀ جلوه های زندگی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی ما قرار دارد. دبیر کل یونسکو آرزو کرده است که حکومت ها تدابیری اتخاذ کنند که در چارچوب نظام آموزش رسمی و غیر رسمی خود و نیز در درون نظام اداری، همزیستی هماهنگ تمام زبان های کشور تامین شود.

گفتگوئی را که به این مناسبت سازماندهی شده است بشنوید. شرکت کنندگان در این میزگرد عبارتند از داریوش آشوری، پژوهشگر مقیم فرانسه، مختار زارعی، فعال سیاسی در کردستان و امیر حسین موحدی، فعال حقوق بشر در آذربایجان .

" شعار زبان مادری که قبلاً در انحصار روشنفکران بود اینک در میان توده های مردم آن چنان عمومی شده که روز سوم اسفند در گرامیداشت روز جهانی زبان مادری در گوشه و کنار مناطق قومی در ایران مراسم مختلفی – علیرغم ممنوعیت- در جریان بود." امیر حسین موحدی فعال حقوق بشر در آذربایجان.

میزگرد زبان مادری، تنگناها و دستاوردها را بشنوید