روز 25 مرداد امسال هنگامیکه وکلای ذوب شده درولایت فقیه طرح دوفوریتی آبرسانی به دریاچه اورمیه را رد کردند هرگزفکرنمی کردندن که با خشم ونفرت چهارده میلیون نفرازساکنان استانهای شمال غرب کشورمواجه خواهند شد و مردم فریاد خواهند زد که «مجلس به قتل در یاچه اورمیه فرمان میدهد» و اکنون که با اعتراضات انبوه مردم فاجعه محیط زیستی خشک شدن دریاچه اورمیه بین المللی شده است یکصد وبیست نفراز نمایندگان سابق و فعلی و استانداران ومدیران مناطق شمالغرب با ارسال نامه سرگشاده به رئیس مجلس شورای اسلامی سعی درهمدردی با مردم وآرام کردن آنها را دارند بدون اینکه به ضعف مدیریت وغلط بودن سیاستهایشان درسی ودوسال گذشته اشاره بکنند برعکس بعضی هایشان بمدیریت فاجعه بارخود افتخار می کنند آقای جمشید انصاری نماینده فعلی مجلس از زنجان یکی از آنهاست که درمراسم افطاردرمقابل اعتراض مردم که می گفتند شما درگذشته استاندار آذربایجان غربی بودید و تعدادی ازسد ها که عامل اصلی خشگ شدن دریاچه هستند دردوره استانداری شما احداث شده اند با تفاخر گفته است که « من عرضه داشتم سدساخنم» .

هم اکنون تظاهرات درتمام شهرهای بزرگ آذربایجان دراعتراض به سیاستهای ویرانگردولت ادامه دارد وبصورت هفتگی و گسترده تکرا رمی شود وطی سه هفته گذشته صد ها نفردرشهرهای اورمیه ، تبریز ، اردبیل ، قوشاچای (میاندوآب)، زنجان و ...دستگیر و زندانی شده اند و تنها کاردولت اعزام هرچه بیشتر نیروی سرکوب به آذربایجان بوده است . با خشگ شدن دریاچه اورمیه بین هشت تا ده میلیارد متر مکعب نمک و املاح فلزات سنگین بر جای می ماند که با یک طوفان نمک منطقه به شوره زار تبدیل خواهد شد هم اکنون دریاچه دربعضی مناطق شانزده کیلومترپس رفت دارد وکلیه تاسیسات توریستی وآبادی های ساحلی بلا استفاده شده اند .دامداری ، زراعت ، باغداری ، هتلداری، کشتی رانی و بهره برداری از آرتمیا (میگوی آب شور) که قیمت جهانی اش اکنون به کیلوئی دویست دولاررسیده است غیرممکن شده است .گفتنی است که اگر درست ازآرتمیای اورمیه بهره برداری می شد سالیانه می توانست بیش ازچهارمیلیارد دولار ارز وارد کشور کند که چندین برابردر آمد کشاورزی و باغداری درمنطقه می باشد .

بعد از پایان جنگ ایران وعراق و دردوره ای که نامش را دوران سازندگی گذاشتند علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت می گفت که برای خودکفائی کشاورزی باید برروی تمام رودخانه ها سد زده شود .این تصمیم استراتژیک بدون درنظرگرفتن عواقب ویرانگرآن وسیله عوامفریبی و منبع درآمدهای نجومی برای رانت خواران شد . بودجه عمومی را برای احداث سد بین نهادهای اسلامی ونزدیکان سران حکومت تقسیم کردند و وقتی سد ساخته شد هم آب آنرا به کشاورزان و مردم فروختند وهم زمینهای زیر سد را به پول نقد تبدیل کردند . بجای ایجاد صنعت وایجاد اشتغال مدرن مراتع را به زمینهای زراعی تبدیل کردند و دراستان آذربایجان غربی مساحت زیر کشت را دوبرابرنمودند و سه میلیارد مترمکعب حق آبه دریاچه را به کشت چغندر وایجاد باغ و ویلا اختصاص دادند . تنها چیزی که دراین نوع اقتصاد اسلامی درنظرگرفته نشده بود محاسبه هزینه وسود حاصل ازآن بود حتی اگردراین مزارع گندم می کاشتند فاجعه چنین عظیم نمی شد .مزرعه گندم با سه بارآبیاری به برداشت می رسد درحالیکه مزرعه چغندرهرهفته باید آبیاری شود یعنی مصرف آب مزرعه چغندرهشت برابر مزرعه گندم است باین ترتیب قریب پانصد لیترآب آشامیدنی برای تولید پنجاه گرم قند ازچغندر مصرف می شود .دراین اقتصاد اگر برای کشور خودکفائی ایجاد نمی شود درعوض برای نهادها ی وابسته به حکومت ورانت خواران ثروت های هنگفت ببارمی آید.

