ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در نشست خبری خود اعلام کرد که پیشرفت‌هایی در مذاکرات احیای برجام حاصل شده اما رسیدن به توافق معطوف به تامین برخی دیگر از انتظارات ایران است.

کنعانی در نشست روز دوشنبه ۲۴ مرداد خود بار دیگر موضع پرتکرار مقام‌های جمهوری اسلامی مبنی بر در دسترس بودن توافق را به زبان آورد و گفت: «ما به توافق نزدیک هستیم اما مشروط به اینکه خطوط قرمز ایران رعایت و منافع اصلی کشور تامین شود.»

او افزود: «انتظارات دیگری از طرف مقابل داریم و معتقد هستیم که باید تمام منافع ایران تامین شود.»

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی درباره جزییات انتظارات ایران از غرب توضیحی نداد اما پیشتر رسانه‌های غرب اعلام کرده بودند که ایران از خواسته خود برای خروج سپاه از لیست تروریستی وزارت خارجه آمریکا کوتاه آمده ولی در عین حال خواهان آن است که در صورت توافق، پرونده سه سایت هسته‌ای مشکوک از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسته شود.

ایران می‌گوید مطالباتش در طرح بورل تامین نشده و تا نیمه شب به اتحادیه اروپا پاسخ رسمی می‌دهد

 

در اولین اظهار نظر رسمی ایران درباره مذاکرات اخیر وین برای احیای توافق اتمی برجام که بر سر طرح پیشنهادی جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شد، مقام‌ های تهران اعلام کرده اند که با وجود «پیشرفت های نسبی» پیش نویس فعلی تامین کننده خواسته‌های ایران نیست. ایران گفته است که پاسخ خود را تا نیمه شب اعلام خواهد کرد.

حسین امیرعبدللهیان وزیر خارجه ایران گفته است که «تصمیم کشور این است که چنانچه خطوط قرمز و حقوق ما رعایت شود توافق انجام شود.»

تصمیم گیری نهایی در ایران در اموری همچون مذاکرات اتمی با آیت الله علی خامنه ای است. درپرونده اتمی، تاکنون رویه بر این بوده که موضوع در شورای عالی امنیت مطرح می شود و در صورتی که اعضای این شورا به تصمیم مشخصی برسند، مصوبه آن از سوی آقای خامنه ای بررسی و در صورت صلاحدید وی، تایید می شود.

آقای خامنه ای سال گذشته شرط گذاشته بود که در برای احیای برجام باید آمریکا برای باقی ماندن در آن «تضمین» بدهد و رفع تحریم ها هم به صورت «یکجا» انجام شود سپس ایران فرصت داشته باشد آن را «راستی آزمایی» کند. آیت الله خامنه ای شرط دیگری هم گذاشته بود که ابتدا آمریکا باید تعهدات خود را انجام دهد و ایران پس از بررسی اقدامات آمریکا، اجرای تعهدات خود را از سربگیرد.

به گفته آقای امیرعبداللهیان «طرف آمریکایی اخیرا در دو موضوع انعطاف شفاهی نشان داده اما این باید مکتوب شود. مهم این است که موضوع  تضمین هم با واقع بینی آمریکا مواجه شود.»

دولت آمریکا گفته است که قادر به دادن تضمین از جانب دولت های بعدی این کشور نیست.

به گفته وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران «اگر این نظرات تامین شود آمادگی داریم وارد مرحله جمع بندی شویم و توافق را با حضور وزرای خارجه اعلام کنیم.»

آقای امیرعبداللهیان گفته «حداکثر تا ۱۲ امشب آخرین جمع‌بندی خود را به صورت مکتوب در مورد مسائل باقی‌مانده به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا ارائه می‌دهیم و اگر واکنش آمریکا همراه با واقع‌بینی و انعطاف باشد توافق رخ می‌دهد و اگر انعطافی نشان ندهند باید بیشتر گفت‌وگو کنیم.»

هماهنگ کننده مذاکرات، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاون وی انریکه مورا هستند.

اتحادیه اروپا می گوید که دیگر فرصتی برای مذاکره وجود ندارد و از ایران و آمریکا خواسته هرچه زودتر نظر خود را درباره پیشنهاد مطرح شده از سوی جوزپ بورل اعلام کنند.

وزیر خارجه ایران امروز گفته «ما خیلی موافق نبودیم که هماهنگ‌کننده متن و طرحی را ارائه دهد ولی آنها گفتند که ما پست‌چی نیستیم که پاکت بین شما و آمریکا رد و بدل کنیم آقای بورل طرحی که ارائه دادند تلفیقی از  طرح‌ها و ایده‌های طرف مقابل است.»

برخی از رسانه‌ها می‌گویند اتحادیه اروپا از ایران و آمریکا خواسته حداکثر تا پایام امروز نظر خود را اعلام کنند.

پیش از اظهارت وزیر خارجه ایران، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه این کشور گفته بود «در این دور از مذاکرات پیشرفت‌های نسبی حاصل شده است، اما این پیشرفت‌ها به صورت کامل تامین کننده مطالبات قانونی ایران نیست.»

