میترا فخیم -  وقتی فاطمه کودک 6 ساله، به بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر منتقل شد، آثار سوختگی و سوء رفتار شدید بر جسم‌اش نقش بسته بود. پاها، چشم، دهان و زبانش سوزانده شده بود. زبانش بند آمده بود و نمی‌توانست حرف بزند. در معاینات مشخص شد در ناحیه قفسه سینه‌ شکستگی دارد و به سوء تغذیه شدید نیز مبتلاست.

مادر فاطمه به خواست خودش دخترک را به بیمارستان نبرد. مادرِ کودکی که همبازی فاطمه بود متوجه شد فاطمه چند روز است برای بازی با دوستش نمی‌آید. او شک کرد و با نگاه به داخل خانه‌ی آن‌ها متوجه شد فاطمه مضروب شده و در اتاقی زندانی است. تهدید کرد در صورتی که کودک را به بیمارستان نرسانند، به پلیس خبر خواهد داد. مادر فاطمه و دوست پسرش کودک را به بیمارستان رساندند.

مسئولان بیمارستان با دیدن وضعیت فاطمه نیروی انتظامی را در جریان قرار دادند. به گفته‌ی قاضی مقدس بازرس رسیدگی به پرونده، مادر فاطمه معتاد، مزدوج و ساکن شیراز است. او چندی پیش با مرد بوشهری آشنا شد و چند هفته‌ای نزد او به بوشهر آمد. سپس به شیراز بازگشته و فاطمه را با خود به بوشهر نزد دوست پسرش آورد که او نیز معتاد است.

مرد در طول دو هفته‌ای که فاطمه و مادرش آن جا بودند پاها و چشمهای فاطمه را سوزاند. او به آزار جنسی فاطمه نیز اعتراف کرده است. یک هفته فاطمه را زندانی کرد. کودک از ترس زبانش بند آمد و هنوز با این که از بیمارستان مرخص شده قادر به بازگویی وقایع نیست.  

اعتیاد و کودک‌آزاری

مادر فاطمه و دوست پسرش هر دو به مواد مخدر صنعتی اعتیاد شدید دارند. آن‌ها شیشه مصرف می‌کنند و به گفته‌ی فرمانده انتظامی استان بوشهر، علت آزار فاطمه توسط مادر و ناپدریش شب ادراری او بوده است. روایت دیگر حاکی است که آن‌‌ها تحت تاثیر مصرف شیشه، تصور می‌کردند فاطمه مرغ است و می‌خواستند او را کباب کنند.

اطلاعاتی که بازرس پرونده اعلام کرده نیز حاکی است که دوست پسر مادر فاطمه هنگام شکنجه‌ی دخترک وضع عادی نداشته است. قاضی مقدس در این رابطه گفت: «ابعاد شكنجه‌هايي كه بر جسم و روان اين كودك وارد شده بسيار گسترده است. فاطمه تمام بدنش با فندك سوزانده شده است. سقف دهانش و گردنش، و به جز اين آثار گاز گرفتگي‌هاي شديد هم روي بدن او ديده شده است. زماني كه از متهم راجع به اينكه چرا دست به اين اعمال زده سوال كردم او جواب داد قسمت‌هايي از بدن فاطمه كه با فندك سوزانده شده و زخم شده بود را با دندان مي‌كنده كه معلوم نشود.»

روانگردان‌ها

گسترش استفاده از مواد مخدر صنعتی یا روانگردانها عمدتا ناشی از مشکلات اجتماعی، و فراوانی و پائین بودن قیمت این مواد به نسبت سایر انواع مواد مخدر است. به گفته‌ی نماینده‌ی بوشهر، مناطق مرزی مانند بوشهر به دلایلی بیشتر مستعد استفاده از این مواد هستند. وی در رابطه با پرونده فاطمه کودک 6 ساله، گفت مناطق مرزی مستعد ورود مواد قاچاق هستند، بیکاری فقر و نبود فضای نشاط مردم، عدم آگاهی مردم از خطرات واقعی این مواد و داشتن این توهم که از این مواد میتوان مانند مسکن برای کاهش درد، یا برای لاغری و غیره استفاده کرد نیز سبب رواج استفاده از این مواد شده‌اند.

تاثیرات مخرب روانگردان‌ها بر فرد معتاد و وضعیت جسمی و روانی او روشن است. گفته‌می‌شود تاثیر شیشه چند برابر کوکائین است. فرد پس از استفاده از شیشه، دچار توهم شدید می‌شود. سوء ظن، حالات جنون‌آمیز، خشم غیرقابل کنترل و وهم دیداری و شنیداری از دیگر اثرات استفاده از شیشه هستند. کارشناسان تاکید می‌کنند که تاثیرات استفاده دراز مدت از شیشه، غیرقابل جبران‌اند.

نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی بوشهر و سایر نهادهای ذیربط با این استدلال که انتشار چنین اخباری در رسانه‌ها، افکار عمومی را نگران می‌کند، قصد جلوگیری از انتشار این خبر را داشتند. حال آن که عدم آگاهی مردم نسبت به تاثیرات نامطلوب کودک‌آزاری بر سلامت جسمی و روانی کودکان، سبب می‌شود جامعه در جریان ابعاد کودک‌آزاری قرار نگیرد و والدین نیز توجه لازم را به کودکان و حقوق آنان نداشته باشند.