از سه سال پیش فعالین ملی آذربایجان با اعتراضات مسالمت آمیزازجمله با ریختن آب به دریاچه به صورت سمبلیک و برگزاری تظاهرات مسالمت آمیز در روز طبیعت (سیزده بدر) کوشیدند مسئولین جمهوری اسلامی را متوجه نزدیک شدن فاجعه بکنند اما جواب حکومت به خواست مردم چیزی غیر از سرکوبی نبوده است نگارنده این سطور در سال های اخیر با نوشتن مقالات متعدد و دهها گفتار تلوزیونی و رادیوئی کوشیده است خطر خشک شدن دریاچه اورمیه را به کسانی که مصدر امورهستند گوشزد نماید اما نگاه امنیتی مسئولین جمهوری اسلامی به انسانی ترین خواسته های مردم منطقه باعث شده که مردم به این نتیجه برسند که حکومت عمدا میخواهد دریاچه را خشک کند تا آذربایجانی ها مجبور به مهاجرت بشوند وکانون مخالفت با حکوت مرکزی ازبین برود درتائید این باور مردم اخیرا چند نفرازکارشناسان به یکی ازمقامات بلند پایه حکومت مراجعه کرده وخواهان رسیدگی به خواست مردم شده اند و وی آشکارا گفته است که خواستهای مردم آذربایجان برحق هستند ولی جمهوری اسلامی نمی تواند آنهارا بپذیرد زیرا اگرامروز درمساله دریاچه عقب بنشینیم فردامساله زبان مادری را پیش خواهند کشید و بدنبال آن خواسته های دیگررا و درنهایت کنترل ازدست حکومت مرکزی خارج خواهد شد .

علت اصلی خشک شدن دریاچه اورمیه ساخته شدن سی و پنج سد بر روی رودخانه هائی است که حیات دریاچه را تضمین می کردند . سال هاست که مضرات ایجاد سد دردنیا شناخته شده است وتنها احداث سد بر روی رودخانه هائی تجویز می شود که پی دریی طغیان می کنند وخسارات جانی و مالی بی حساب ببارمی آورند و امروزه نهضت های مترقی دفاع ازطبیعت وعلیه سد سازی درهمه کشورهای پیشرفته وجود دارد .

دومین علت خشکاندن دریاچه اورمیه بعد ازسد سازی های بی حساب ، حفرچاههای عمیق بی حساب بوده است هرمسئول محلی بدون توجه به بهم خوردن اکوسیستم تحت عنوان بالا بردن سطح زیر کشت اجازه حفر چاه عمیق داده است و درحال حاضر بجای شش یا هفت متر گذشته چاهها دریکصد وبیست متری به آب می رسد . هزاران چاه عمیق درحوزه آبخیز دریاچه اورمیه با مجوزوبی مجوزاحداث شده وتمام آبهای سفره های زیر زمینی را خالی کرده است . سابقا بخشی ازآب دریا از طریق چشمه های زیردریائی تامین می شد اکنون نه تنها این چشمه ها آب به دریا نمی آورند بلکه آب شور دریا ازطریق همین مجاری به چاهها می رود وچاهها را شورمی کند و روستائیانی که ازاین آبها برای مزارع خود استفاده می کنند بادست خود زمینهای خود را به شوره زارتبدیل می کنند .چاههای کم عمق ونیمه عمیق وچشمه ها وقنات ها خشگ شده اند ودرجنوب شرقی دریاچه باغات ومزارع بیش از چهل روستا ازبین رفته وبسیاری ازمردم مجبوربه مهاجرت شده اند .

