گفتگو با شرکت‌کنندگان در سمینار پیرامون موضوع «دادخواهی»

سی‌وهشتمین سمینار سراسری سالانه‌ی تشکل‌های زنان و زنان دگر و هم‌جنس‌گرای ایرانی در آلمان از تاریخ 24 تا 26 ژانویه 2014 به همت شبکه سراسری همکاری زنان ایرانی و جمعی از زنان فعال در فرانکفورت برگزار شد. «دادخواهی» از جنبه‌های مختلف حقوق شهروندی و زنان، تجربه‌ی فاشیسم و دادخواهی در آلمان، تجربه دادخواهی قتل‌های سیاسی آذر 77 در ایران، دادخواهی و مقاومت و نقش ایرانیان تبعیدی در آینده‌ی ایران توسط سخنرانان مختلف مورد بررسی قرار گرفت. این گردهمایی بحث‌های قابل تأملی را پیرامون موضوع میان سخنرانان و شرکت‌کنندگان به همراه داشت.

پس از پایان سمینار، سئوالی را طرح کردم و نظر برخی از زنان شرکت‌کننده را پرسیدم.

«دادخواهی» و بحث‌های پیرامونش چه تاثیری بر شما داشت و اکنون چه چیزی را با خودتان از این سمینار می برید؟ آیا ممکن است در این رابطه به فعالیتی بپردازید؟

سمیرا جباری از هانوفر:

حدود یک سال است به عنوان پناهنده‌ی سیاسی در آلمان هستم. در این گردهمایی سه روزه دو سئوال برایم مطرح شد: بحث‌های فوق اغلب به دادخواهی دهه‌ی شصت مربوط می‌شد. قابل فهم است که در این دهه کشتار و خشونت رقم بالایی داشت و حداقل ما چند جوان تا حدی که امکان‌پذیر بوده است در این رابطه مطالعه کرده‌ایم، ولی چرا به دادخواهیِ پس از آن نپرداختند؟ برای مثال مبارزات 18 تیر دانشجویان، جنبش سبز سال 88 و ... به نظرم این با عدالتی که از آن صحبت شد، مغایرت دارد، اینجا عدالت رعایت نشده بود. تعجب می‌کنم شادی صدر که همنسل من است، چرا فقط به کشتارهای دهه‌ی شصت پرداخت؟

دومین مورد این بود که میان بحث‌ها از واژه‌ی «بدحجاب» استفاده می‌شد، جمهوری اسلامی این واژه را برای تحقیر زنان در ایران به کار می‌برد، ولی ما خودمان نیز در بحث‌ها از همین واژه استفاده می‌کنیم و این با مبارزه‌ای که برای حق و حقوق زنان می‌کنیم، مغایرت دارد. به نظرم یک لغت دیگری باید جایگزین کنیم.

شهین دمی‌زاده از ووپرتال:

موضوع «دادخواهی» بسیار خوب و همبستگی که همه با هم برای این موضوع داشتند، چشمگیر بود. ولی اشکالی که داشت، تعدادی در مورد این موضوع صحبت می‌کردند و در بخش بعدی دوباره سر نقطه‌ی اول برمی‌گشتند. در حالی که باید پیشرفت داشته باشیم، در بحث‌ها جلوتر برویم و ادامه‌ی همدیگر باشیم، ما باید با بحث‌ها به نتیجه‌ای برسیم.

سوسن شهبازیاز کلن:

سالیان متمادی به دلایل گاه غیرمنطقی از شرکت در همایش‌های زنان خودداری می‌کردم. خب آن زمان‌ها سکتاریسم نقش داشت و ناهنجاری‌هایی که شکاف‌ها را چنان عمیق کرده بود که به خودم می‌گفتم: بنشین ماست خودت را بخور. معتقدم مسئله‌ی فمینیسم داشت کم‌کم به یک حرکت مردستیز تبدیل می‌شد و من با این نگاه شدیدا مخالفم. ما به عنوان قشر روشنگر تبعیدی که دردهای مشترک اعدام عزیزان و زندان را داریم، باید بیاموزیم که چگونه در عصر اتم و تکنولوژی حرف از حق و مطالباتمان بزنیم! با این همه داد و دادخواهی هنوز از لحاظ جنسیتی زیر سئوال و فشاریم!

