مسیحیان، ترکمن‌ها، ایزدیها، شبکی‌ها، بهایی‌ها، صابئین (منداییان)، اهل حق (یارسان) و کردهای فیلی‌ برای دوران طولانی در عراق زندگی کرده‌اند برخی برای قرن‌ها و عده ای چندین هزار سال.

بسیاری از این اقلیت‌ها در نینوا زندگی کرده‌اند، استانی درچهارصد کیلومتری شمال غرب بغداد که از لحاظ فرهنگی بسیار غنی است.

از زمان اشغال عراق توسط آمریکا در سال ۲۰۰۳، نینوا همزمان با دو درگیری موازی ویران شده است. کشمکش میان دولت با گروههای افراطی اسلامی و با منطقه خودمختار کردستان عراق.

اقلیت‌هایی که در دوران حکومت عثمانی و حکومت حزب بعث آزار و اذیت می‌شدند، حالا هم گروههای جهادی آنها را برنمی‌تابند و آزار و اذیت‌شان می‌کنند. بعضی از گروههای کوچکتر مثل شبکی‌ها، ایزدی‌ها و بهاییان همیشه از ترس در خفا زندگی و عبادت کرده‌اند.

همین خود منجر به تصورات غلط، سوء ظن و آزار بیشتر شده است.

داعش این تصویر را از تخریب یک مسجد شیعیان در نینوا منتشر کرده است

با تصرف موصل مرکز استان نینوا در روز ده ماه ژوئن توسط گروه داعش، عده کثیری از اقلیت‌های مذهبی از شهر فرار کردند و به روستاهای اطراف نینوا پناه بردند. عده ای هم دورتر به شمال وشهرهای کردنشین پناهنده شدند. خیلی از آنها در کنار نیروهای کرد سلاح به دست گرفتند.

از آن زمان تندروهای مسلمان حملات منظمی علیه اقلیت‌های مذهبی و عبادتگاههای آنها کرده‌اند. گروه داعش تصاویری از تخریب دهها مکان تاریخی و مذهبی در نینوا منتشر کرده، به بهانه اینکه احترام به چنین اماکن و عبادتگاههایی یک بدعت است.

مسیحیان

مسیحیان عراق شامل اقوام و مذهب‌های مختلف می‌شود ولی اکثر آنها از مسیحیان کلدانی و آشوری هستند.

جمیعت مسیحیان عراق در سالهای گذشته کاهش چشمگیری داشته

رقم آنها از یک‌ونیم‌ میلیون نفر در سال ۲۰۰۳ به ۳۵۰ تا ۴۵۰ هزار نفر کاهش یافته است. آنها در نینوا عمدتا در روستاهایی مثل قرقوش (بغدادیه)، برطله، حمدانیه و تل‌کیف زندگی می‌کنند.

یکی از شدیدترین حملات علیه مسیحیان عراق در سال ۲۰۱۰ اتفاق افتاد. وقتی جهادی‌های مسلح درمراسم روز یکشنبه به کلیسایی در بغداد حمله کردند و پنجاه و دو نفر را کشتند.

ایزدی‌ها

ایزدی‌ها آداب مذهبی‌شان را پنهانی به جا می‌آورند. اینکه ریشه اصلی ایزدی‌ها به کجا برمی‌گردد همواره مورد بحث بوده است. دین آنها شامل عناصر بسیاری از ادیان مختلف از جمله مذهب زرتشتی است.

در نتیجه اعتقادات و رمز و رازی که دین شان را احاطه کرده خیلی از مسلمانان و غیر مسلمانان ایزدی ها را شیطان پرست می‌دانند.

اکثر ایزدی های عراق در مناطق مورد مناقشه زندگی می‌کنند

همین موضوع به حمله های بیشتر گروههای اسلامی که آنها را کافر می‌خوانند منجر شده است. در ماه اوت سال ۲۰۰۷ میلادی گروههای جهادی به دهکده‌های ایزدی‌ها در نینوا حمله کردند و نزدیک چهارصد تا هفتصد نفر را کشتند.

تخمین زده می‌شود حدود پانصد هزار ایزدی امروز در عراق در مزارع و دشتهای اطراف نینوا زندگی می‌کنند. مناطقی که مورد مناقشه میان عرب‌ها و کردهاست.

شبکی ها

شبکی ها اقلیتی با زبان وآداب و رسوم خودشان هستند. بیشتر شبکی ها شیعه‌اند و درصد کمی از آنها را هم سنی‌ها تشکیل می‌دهند.

تصور می‌رود که نزدیک به ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار شبکی‌ در نینوا زندگی می‌کنند.

بعضی از سنی ها شبکی ها را متهم می‌کنند که شاخه‌ای افراطی از مذهب شیعه‌اند در حالیکه دیگران آنها را شاخه‌ای مرتد از اسلام می‌دانند و همین باعث حملات خشونت‌آمیز علیه آنها می‌شود.

آنها که در مناطق مورد مناقشه میان کردها و عرب‌های عراق زندگی می‌کنند از سوی هر دو گروه مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند.

ترکمن ها

ترکمن‌ها بعد از عرب‌ها و کردها سومین گروه قومی بزرگ عراق هستند، جمیعت آنها رقمی بین پانصد هزار تا دو ونیم میلیون نفر تخمین زده می‌شود.

اکثر آنها مسلمان هستند و به شیعه و سنی تقسیم می‌شوند. و جمیعت اندکی از آنها مسیحیان کاتولیک هستند.

ترکمن‌های عراقی که بعد از حملات داعش به کرکوک گریخته‌اند

ترکمن‌ها زبان و آداب و رسوم خودشان را دارند. آنها به طور عمده در امتداد خطوط مرزی بین مناطق اعراب و کردها در استان نینوا و بیشتر در تل عفر، کرکوک و دیاله زندگی می‌کنند، ولی در دیگر مناطق کشور هم به سر می‌برند.

آنها که اغلب در کشمکش میان منطقه کردستان و دولت مرکزی گرفتارشده‌اند از سوی گروههای جهادی هم به آنها حمله می‌شود.

به دنبال تصرف تل‌عفر توسط گروه داعش بیشتر ۲۵۰ هزار نفر جمیعت این شهر به منطقه کردستان پناه برده‌اند.

صابئین (منداییان)

صابئین (منداییان) ازمردمان بومی بین‌النهرین هستند که ریشه‌شان به آرامی‌ها می‌رسد. جامعه، فرهنگ و زبان صابئین رو به انقراض است.

همانند مسیحیان، منداییان هم در زمان حکومت رژیم بعث از محفاظت و آزادی نسبی برخوردار بودند. ولی از زمان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ نزدیک به نود درصد آنها کشور را ترک کرده‌اند.

عراقی‌های صابئی در حال انجام مراسم مذهبی

دین مندایی نیازمند نزدیکی به آب پاکیزه و ترجیحا طبیعی برای انجام مراسم غسل تعمید است. در نتیجه آنها در طول تاریخ در نزدیکی باتلاق‌ها و رودخانه‌ها در جنوب عراق و نزدیکی بغداد زیسته‌اند.

منداییان به عنوان گروهی صلح‌طلب که گروه یا قبیله ای از آنها حمایت نظامی نمی‌کند در جستجوی امنیت به نینوا و منطقه کردستان عراق پناه برده‌اند. اما بحث بر سر اینکه منداییان اهل کتاب هستند یا نه همیشه جنجال برانگیز بوده که آنها را قربانی خشونت گروههای افراطی کرده است.