در حال حاضر عاجل ترین کاربرای نجات دریاچه باز کردن سد ها و آزاد کردن آبهای پشت سد برای نجات دریاچه از خشگ شدن کامل است .آوردن اب از رودخانه های دیگر می تواند برنامه دراز مدت باشد و شاید هم احتیاجی به ان نباشد زیرا دریاچه اورمیه خود منبع تغذیه دارد وطی هزاران سال شاداب مانده است و از این به بعد هم می تواند زنده بماند دولت جمهوری اسلامی در سال گذشته هشتاد وهشت میلیارد دولاردرآمد نفتی داشته است و اگریک دهم پولی را که صرف حمایت نگهداری رژیم محکوم به نابودی بشاراسد در سوریه می کند صرف کمک به روستائیان خسارت دیده بکند دریا نجات پیدا خواهد کرد ودرسال های آینده با تغییرسیستم آبیاری ازغرقابی فعلی به آبیاری بارانی وقطره ای هشتاد درصد درمصرف اب صرفی جوئی می شود وضمن احیاء دریاچه تولیدات کشاورزی نیزبهتروبیشترازحالا می گردد به شرطی که کاردست افراد کاردان باشد.

دولت ومسئولین و مدیران دولتی که درایجاد این فاجعه زیست محیطی با سیاست های غلط وضد ملی مقصرهستند درتبلیغات روزمره خود علت خشگ شدن دریاچه اورمیه را ناشی از تغییرات جوی و خشکسالی معرفی می کنند و این چیزی نیست جزعوامفریبی ریاکارانه زیرا درسال جاری بارندگی خوب بوده وخشکسالی نبوده است ازطرف دیگردرست دریکصد وپنجاه کیلومتری دریاچه اورمیه دریاچه وان ترکیه وجود دارد که درهمین شرایط اقلیمی قرارگرفته ودرحال حاضرسطح آب آن پائین نیامده وحالت طبیعی خودرا دارداگرشرایط اقلیمی علت بود می بایست دریاچه وان نیزخشگ می شد . همچنین دریاچه آرال درآسیای مرکزی که هنگام انحلال اتحاد شوروی خشگ شده بود طی پنج سال گذشته با دخالت سازمان ملل متحد نیمه شمالی آن احیاء شده وزندگی به منطقه آرال بازگشته است .

با توجه به عناد حکومت در رد خواسته های بحق مردم آذربایجان ونظرباینکه مسئولین جمهوری اسلامی بجای مدیریت کشورادعای مدیریت جهان را دارند وتمام فکروذکرشان دعواهای جناحی خودشان است وهمچنین زندگی وآینده منطقه با خشگ شدن دریاچه اورمیه بخطر می افتد لذا برای مردم آذربایجان راهی جزادامه اعتراض و توصل به مراجع بین المللی برای تحت فشارگذاشتن جمهوری اسلامی باقی نمانده است . خشکاندن دریاچه اورمیه ازسیاستهای غیرانسانی جمهوری اسلامی است و همه طرفداران حقوق بشر و طرفداران محیط زیست اگرواقعا معتقد به دموکراسی و زندگی بهتر و صلح و امنیت برای انسانها هستند نباید دراین مساله بی طرف و بی تفاوت باشند . اگر امروز به خواست دموکراتیک و مدنی آذربایجانی ها توجه نشود امکان رادیکال شدن اعتراضات و بخشونت کشیده شدن مبارزات کاملا قابل پیش بینی است و آنگاه همه مسئول.

ماشااله رزمی 15 سپتامبر 2011 - پاریس