پروانه سلحشوری؛ نماینده‌ای که گفت حقیقت را فدای مصلحت نمی‌کند

انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که هفتم اسفند سال ۱۳۹۴ برگزار شد، برای "اصلاح طلبان" یک پیروزی بزرگ بود و بازگشت به قدرت، البته با چهره‌هایی ناشناس. پس از مجلس ششم در دوران موسوم به اصلاحات، حالا دوباره اصلاح طلبان با تصاحب ۱۲۳ کرسی مجلس، اکثریت داشتند و در این پرش بلند، بعد از زمین گیری سال ۱۳۸۸ و سرکوب "جنبش سبز"، سید محمد خاتمی، نقش یگانه‌ای داشت.

محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین، تمام قد به میدان آمد و با یک پیام ویدئویی کوتاه برای هواداراش "تَکرار کرد" که به ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان رای دهند که به لیست امید معروف شده بود. در تهران پیام محمد خاتمی نفوذی چشمگیر داشت و لیست ۳۰ نفره اصلاح طلبان، همگی به مجلس راه یافتند و اصولگرایان بنامی مثل غلامعلی حداد عادل پشت در مجلس ماندند.

تنها اشکل این پیروزی این بود که حتی شورای عالی اصلاح طلبان که نامزدهای اصلاح طلب را در تنگنای نظارت استصوابی شورای نگهبان، برگزیده بود، شناختی از نمایندگان اصلاح طلب نداشت و این شد که یکباره بخش عمده‌ای از نمایندگانی که با نقاب اصلاح طلبی به مجلس رفته بودند، یک‌باره فرمان را به سمت اصولگرایان چرخاندند.

محسن رهامی، عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات می گوید، ۷۰ منتخب فهرست امید به محض اینکه از گیت ورودی مجلس عبور کردند، به اصولگرایان پیوستند و تعهد نامه و قسم و صورت جلسه یادشان رفت. در این میانه چند نفری هم بودند که برخلاف کادر نمایندگان محافظه کار اصلاح طلب که سرآمدشان محمد رضا عارف، سر لیست امید بود، مواضعی رادیکال داشتند که مورد حمایت بیشتر نمایندگان اصلاح طلب قرار نگرفت. پروانه سلحشوری، نماینده اصلاح طلب تهران از آن جمله بود که با نطق های جنجالی و اظهار نظرهای بعضا ساختار شکنانه‌اش، مخالفت طوفانی اصولگرایان را بر می‌انگیخت و از اصلاح طلبان هم خیری نمی‌دید و از سوی فراکسیون زنان مجلس که ریاستش را بر عهده داشت نیز حمایت نمی‌شد، سلحشوری در چهار سال نمایندگی، زن تنهای مجلس شد.

حق نشر عکسISNAImage captionپروانه سلحشوری و محمدرضا عارف در مجلس شورای اسلامی ، اردیبهشت ۱۳۷۹

بی‌سابقه سیاست و سیاست بی‌سابقه

پروانه سلحشوری پیش از اینکه نامش در فهرست امید اصلاح طلبان بیاید، هیچ گونه سابقه فعالیت سیاسی نداشت و نه حتی در روزنامه‌ها یادداشت و مقاله‌ای سیاسی نوشته بود. خانم سلحشوری که زاده سال ۱۳۴۳ است، ۱۰ سالی هم پس از ازدواج در هند به سر برده و دکترای جامعه شناسی‌اش را در هندوستان گرفته است. همسرش برات قبادیان تا قبل از نمایندگی سلحشوری، شهرت بیشتری از او داشت و برای نمایندگی دوره دهم هم ثبت نام کرده بود که رد صلاحیت شد.

با این پیشینه فارغ از سیاست به نظر نمی‌رسید که پروانه سلحشوری، مشهورترین اصلاح طلب مجلس دهم باشد. خودش گفته است که آنچه پیش از نمایندگی آزارش می‌داده است، آسیب‌های اجتماعی بوده است و حال و روز زنان سرپرست خانواده و خشونتی که علیه زنان در خانواده‌ها وجود دارد. از همین جهت بود که در فراکسیون زنان مجلس فعال ظاهر شد، سعی داشت تا سن ازدواج دختران را به هجده سال برساند که با مخالفت مراجع قم و اصولگرایان به جایی نرسید.

تلاش‌های سلحشوری درباره ورود بانوان به ورزشگاه‌ها هم ناکام ماند و عاقبت عده کمی از زنان با فشار فیفا به استادیوم راه پیدا کردند. تلاش‌های سلحشوری هر چند در حوزه زنان بی‌دستاورد بود اما نطق‌های سیاسی‌اش که تندترین سخنرانی‌های مجلس دهم بود، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت، برخی از منتقدانش هم گفته‌اند که نداشتن سابقه سیاسی باعث شد تا سلحشوری نطق‌های بی‌پروایی ایراد کند. اما موافقانش هم می‌گفتند در سکوت ممتد محمد رضا عارف، رئیس فراکسیون امید، پروانه سلحشوری برای اصلاح طلبان، آبروی خرید.