اولین بار که در این سمینار شرکت کردم، سال 92 در فرانکفورت بود و بیشتر میان دوستان خودم بودم. اما در این سمینار ضمن دیدار عزیزانم (رفقای پیکاری، هم‌ولایتی‌های بختیاری، شادی صدر، شادی امین و...) از بحث‌ها و تم سمینار بسیار استفاده کردم و از این که در این سمینار شرکت کردم و در چنین جمعی بودم، خیلی خوشحالم و به خودم قول داده‌ام از این به بعد شرکت کنم. اعتراف می‌کنم این گردهمایی مرا با خودم آشتی داد. امیدوارم بتوانم در این عرصه گام‌هایی بردارم، اولین قدم به پایان رساندن کتابی‌ست که سال‌ها قصد چاپش را دارم.‌

ناهید قراخانی از کلن:

به نظر من انتخاب موضوع دادخواهی بسیار به جا و مناسب بود و همانطور که در انتهای سمینار دیدیم، اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان در سمینار با سپاس از برگزارکنندگان این نظر را تایید کردند. من امیدوارم در سمینارهای آینده هم به موضوعاتی از این دست بپردازند. من در این زمینه فعال هستم و کماکان به فعالیت خود ادامه خواهم داد.

مهرنوش از اولدنبورگ:

چیزی که من با خودم از این سمینار می‌برم، تم «دادخواهی»ست. وقتی در مورد مادران خاوران صحبت شد، حسش کرده بودم، زیرا با کودکی‌هایم گره خورده بود! همان زمانی که پدرم را اعدام کردند. این موضوع مرا ترغیب کرد که در آن شرکت کنم، برایم جالب بود نظر زنانی را بدانم که سال‌ها فعالیت کرده‌اند و همینطور مایل بودم با نظر جوانان آشنا شوم.

موردی که برایم بسیار جالب بود، سمیناری ویژه‌ی زنان بود و چقدر با هم همراه بودند! چقدر برنامه‌ریزی دقیقی کرده‌ بودند! طوری که احساس خستگی نمی‌کردم، برای مثال روز شنبه وقتی نوبت به چهارمین سخنران (شادی صدر) رسید، بدون خستگی گوش می‌کردم. یک مورد دیگر که برایم جالب بود، اینجا زن بودن خودم را بیشتر حس می‌کردم، این که چه قدرت‌هایی دارند و چه قدرت‌هایی ندارند و...

میلا مسافر از برلین:

خوشحالم که در سی و هشتمین سمینار سراسری زنان در فرانکفورت با موضوع «دادخواهی، مسئولیت شهروندی و تجربه زنان» شرکت کردم. زنان در طول تاریخ ایران در امر مبارزه علیه هر گونه تبعیض و برای برابری و آزادی نقش برجسته‌ای داشته‌اند و آمار زنانی که در سه و نیم دهه‌ی اخیر برای حقوق خود و جامعه‌ای بدون تبعیض و استثمار مبارزه کردند، شکنجه شدند و سردادند و سر ندادند حکایت از این حقیقت دارد. با چنین وضعیتی، وظیفه‌ای بر دوش فعالین جنبش‌های اجتماعی از جمله جنبش زنان ایران قرار داده می‌شود که در مبارزه برای برابری و الغای تبعیض‌های جنسیتی در تمامی سطوح زندگی زنان علیه فراموشی مبارزه کنند؛ در عین حال سوژه‌ی سیاسی زنانی را که دیگر در میان ما نیستند فراموش نکنیم. شرکت فعال در جنبش دادخواهی وظیفه همه کنش‌گران جنبش‌های اجتماعی است.

ناهید نصرت از کلن:

سمینار بحث‌هایی را در زمینه‌ی دادخواهی و تجربه‌ی زنان در روند این مبارزه گشود. هدف این نبود که هر زنی از جمله مرا که به خانواده‌های دادخواه تعلق ندارم و تنها می‌توانم با مبارزه‌شان همدلی کنم، به این مبارزه بکشاند، بلکه هدف سمینار عمیق‌تر دیدن این حرکت، تبادل تجربه و آگاهانه‌تر حرکت کردن زنان در جنبش دادخواهی بود. تجربه زنان فعال در این جنبش، باز نشان می‌داد که هر چند این مبارزه فراجنسیتی است، ولی اگر زنان با خودآگاهی و اتکاء به خود در آن حضور نداشته باشند، همچنان در نقش سنتی‌ سیاهی‌لشکر جمعیت‌های مبارزه با خشونت باقی خواهند ماند.