آقای کنعانی در یک کنفرانس خبری در تهران گفت «ما به صورت دقیق می‌توانیم بگوییم که در مرحله پیشرفت قرار داریم، اما این که بگوییم  که به توافق نزدیک شدیم و این دور از گفت‌وگوها به توافق منتهی می‌شود معطوف به برآورده شدن انتظارت به حق ایران است.»

سخنگوی وزارت خارجه ایران گفته بود توافق در صورتی انجام می‌شود که «خطوط قرمز ما رعایت شود، منافع اساسی کشور تامین شود، در صورتی که چنین موضوعی محقق شود حتما زمینه برای انجام توافق در آینده نزدیک وجود دارد.»

دور تازه مذاکرات وین دوشنبه هفته گذشته به پایان رسید. سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان در مذاکرات حضور نداشتند، اما انریکه مورا، معاون جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده و نمایندگانی از چین، روسیه به همراه مذاکره کنندگان ایران و ایالات متحده هم در آن شرکت داشتند.

دستور مذاکرات بحث درباره طرح پیشنهادی آقای بورل بود که گفته بود پیش نویس «بهترین توافق ممکن» را تهیه کرده است.

آیا نشانه‌ای از احتما پذیرش توافق در این مرحله وجود دارد؟

 

مقام‌های جمهوری اسلامی از زمان پایان مذاکرات وین، درباره تازه‌ترین دور گفت‌وگوها، اظهار نظرهای پراکنده‌ای داشته‌اند. نورنیوز رسانه نزدیک به علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران هفته گذشته اعلام کرده بود که پیش نویس توافق جوزپ بورل در حال بررسی کارشناسی است و سپس در سطوح عالی حکومت، درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود.

نورنیوز پیش نویس جدید توافق را طرح «مورا-مالی» خوانده و گفته بود این طرح نمی تواند «متن نهایی» باشد و ایران را برای پذیرش آن تحت فشار بگذارند. منظور از مورا-مالی، انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رابرت مالی مذاکره کننده ایالات متحده است.

چند نماینده مجلس شورای اسلامی هم پیش‌نویس توافق را تامین کننده نظرات جمهوری اسلامی ایران ندانسته‌اند.

حسین شریعتمداری، نماینده آیت الله علی خامنه ای در روزنامه کیهان هم که به طور سنتی بازتاب دهنده مواضع سیاسی نزدیک به دفتر آقای خامنه‌ای است، پیش نویس جدید توافق را «فاجعه بار» و «خسارت بار» خوانده و گفته بود مذاکرات وین «تاکنون به هیچ نتیجه‌ای» که جمهوری اسلامی می خواسته، نرسیده است.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران هم در جلسه شب گذشته هیات دولت به موضوع توافق و مذاکرات وین هیچ اشاره‌ای نکرده و صرفا گفته «تنها با مقاومت و ایستادگی شجاعانه است که ملت‌های آزاده منطقه می‌توانند استکبار را وادار به عقب‌نشینی کنند.»

نورنیوز، رسانه نزدیک به آقای شمخانی روز گذشته گفته بود «طرح گزاره‌هایی چون ضرورت تلاش ایران برای رفع نگرانی‌های آژانس، توسط مقامات آمریکایی در واقع فرار به جلو برای عدم پاسخگویی به نگرانی منطقی ایران است که با توجه به سوابق گذشته، نمی‌تواند بدون اطمینان از عدم تکرار استفاده سیاسی قدرت‌های غربی از آژانس وارد هرگونه توافق احتمالی شود.»

اختلاف بر سر چه موضوعاتی است؟

 

هدف از مذاکرات احیای برجام شکل گیری توافقی برای رفع تحریم‌های ایالات متحده در ازای محدود شدن برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران است.

مذاکرات از فروردین ۱۴۰۰ آغاز شد و پس از دو وقفه پنج ماهه، تا هفته پیش در وین ادامه داشت.

ایران می خواهد پرونده این کشور در آژانس بین المللی انرژی اتمی که در آن سه مرکز آلوده به اورانیوم که از پیش به آژانس اعلام نشده بود، پیش از توافق احتمالی اتمی بسته شود. آژانس می‌گوید بسته شدن این پرونده در صلاحیت این نهاد است و نباید در توافق سیاسی احتمالی، مورد مصالحه قرار گیرد.

همزمان گزارش‌های تایید نشده رسانه‌های غربی حاکی از آن است که در طرح جورپ بورل برای توافق، بسته شدن این پرونده در صورت همکاری ایران با آژانس پیش بینی شده است.

در حال حاضر ایران بخش‌های کلیدی برجام را اجرا نمی‌کند و ضمن محدود کردن بازرسی‌های آژانس، برنامه اتمی خود را با شتاب پیش می‌برد. جمهوری اسلامی ایران می‌گوید این سیاست واکنشی است به خروج آمریکا از برجام که در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ انجام شد.

کمال خرازی، رئیس منصوب آیت الله خامنه ای در شورای راهبری روابط خارجی و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده‌اند که این کشور توانایی ساخت بمب اتمی دارد اما ساخت و استفاده از این بمب در برنامه این کشور قرار ندارد.

ایران می گوید هدف‌اش از برنامه اتمی از جمله غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیوم صلح آمیز است.

رافائل گروسی مدیرکل آژانس گفته فقط کشورهایی که سلاح اتمی تولید می‌کنند، غنی سازی ۶۰ درصدی دارند.