جمعیت ایران به سرعت پیر می شود

مرکز پژوهشهای مجلس ایران گزارشی در باره سالمندی منتشر کرده و هشدار داده که تا پانزده سال دیگر جمعیت سالمندان ایران سه برابر شده و از پنج و نیم میلیون نفر به بیشتر از پانزده میلیون نفر خواهد رسید. برآورد این مرکز تحقیقاتی وابسته به مجلس نشان می دهد که جمعیت ایران تا پانزده سال دیگر به ۱۰۷ میلیون نفر برسد که حدود ۱۵.۵ میلیون نفر آنها سالمند خواهند بود.

نرخ رشد سالمندان دو دهه پیش حدود ۲ درصد بوده اما اکنون این رقم به بیشتر از سه برابر یعنی هفت درصد رسیده و مرکز پژوهشهای مجلس پیش بینی کرده نسبت سالمندان به کل جمعیت تا ۳۶ سال دیگر یعنی در سال ۱۴۲۵ به ۲۲ درصد یعنی بیشتر از یک پنجم جمعیت برسد.

این مرکز وابسته به مجلس با هشدار نسبت به اینکه "در آینده نزدیک انفجار سالمندی رخ خواهد داد" پیشنهاد می کند که "برنامه ریزی برای دو دهه آینده بر نیازهای خاص سالمندان و سالخوردگان متمرکز شود."

تهیه کنندگان این گزارش می نویسند که در دهه شصت بعد از "افزایش انفجار گونه نرخ زاد و ولد" و دهه هفتاد به دلیل نیازهای متولدان سالهای قبل برنامه ریزی به سمت "تغذیه، ایمن سازی، بهداشت و مدرسه" متمرکز شد و در دهه هشتاد خورشیدی با بزرگ شدن متولدان سالهای قبل، جمعیت جوان کشور مورد توجه قرار گرفت و برنامه ریزی ها به سمت نیازهای آنان نظیر "ازدواج، مسکن و شغل" هدایت شد.

با این روند مرکز وابسته به مجلس پیش بینی می کند که در دو دهه آینده بخشی از این جمعیت به سن پیری می رسد و "در صورت عدم وجود برنامه مدون و خاص برای این قشر، در بیست سال آینده کشور دچار یک بحران جدی از نظر مسائل اقتصادی، اجتماعی و ... خواهد شد."

در سالهای اخیر تعداد سالمندان در مقایسه با کل جمعیت در ایران رو به افزایش بوده و بنابر گزارشهای رسمی اکنون نسبت سالمندان به کل جمعیت بیشتر از هفت درصد است و پیش بینی می شود تا چهار دهه دیگر جمعیت سالمندان ایران به بیشتر از ۲۰ درصد از جمعیت کل کشور برسد.

از نظر کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس که بازوی تحقیقاتی نمایندگان به حساب می آید، "اگر در دهه های قبل مشکلات مربوط به کودکان و جوانان از مسائل مهم و حائز اهمیت برای قانونگذاران و سیاستگذاران و عوامل اجرای کشور بود هم اکنون توجه به مسائل سالمندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است."

در حال حاضر از مجموع پنج و نیم میلیون سالمندی که در ایران وجود دارد حدود یک و نیم میلیون نفر تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و کمتر از دو میلیون نفر آنها تحت پوشش صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی قرار دارند.

این آمار نشان می دهد که دست کم دو میلیون نفر از سالمندان تحت پوشش هیچ نهادی قرار ندارند و "بیش از نیمی از زنان سالمند و حدود یک چهارم مردان سالمند از نظر اقتصادی به اطرافیان خود وابسته هستند."

وضعیت دشوار سالمندان

جمعیت سالمندان ایران تا پانزده سال دیگر تقریبا سه برابر شده و به بیشتر از پانزده میلیون نفر می رسد

افزایش تعداد سالمندان، کمبود امکانات و "تغییر ساخت خانواده و کاهش حمایت های سنتی وضعیت دشواری را پیش روی سالمندان قرار داده است."

گزارش مرکز پژوهشهای مجلس تاکید دارد که اگر برنامه ریزی دقیقی برای آینده صورت نگیرد ایران در آینده با مشکلات جدی در این زمینه رو به رو خواهد شد.

پیری معمولا با رشد سریع بیماری ها همراه است که به معنی افزایش هزینه هاست. در حالی که عمده جمعیت سالمندان در شرایط بازنشستگی هستند و توان مالی کافی هم برای پرداخت هزینه ها ندارند.

پولی هم که بخشی از این گروه بابت بازنشستگی می گیرند به اندازه ای نیست که کفاف هزینه های آنها را بدهد زیرا امکانات مراقبتی و پزشکی سالمندان در ایران "بسیار اندک و اغلب نیز گران است."

این در شرایطی است که اکثر سالمندان نیاز به خدمات توانبخشی در زمینه های حرکتی، عضلانی، بینایی، شنوایی و روانی دارند.

سالمندان معمولا از بیمارهایی نظیر فشارخون، ناراحتی های شنوایی، اختلالات بینایی، تکرر ادرار، یبوست و دیابت رنج می برند و بنابر گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، نیمی از سالمندان دارای اختلالات حرکتی هستند.

در کنار مشکلاتی که سالمندان با آن مواجهند امکانات بیمارستانی ایران بسیار کم است و بنابر گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، کلینیک های تخصصی سالمندی "بسیار اندک است و پاسخگوی نیاز سالمندان نیست."

بنابر گزارش مرکز وابسته به مجلس"سالمندشناسی و طب سالمندان" جزء رشته های آموزشی کشور نیست و "هنوز در کشور ما دوره طب سالمندی وجود ندارد."

اما این تمام مشکل سالمندان نیست تعداد زیادی از سالمندان تحت نظر هیچ یک از سازمان های بیمه ای نیستند و حمایت های سازمان های بیمه ای هم "بسیار ناقص" است و بخش مهمی از نیازهای سالمندان نظیر "خدمات توانبخشی و مراقبت در منزل، مراقبت و نگهداری آسایشگاهی و مراقبت های روزانه و حاد" را در بر نمی گیرد.

مرکز پژوهشهای مجلس با بررسی مشکلات موجود پیشنهاد می کند که یک نظام حمایتی منسجم، مستمر و فراگیر برای سالمندان بوجود بیاید و این نظام حمایتی باید ترکیبی از بیمه های بازنشستگی و سلامت با پوشش فراگیر باشد و این کار هم با اصلاح قوانین به خصوص آئین نامه تشکیل شورای ملی سالمندان شروع شود.