دعای بانک مرکزی ایران برای بهبود وضعیت اقتصادی

بانک مرکزی ایران گزارش تحولات اقتصادی کشور در سال ۱۳۸۸ را در حالی منتشر کرده که در آن برخلاف همیشه، میزان رشد اقتصادی کشور مشخص نیست و این گزارش تنها به این نکته بسنده کرده که انتظار می رود اقتصاد ایران حضیض سال ۱۳۸۷ را پشت سر گذاشته باشد. این دومین سالی است که بانک مرکزی آمار رشد اقتصادی کشور را منتشر نکرده است. ایران در دو سال گذشته وضعیت دشواری را پشت سر گذاشت و گزارشهای غیررسمی نشان می دهد که میزان رشد اقتصادی در دو سال اخیر به شدت افت کرده است.

با آنکه بانک مرکزی میزان رشد اقتصادی کشور در سال ۱۳۸۷ را اعلام نکرده اما برخی ارزیابی های کارشناسی نشان می دهد که رشد اقتصادی کمتر از دو درصد بوده است.

وضعیت اقتصادی در سال گذشته به گونه ای بوده که احمد توکلی رئیس مرکز پژوهشهای مجلس در باره رشد اقتصادی سال گذشته گفته که رشد اقتصادی ایران اگر منفی نباشد در حد صفر خواهد بود.

خودداری بانک مرکزی از اعلام میزان رشد اقتصادی کشور در دو سال گذشته این گمان را تقویت کرده که فشار دولت باعث شده تا آمار مربوط به کاهش شدید رشد اقتصادی که نشانه رکود اقتصادی در دو سال گذشته است، منتشر نشود.

یکبار پیش از این در دولت اول محمود احمدی نژاد وقتی بانک مرکزی رشد اقتصادی بخش صنعت و معدن را بسیار پائین اعلام کرد، وزارت صنایع و معادن با اعتراض نسبت به انتشار این آمار، پای پرویز داودی معاون اول وقت محمود احمدی نژاد را به قضیه باز کرد و اوضاع به گونه ای پیش رفت که گفته شد این آمار با تفاهم اصلاح شده است.

گزارش هشتاد صفحه ای "خلاصه تحولات اقتصادی کشور" در سال گذشته تاکید دارد که بخش صنعت و معدن "همانند سال قبل رشدی کند داشت" ولی با توجه به این که گزارش عملکرد صنایع و معادن از سوی وزارت صنایع و معادن منتشر نشده است، "تحلیل کامل شرایط حاکم بر این بخش میسر نیست."

گزارش تازه بانک مرکزی تلویحا رکود اقتصادی در دو سال گذشته را تائید کرده و نوشته که بحران اقتصادی تاثیر معنی داری بر اقتصاد ایران گذاشته و کاهش قیمت نفت و دیگر مواد اولیه با تاخیری چند ماهه اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده و کاهش صادرات و کاهش درآمدهای ارزی از پیامدهای بحران اقتصادی جهانی بر اقتصاد ایران هستند.

کاهش صادرات نفت ایران

گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که سال گذشته متوسط صادرات نفت ایران با ۱۳.۳ درصد کاهش به دو میلیون و پنجاه وشش هزار بشکه رسیده است.

گزارشها نشان می دهد که از زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سال ۱۳۸۴ متوسط صادرات نفت ایران رو به کاهش بوده است و صادرات نفت از دو میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۳۸۴ به دو میلیون و ۵۶ هزار بشکه در سال گذشته رسیده است.

میزان مصرف گاز طبیعی در سال گذشته نیز با افزایش ۶.۴ درصدی به ۱۴۱ میلیارد مترمکعب رسیده است که نیمی از آن در بخش خانگی، تجاری و صنعتی مصرف شده است.

بنابر این گزارش، بعد از پایان خشکسالی که اثرات نامطلوبی بر تولید داخلی گذاشته بود، در سال گذشته تولید محصولات زراعی و باغی با رشد مواجه شده و تولیدات این بخش به بیشتر از ۸۰ میلیون تن رسیده است. از نظر بانک مرکزی "افزایش میزان بارندگی و پراکندگی نسبتا مناسب آن دلیل اصلی افزایش تولید محصولات کشاورزی در سال ۱۳۸۸ می باشد."

با آنکه تولید داخلی محصولات کشاورزی افزایش یافته اما بنابر گزارش بانک مرکزی در سال گذشته "حدود ۱۸.۴ میلیون تن محصولات مختلف کشاورزی به ارزش ۸.۵ میلیارد دلار وارد کشور شد."

در این مدت البته سه میلیون یکصدهزار تن محصولات کشاروزی به ارزش چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار نیز به خارج صادر شد که محصولات سنتی صادراتی ایران نظیر پسته در صدر این محصولات قرار دارند.

