در جست‌وجوی وام برای جراحی بینی

یاشار که قصد کرده باز هم برای کنکور بخواند ادامه می‌دهد: «امسال قسط‌ها تمام می‌شود و سال بعد به دانشگاه می‌روم تا کار بهتری پیدا کنم. چیزی را هم آنگونه که پدرم فکر می‌کند، از دست نداده‌ام.» یاشار به ادامه کارش در کتابفروشی می‌پردازد. ماهانه 50هزارتومان پول پمادها و داروهایی است که جبران از دست رفتن غضروف بینی‌اش شود. جراح ارزان‌قیمت غضروف نوک بینی را بیش از حد برداشته و یاشار دچار تنگی مدخل بینی شده است.
افزایش جراحی‌های زیبایی در ایران کار را به جایی کشاند که سال گذشته روزنامه گاردین از انگلستان گزارشی از افزایش روند جراحی‌های زیبایی در ایران تهیه کرد و آمار جراحی‌های بینی در ایران را بیشتر از سایر نقاط جهان عنوان کرد. افزایش آمار جراحی‌های زیبایی از آنجا شروع شد که قشر متوسط قدرت انجام چنین جراحی‌ای را پیدا کردند. دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با «شرق» از دو دیدگاه جراحی‌های زیبایی را تفسیر می‌کند: «دیدگاه اول اصل زیبایی در جامعه است که رسمی کهن است و بستگی به نوع جامعه و زمان، تفاوت دارد. برای مثال قوم بوکا دوست داشتند که زن‌ها زخم‌های زیادی روی بدنشان داشته باشند و این برایشان زیبایی بوده است. در برخی قبایل دندان‌های نیش برای زیبایی کشیده می‌شد. موی مجعد، خالکوبی و... اینکه افراد دوست دارند زیبا باشند از قدیم بوده و خواهد بود و شکل زیبایی در طول زمان تغییر می‌کند.»
کسانی که جراحی زیبایی انجام می‌دهند، نظر دکتر قرایی‌مقدم را تکرار می‌کنند؛ سمانه که تا به حال پنج عمل زیبایی داشته و تمامی عکس‌های قبل از عمل خود را در همه‌جا از بین برده است، می‌گوید: «همه‌چیز به جامعه بستگی دارد. وقتی جامعه زیبایی را در دماغ کوچک و لب بزرگ و گونه و ... می‌داند باید تطبیق دهیم. من چهره زیبایی نداشتم. در مقطع کارشناسی که پذیرفته شدم، در دانشگاه هیچ‌کسی طرف من نمی‌آمد. همه دوست دارند با کسی باشند که زیبا باشد. من دوسالی که برای ارشد می‌خواندم چند جراحی انجام دادم. در دانشگاه جدید اکثر بچه‌ها با من ارتباط برقرار می‌کنند و پیشنهاد می‌دهند. این در روحیه من تاثیر خوبی گذاشته است. اما خب این موضوع مشکلاتی را هم ایجاد کرده است.»
طبق آمار رسمی کشور، سه‌دهک از جامعه ثروتمند هستند و توانایی پرداخت هزینه‌های عمل‌های زیبایی را دارند. به طور متوسط، جراحی‌های زیبایی پنج تا 15‌میلیون‌ هزینه برمی‌دارند که قشر متوسط قادر به پرداخت یکجا و راحت آن نیست. اما راه‌حل‌ها گاهی از آسمان می‌رسد؛ یک پیامک تبلیغاتی که مشخص نیست از چه طریق شماره مخاطبان را پیدا می‌کند، به گوشی‌ها فرستاده می‌شود. «جراحی زیبایی، دندانپزشکی با پرداخت وام.» با شماره که تماس گرفته می‌شود، خانمی بعد از پرسیدن اسم و مشخصات شروع به توضیح می‌کند: «ما شرکتی درمانی هستیم که با بانک شهر قرارداد بسته‌ایم. متقاضیان بعد از ثبت‌نام و تحویل مدارک یک نامه معرفی به بانک می‌گیرند و بانک به آنها وام می‌دهد. از یک تا 15‌میلیون‌تومان وام می‌دهیم. از یک تا پنج‌‌میلیون‌تومان دوساله و با 14‌درصد سود، از پنج تا 15‌میلیون‌هم سه‌ساله و 15‌درصد سود. برای وام تا پنج‌میلیون‌ نیاز به ضامن معتبر دارید. تا 10‌میلیون‌ نیاز به ضامن و سفته و برای وام تا 15‌میلیون ‌به ضامن معتبر، سفته و یک سند ملکی یا سپرده معتبر نیاز هست.»
