صف‌آرايي اعراب مقابل سوريه

اتحاديه عرب در صف‌آرايي جديد، خواستار فراخواني سفراي كشورهاي اتحاديه عرب از سوريه شد. كشورهاي سوريه، لبنان و يمن رأي منفي و عراق به قطعنامه اين اتحاديه رأي ممتنع دادند. در عين حال اين اتحاديه از اخراج سوريه از اتحاديه عرب خودداري كرد و منفذي جهت ارتباط با نظام سوريه باز گذاشت. در پي اين تصميم هواداران بشار اسد در دمشق به سفارت عربستان، قطر و فرانسه و كنسولگري تركيه در لاذقيه حمله كردند. تركيه در واكنش به اين اقدام بلافاصله اعضاي سفارت خود را از دمشق فراخواند و عربستان دولت بشار اسد را مسوول اين اقدام دانست. مخالفان بشار اسد در خارج و داخل سوريه از اين اقدام اتحاديه عرب استقبال كردند و آن را گامي به پيش جهت انزواي رژيم بشار اسد دانستند. كشورهاي غربي نيز از اين اقدام اظهار خرسندي و رضايت كردند. با اين احوال حكومت سوریه اعلام كرد كه حاضر است ظرف چند روز آينده با سران عرب جهت بررسي بحران سوريه ديدار كند.

هنوز هيچ واكنشي به اين پيشنهاد داده نشده، اما سير جاري اوضاع نشان مي‌دهد كه اعراب براي عدم سرايت بحران به كشورهاي خود حاضر نخواهند شد با سوريه مدارا كنند. به ويژه كه سوريه طرح اتحاديه عرب را لفظاً پذيرفت، اما از اجراي مفاد آن خودداري كرد. فراخواني سفراي عرب از دمشق، موقعيت اين كشور را در صحنه بين‌المللي دشوارتر از گذشته خواهد كرد. زيرا اتحاديه عرب در برخورد با قذافي نيز همين موضع را پيش گرفت و اين اقدام آنها مقدمه‌اي شد تا سازمان ملل هم وارد صحنه شده و با قطعنامه عليه ليبي راه را براي دخالت كشورهاي غربي در اين كشور هموار كند. در داخل سوريه نيز مخالفان بشار اسد بر شدت تظاهرات خود افزوده‌اند و چنين احساس مي‌كنند كه موقعيت بشار در مقابله با بحران موجود در كشور بيش از پيش شكننده‌تر شده است. اقدامات بشار اسد طي مدت چند ماه گذشته در برابر مخالفان در دو شكل نمايان شد: اول اقدامات سخت‌افزاري كه عبارت از سركوب شديد مخالفان و بازداشت ايشان بود. دوم، اقدامات نرم‌افزاري كه عبارت از به راه انداختن تظاهرات هواداران بشار اسد و پخش مصاحبه دستگير‌شدگان است. به هر تقدير بحران سوريه اكنون وارد مرحله جديدي شده است. اكنون ارتش سوريه با فرار تعدادي از سربازان و افسران مواجه است كه با سلاح‌هاي خود به كوهستان‌ها فرار كرده و به جنگ و گريز با نيروهاي امنيتي مي‌پردازند. از سوي ديگر تظاهرات در اين كشور، به ويژه تظاهرات شبانه، مناطق بيشتري از سوريه را در بر گرفته و مخالفان در مقابله با نيروهاي امنيتي باتجربه‌تر شده‌اند. در خارج از اين كشور نيز مخالفان شوراي انتقالي تشكيل داده و صفوف خود را بيش از گذشته متحد كرده و ديپلماسي فعالي جهت انزواي بشار اسد پيش گرفته‌اند. در داخل اين كشور، اسلامگرايان هوادار بشار اسد به ترديد و دودلي دچار شده و مفتي اين كشور طي هفته گذشته اعلام كرد كه بشار اسد راغب است به حرفه چشم‌پزشكي بازگردد و قدرت را به مردم واگذار كند. كاملا معلوم است كه در نظام امنيتي سوريه اين سخنان معنادار است و آقاي مفتي نمي‌تواند بدون هماهنگي با نيروهاي امنيتي سوريه چنين سخناني را بر زبان آورد. از سوي ديگر صنعت توريسم سوريه كاملا بي‌رونق و فشار اقتصادي بر مردم و دولت اين كشور مضاعف شده و تحريم‌هاي بين‌المللي نيز تاثير قابل توجهي بر اقتصاد ضعيف حكومت بشار اسد گذاشته است. قطعا فشارهاي بين‌المللي و محاصره اقتصادي و سياسي سوريه به ويژه از سوي عرب‌ها، حكومت بشار اسد را بيش از گذشته تضعيف خواهد كرد. بيرون رفتن نيروهاي آمريكايي از عراق هم خبر خوشايندي براي سوريه نيست، زيرا در صورت مداخله كشورهاي غربي، آنان را از تيررس سوري‌ها دور خواهد كرد و آن گونه كه بشار اسد قول داده، وي نخواهد توانست ضربات سهمگيني به غرب وارد كند. اين نكته مسلم است كه غرب در مقابله با دشمنان خود، به يك سناريو بسنده نمي‌كند و همزمان طرح‌هاي مختلفي را پيش مي‌برد؛ ديگر اينكه غرب به بازي موش و گربه تا آنجا ادامه خواهد داد كه بشار اسد از رمق بيفتد و قدرت مخالفان در داخل افزايش يافته و حكومت اسد در صحنه شطرنج سياسي اين كشور در حالتي نزديك به مات قرار بگيرد. احتمالا حوادث روزهاي آينده چشم‌انداز روشن‌تري را در اختيار تحليلگران مسايل اين كشور قرار خواهد داد.