ادامه رکود بازار مسکن

این گزارش نشان می دهد که رکود بازار مسکن ادامه یافته و در سال گذشته نیز این بازار با"رکود نسبی" همراه بوده و تعدادی پروانه های ساختمانی در سال ۸۸ نسبت به سال قبل تر از آن، بیشتر از ۲۱ درصد کاهش پیدا کرده است.

این در حالی است که دولت با سرمایه گذاری در مسکن مهر سعی کرده تا رونقی به بازار مسکن بدهد ولی گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که حتی حمایت گسترده دولت از مسکن مهر نتوانسته بازار را از رکود برهاند.

بنابر این گزارش، جمعیت کشور نیز با رشد یک و نیم درصدی در سال گذشته به ۷۳ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر رسیده است که ۵۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در شهرها و بقیه در روستاهای ساکن بوده اند.

جمعیت فعال اقتصادی ایران به ۲۳ میلیون و۸۰۰ هزار نفر رسیده که در مقایسه با سال قبل بیشتر از چهار درصد رشد نشان می دهد .

به عقیده بانک مرکزی "افزایش تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمله دلایل افزایش جمعیت فعال می باشد."

اما تنها ۲۱ میلیون نفر از این افراد شاغل هستند و دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر آنها بیکارند. تازه این آمار بر اساس تعریفی ارائه شده است که بر اساس آن هر کس در طول هفته یک ساعت کار کند، شاغل به حساب می آید.

گزارشها نشان می دهد که حتی با این نحوه محاسبه، میزان بیکاری در ماههای گذشته به شدت افزایش پیدا کرده و میزان بیکاری به مرز ۱۵ درصد و تعداد بیکاران به سه و نیم میلیون نفر رسیده است.

برآورد کارشناسان بانک مرکزی این است که حضور زنان در بازار کار در افزایش رشد جمعیت جویای کار تاثیر گذار بوده است و روند رو به روشد عرضه نیروی کار در سالهای اخیر یکی از ویژگی های بازار کار کشور است.

این گزارش تاکید دارد که "با وجود افزایش فرصت های شغلی، میزان فرصت های شغلی ایجاد شده پاسخگوی نیازهای بازار کار نبوده و تقاضا برای نیروی کار به میزان عرضه رشد نکرده است."

با این مقدمه بانک مرکزی نتیجه می گیرد که این مسئله منجر به "رشد قابل توجه نرخ بیکاری در میان جوانان، زنان و افراد تحصیلکرده شده است."

این گزارش نشان می دهد که نرخ بیکاری زنان در مقایسه با مردان رشد بیشتری داشته به طوری که رشد میزان بیکاری در زنان در سال گذشته ۱۶.۸ بوده در حالی که نرخ بیکاری مردان ۱۰.۸ درصد بوده است.

مبادلات تجاری

گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که ایران در سال گذشته غیر از صادرات نفت، بیشتر از ۲۱ میلیارد دلار کالا صادر کرده و در مقابل بیشتر از ۵۵ میلیارد دلار کالا از خارج وارد کرده است.

عمده کالاهای وارداتی ایران؛ ماشین آلات و لوازم حمل و نقل، آهن و فولاد ، بنزین و گازوئیل و غلات و فرآورده های مرتبط با آن بوده است.

درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته نزدیک به ۷۰ میلیارد دلار بوده که نسبت به یک سال پیش از آن یعنی در سال 1387 بیشتر از ۱۶ میلیارد دلار کاهش نشان می دهد.

وضعیت بازار بورس تهران از نیمه دوم سال گذشته رو به بهبود گذاشته و این روند کماکان در سال جاری نیز ادامه یافته است.

بانک مرکزی در باره روند صعودی بازار بورس می نویسد که "ورود تعداد دیگری از شرکت های اصل ۴۴ قانون اساسی به بورس، رکود بازارهای رقیب داخلی به ویژه بازار پول و مسکن و تنوع ابزارهای تامین مالی، بورس اوراق بهادار شاهد حضور گسترده معامله گران و رشد شاخص ها بود."

در طول سال گذشته آمارها از کاهش رشد تورم حکایت داشت و تورم به میانگین ۱۰.۸ درصد رسید که قابل قیاس با یک سال پیشتر نیست که تورم بیشتر از ۲۵ درصد بود.

کاهش شدید تورم در یک سال گذشته بنابر نظر کارشناسان اقتصادی، بیش از آنکه ریشه در سیاست ها و برنامه های اقتصادی دولت و بانک مرکزی اقتصادی داشته باشد، ناشی از رکودی است که بر اقتصاد ایران سایه انداخته است.