این شرکت در حالی صحبت از قرارداد با بانک شهر می‌کند که مسوولان این بانک در گفت‌وگو با «شرق» از وجود چنین تسهیلات درمانی، آن هم برای جراحی زیبایی که بیمه آن را نمی‌پذیرد و از موارد اضطرار نیست، اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. در سایت بانک شهر نیز هیچ‌گونه اطلاعیه و توضیحی درخصوص چنین وامی وجود ندارد. موسسات مختلفی اقدام به پرداخت وام برای جراحی‌های زیبایی می‌کنند که زمینه‌ساز مشکلات بعدی در این زمینه شده است.
«مشکل در دیدگاه دوم است؛ آیا یک دماغ کوچک واقعا برای هر دختر و پسری زیباست؟» دکتر قرایی‌مقدم، استاد جامعه‌شناسی، موضوع جراحی زیبایی را از دیدگاه دیگری بررسی می‌کند و می‌گوید: «الان به‌صورت نوعی امتیاز طبقاتی و خودنمایی درآمده است. چون زمانی مخصوص قشر ثروتمند بود، مردم علاقه پیدا کردند تا هرطور ممکن ادای پولدارها را در بیاورند. جامعه متوسط با گرایش به سمت جراحی زیبایی حرف می‌زند. می‌گوید که می‌خواهم کمبودهای خودم را از لحاظ طبقاتی جبران کنم و بگویم از دیگران کم ندارم و برتری‌جویی کنم. این می‌شود که هر جراح یا فرد غیرمتخصص کار زیبایی انجام می‌دهد. به همین دلیل است که قشر متوسط حاضر است زیر بار قسط و قرض برود اما جراحی زیبایی انجام دهد. این ضعف فرهنگی و اخلاقی جامعه ماست.»
گستردگی جراحی‌های زیبایی در قشر کم‌درآمد در همه سنین آن وجود دارد و خاص دختران جوان نیست؛ سارا دوم دبیرستان است و پدرش در یک آژانس کار می‌کند. او که به مدرسه دولتی می‌رود و در خانواده متوسط بزرگ شده تاکنون سه‌عمل جراحی روی صورتش داشته است. یک عمل 11‌میلیون‌تومانی برای فک و دو عمل مجموعا هشت‌میلیونی روی بینی. مادرش مریم که معلم است، می‌گوید: «دنبال مقصر نیستم. اما مدرسه‌اش تاثیر داشت. دوستی پیدا کرد در دبیرستان که به‌شدت رویش تاثیر گذاشت. همدیگر را خواهر صدا می‌کنند. بعد از آنکه دوستش عمل پلک و بینی انجام داد، او هم دست به کار شد. اصرار و قهر و دعوا. در عمل انجام شده قرار گرفتیم. خودش از دکتر وقت گرفت و پول‌هایش را برای کارهای اولیه خرج کرد. ترسیدم دخترم دست به کارهای بدتری بزند برای پول جورکردن. یک فرش دستبافت داشتیم که یادگار پدرم بود. آن را هفت‌میلیون‌فروختم. چندین وام گرفتیم تا این عمل‌ها انجام شود. همین یک فرزند را داریم. چه‌کار می‌توانستم بکنم؟ وقتی صبح تا شب مدرسه است و تاثیر می‌گیرد دیگر حرف ما را نمی‌خواند.» خانواده سارا تا چهارسال دیگر باید اقساط تاثیرپذیری دخترشان از دوستش را بپردازند.