بابا نان داد؛ یارانه ای یا آزاد

یک ماه مانده به زمان شروع حذف یارانه ها، وزارت بازرگانی ایران سعی دارد در اولین گام، یارانه نان را حذف کند. مهدی غضنفری وزیر بازرگانی می گوید که تک نرخی شدن نان با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها (حذف یارانه ها) قطعی شده است و با هدفمند کردن یارانه آرد و نان دیگر شاهد دو نرخی بودن آرد کیلویی ۷۵ ریالی به نرخ یارانه ای و حدود چهار هزار و پانصد ریالی به نرخ آزاد نخواهیم بود. قانون حذف یارانه ها در مجلس به تصویب رسیده و دولت باید آن را از ابتدای سال جاری خورشیدی اجرا می کرد اما بعد از کش و قوس های بسیار، قرار است این طرح از نیمه دوم سال اجرا شود.

با گذشت پنج ماه از سال، هنوز مشخص نیست کالاهایی که قرار است یارانه آنها حذف شود به چه قیمتی در بازار عرضه خواهد شد.

بنابر قانون مصوب مجلس، یارانه شانزده قلم کالا از جمله بنزین، گازوئیل، آب، برق و نان حذف می شود.

یارانه ها باید در طول پنج سال حذف شود اما دولت مشخص نکرده که چه کالاهایی در اولویت قرار دارند.

یارانه سالانه نان

به نظر می رسد حذف یارانه مواد سوختی باید یکی از اولویت ها باشد چون بخش عمده ای از یارانه ها به این بخش پرداخت می شود و دولت می تواند از این طریق بخش عمده ای از بودجه بیست هزار میلیارد تومانی خود را از محل افزایش قیمت سوخت به دست آورد.

وزارت بازرگانی سعی کرده افکار عمومی را برای حذف یارانه نان آماده کند که به عقیده کارشناسان حذف یارانه نان باید آخرین مرحله از حذف یارانه ها باشد.

"سالانه به طور متوسط بین سه هزار و ۵۰۰ تا چهار هزار میلیارد تومان یارانه برای نان پرداخت می شود."

وزارت بازرگانی

این گروه از کارشناسان اقتصادی می گویند نان غذای اصلی خانوارهای ایرانی است و حذف آن می تواند تبعات سیاسی و اجتماعی گسترده ای به دنبال داشته باشد و علاوه بر آن نیز یارانه آن در مقایسه با یارانه دیگر کالاها، بسیار کمتر است.

بنابر گزارشهای وزارت بازرگانی، سالانه به طور متوسط بین سه هزار و ۵۰۰ تا چهار هزار میلیارد تومان (سه و نیم تا چهار میلیارد دلار) یارانه برای نان پرداخت می شود.

در حال حاضر دولت توزیع آرد را بر عهده دارد و شرکت بازرگانی دولتی ایران وابسته به وزارت بازرگانی با خرید گندم داخلی و خارجی، آن را در اختیار شرکت های تولید آرد قرار می دهد و بعد از آن آرد را با دو قیمت بین نانوایان تقسیم می کند.

هم اکنون آرد یارانه ای کیلویی ۷۵ ریال (هفت و نیم تومان) و آرد آزاد کیلویی ۴۰۰۰ ریال (چهارصد تومان) در اختیار نانوایی ها قرار می گیرد.

وزارت بازرگانی اعتراف می کند که آردی که به قیمت آزاد توزیع می کند بسیار بالاتر از نرخ جهانی است و حمید علیخانی معاون وزیر بازرگانی به خبرگزاری مهر گفته که "میانگین قیمت آرد در بازارهای جهانی بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ تومان است."

این در حالی است که قیمت فعلی آرد آزاد کیلویی ۴۰۰ تومان است و آقای علیخانی می گوید که "نوع و شرایط خرید گندم از کشاورزان" باعث شده تا قیمت این کالا در بازار داخلی دست کم یکصد تومان بیشتر باشد.

ایران در سالهای گذشته تلاش کرده تا در تولید گندم به خودکفایی برسد، اما با اولین خشکسالی، تولید گندم به حدی کم شد که ایران دوباره به صدر وارد کنندگان گندم بازگشت.

با توجه به هزینه بالایی که تولید گندم در داخل دارد به نظر می رسد که اگر گندم مصرفی از خارج تامین شود، نان تولیدی از آن برای مصرف کننده ایرانی ارزانتر تمام می شود.

یکی از دلایل اصلی بالا بودن قیمت آرد آزاد این است که دولت برای تشویق کشاورزان، سعی کرده تا گندم تولیدی آنها را به قیمت های بالاتری از قیمت های جهانی خریداری کند و پولش را نیز از مردم بگیرد.

تولید و مصرف نان

بنابر گزارش وزارت بازرگانی، مصرف آرد در ایران سالانه حدود هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تن است.

نزدیک به ۶۰ هزار نانوایی در ایران وجود دارد که حدود ۲۰۰ هزار نفر در آنها مشغول به کار هستند.

نان به عنوان مهمترین ماده غذایی در سبد خانوارهای ایرانی است و بخش عمده نان مصرفی به شکل سنتی و در انواع مختلفی نظیر بربری، سنگک، تافتون و لواش تولید می شود.

دولت در سالهای گذشته سعی کرده نان صنعتی را جایگزین نان سنتی کند اما هنوز میزان تولید نان صنعتی در ایران بسیار پائین است.

بنابر گزارش های رسمی، ۳۰ درصد از نان تولیدی در ایران به دلیل کیفیت نامطلوب دور ریخته می شود و برای همین دولت سعی دارد با افزایش قیمت آرد و تشویق تولید نان صنعتی، از میزان ضایعات نان کم کند.

بیشتر از یک چهارم گندم تولید شده به دلیل ارزان بودن یا پخت نامناسب، از گردونه مصرف انسان خارج می شود و به صورت ضایعات یا خوراک دام در می آید.

وزارت بازرگانی ایران می گوید که مصرف سرانه نان در ایران حدود ۱۶۰ کیلو گرم است و این رقم دستکم دو برابر متوسط مصرف سرانه در جهان است و باید مصرف نان را به زیر ۱۰۰ کیلوگرم کاهش داد.

دولت امیدوار است با حذف یارانه نان، نانوایی ها نان با کیفیت تری تولید کنند و از ضایعات نان کاسته شود.

اگر در گذشته های نه چندان دور تغییر قیمت قند و شکر از اهمیت برخوردار بود و مردم به سرعت در برابر افزایش قیمت این کالاها واکنش نشان می دادند، الان نان چنین جایگاهی دارد، برای همین کارشناسان توصیه می کنند که دولت برای حذف یارانه ها باید اولویت را به کالاهایی بدهد که حساسیتی در حد نان ندارند.