"ایمان بیاوریم به پایان فصل سرد"

آخرین نطق سلحشوری در مجلس درست بعد از اینکه اعلام کرده بود برای دوره بعدی مجلس نامزد نخواهد شد، نشان می‌داد فارغ از دغذغه نظارت استصوابی شورای نگهبان، سخنرانی می‌کند. سلحشوری گفته است که برخی پیام داده‌اند که شما نان خور نظام هستنید و در عین حال علیه نظام صحبت کردید با این حال این نماینده مجلس گفته‌هایش را در تقویت جمهوری اسلامی دانست.

اما مگر پروانه سلحشوری چه گفته بود؟ یک ماه بعد از اعتراضات آبان سال ۱۳۹۸ در هجدهم آذر ماه، سلحشوری از کشته شدگان ماه آبان که تا لحظه انتشار این گزارش تعدادشان از سوی منابع رسمی جمهوری اسلامی، اعلام نشد گفت و از مادران داغدیده یاد کرد.

حق نشر عکسISNA

خانم سلحشوری مشکل را در این دانسته بود که جوانان، سبک زندگی جمهوری اسلامی را انتخاب نکرده‌اند و نمی‌خواهند و بعد به توصیف شرایط کشور پرداخته بود و با لحنی صریح اعلام کرد که استبدادی سرکش و تام و تمام بر همه امور تسلط دارد و نهادهای موازی در سیاست و فرهنگ و اقتصاد جایی برای ملت نگذاشته‌اند.

به گفته خانم سلحشوری، فقط اقلیتی برخوردار از تبعیض و امتیاز مورد حمایت حکومت هستند و بقیه مردم رها شده‌اند. همزمان با نطق سلحشوری عده‌ای از نمایندگان اصولگرا اعتراض کردند و به سمت تریبون راه افتادند اما هر چه بود تیر از کمان جسته بود و حرف‌های نماینده معترض از رادیو مستقیما پخش می‌شد. سلحشوری بعد از این سخنرانی گفت که قسم خورده بود حقیقت را بگوید و آن را فدای مصلحت نکند.

گفته‌های سلحشوری هر چند در روزنامه‌ها بازتاب داشت اما حمایتی از جانب اصلاح طلبان نداشت و چه اینکه اینبار خانم نماینده از محمد خاتمی و اردوگاه اصلاح طلبان محافظه کار دور می‌شد و به محصورین، میر حسین موسوی و مهدی کروبی نزدیک می‌شد. این نطق سلحشوری به مذاق قوه قضاییه هم خوش نیامد، نماینده مجلس که بنابر قانون اساسی مصونیت پارلمانی دارد به دادگاه احضار شد و چند ساعتی بعد آزاد شد اما می‌توان حدس زد که پس از دوره نمایندگی، احتمالا دادگاه و شاید زندان در انتظار سلحشوری باشد.

با این حال این تنها سخنرانی پر سر و صدای سلحشوری نبود و شهریور ماه گذشته نیز خانم نماینده در نطق سالانه‌اش بعد از اینکه از گوش شنوای قوه قضاییه ابراز نا امیدی کرد و دولت را نسبت به بحران اقتصادی و سیاسی و اجتماعی ایران به بی‌تفاوتی متهم کرد؛ خواهان آن شد که نظامیان که منظورش سپاه پاسداران بود به پادگان بازگردند و سیاست و اقتصاد را رها کنند.

خانم سلحشوری همچنین به تلویح از رهبر جمهوری اسلامی خواست تا کروبی و موسوی و رهنورد را آزاد کند و با اعلام عفو عمومی زندانیان سیاسی، زمینه را برای بازگشت معترضان سیاسی به ایران، مهیا کند. پیشنهاداتی که هیچ کدام شنیده نشد و شاید برای همین بود که پروانه سلحشوری در آخرین باری که پشت تریبون رفت شعر فروغ فرخزاد را خواند و گفت "بگذارید ایمان بیاوریم به پایان فصل سرد و نه آغاز آن."

حق نشر عکسMEHRImage captionپروانه سلحشوری، به عنوان نماینده تهران در دوره دهم مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کرد

روزشمار پایان نمایندگی

شانزدهم آذر ماه ۱۳۹۸ پروانه سلحشوری در پیامی کوتاه از شرکت در انتخابات دوره یازدهم مجلس انصراف داد. او گفته بود که ساختارهای محدود کننده مجلس به گونه‌ای است که نظر و خواست مردم نادیده گرفته می‌شود. او وقایع آبان ماه و کشتار معترضان را هم از دلایلی دانست که نمی‌تواند وجدانش را قانع کند تا در انتخابات شرکت کند.

خانم سلحشوری بعدا گفت که به رغم اصرار بزرگان اصلاحات که احتمالا سید محمد خاتمی هم از آن جمله است در انتخابات ثبت نام نکرده و گو اینکه اگر این کار را هم می‌کرد شورای نگهبان او را رد صلاحیت می‌کرد، مثل محمود صادقی و علی مطهری. سلحشوری انگار چندان هم از نمایندگی مجلس راضی نبود چه اینکه به خبرنگار صدا و سیما گفت برای پایان دوره‌اش روز شماری می‌کرده است.