ابعاد کودک آزاری

گرچه مورد فاطمه بدلیل اعتیاد مادر و ناپدریش نمی‌تواند نمونه‌ی تیپیک کودک‌آزاری در ایران باشد با این حال  کودک‌آزاری ابعاد وسیعی دارد. بخش ناچیزی از موارد کودک‌آزاری اعلام می‌شود و در اطلاعات ارائه شده توسط سازمان بهزیستی انعکاس می‌یابد.

اورژانس اجتماعی، سرویس خدمات سازمان بهزیستی است که از جمله به کودکان در معرض آزار یاری می‌رساند. افراد از طریق تلفن 123 برای خود یا فردی دیگر تقاضای کمک و مداخله می‌کنند. به گفته مدیر کل بهزیستی، بیشترین تماس‌ها با تلفن 123 مربوط به کودک آزاری است.

سال 90 روزانه 20 مورد کودک آزاری به اورژانس اجتماعی گزارش شد و در 6 ماهه اول سال 91، 76 درصد تماس‌ها با این تلفن در تهران، در ارتباط با کودک‌آزاری بوده است. کودک‌آزاری اغلب توسط مادر و یا همسایگان اعلام می‌شود کودک آزاری در دختران بیشتر از پسران است و اغلب توسط پدر صورت می‌گیرد.

قانون

با این که کودک‌آزاری طبق قوانین ایران جرم عمومی محسوب می‌شود اما به گفته‌ی عبدالصمد خرمشاهی وکیل دادگستری، قانون نگاه حمایتی به این کودکان ندارد و سازمان‌ها و نهادها موظف به حمایت از این کودکان نیستند. سازمان بهزیستی و انجمن‌های حمایت از کودک نیز از امکانات محدودی برخوردارند.

یک مشکل عمده هم مشکل فرهنگی است. به گفته‌ی خرمشاهی: «متوليان فرهنگي جامعه بايد زمينه‌يي را آماده كنند تا نگاه والدين و خانواده‌ها به فرزندان خودشان تغيير پيدا كند و آنها را به چشم مال نگاه نكنند. بيشتر والدين فرزندان‌شان را به ديد مال، اينكه مال خودشان است و هر طور كه بخواهند آنها را تنبيه مي‌كنند.»

فرید براتی روانکاو و استاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است کودک آزاری از عوامل زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی ناشی می‌شود و قوانین نیز در برابر آن بازدارنده نیستند. او می‌گوید اگر بخواهیم برای مقابله با موارد کودک آزاری از طریق سازمان بهزیستی وارد عمل شویم محمل قانونی ندارد و گاه با آن برخورد می‌شود.

ماجرای آزار دختر چهار ساله‌ای توسط نامادریش، که اردیبهشت سال جاری، در تماس با تلفن 123 این مورد در شهر سلطانیه زنجان گزارش شد، یک نمونه از مواردی است که نارسایی قانون را نشان می‌دهد. کارکنان اورژانس اجتماعی به محل رفتند. برای آنان محرز بود کودک توسط نامادریش آزار دیده است اما مجاز به مداخله نبودند.

روز بعد آن‌ها مجددا و این بار با حکم قضایی و بهمراه نیروی انتظامی به محل رفتند و دختر 4 ساله و برادر نوزادش را به بهزیستی بردند. در معاینات پزشکی قانونی مشخص شد دختر 4 ساله مضروب شده و نقاطی از بدن از جمله باسنش توسط نامادری داغ شده است. او مدتی برای مداوا در بیمارستان بود و سپس به مرکز بهزیستی منتقل شد.

فاطمه

فاطمه یک هفته در بیمارستان بوشهر بستری بود. به بیمارستان نمازی شیراز منتقل شد و دوهفته آن جا بستری بود. روز شنبه 22 تیر از بیمارستان مرخص شد و به بوشهر بازگشت. یکی از چشمانش تخلیه شده است. احتمال دارد چشم دیگرش بینایی خود را بازیابد اما به گفته‌ی پزشکان، تضمینی هم وجود ندارد. سوء تغذیه دارد و هنوز نمی‌تواند حرف بزند و بگوید چه اتفاقی برایش افتاده است.

فاطمه حالا تحت مسئولیت سازمان بهزیستی است. مادر فاطمه و دوست پسر او در زندان هستند و پرونده‌ی آن‌‌ها توسط پلیس مبارزه با مواد مخدر در دست بررسی است. بازرس مسئول رسیدگی به پرونده می‌گوید پدر واقعی فاطمه شناسایی شده اما معلوم نیست کجاست. هم او افزوده است که فاطمه احتمالا خواهر یا برادری هم دارد. کودک‌آزاری در ایران جرم عمومی محسوب می‌شود. دادستان شکایتی در ارتباط با آزار فاطمه تنظیم  و ارائه کرده است.