تصمیم ترامپ به حاکمیت اسرائیل بر جولان با انتقاد گسترده مواجه شد

ز زمان استقلال سوریه، بلندی‌های جولان بخشی از خاک آن کشور را تشکیل می‌داد اما در جریان جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل در ژوئن سال ۱۹۶۷، ارتش اسرائیل این منطقه را اشغال کرد. در سال ۱۹۸۱ اسرائیل قوانین داخلی خود را به این منطقه تسری داد که از نظر حقوقی، به منزله انضمام اعلام نشده آن به خاک اسرائیل بود. جامعه بین‌المللی این اقدام را به رسمیت نشناخته و بلندی‌های جولان را همچنان اراضی اشغالی در جنگ تلقی می‌کند.

روز جمعه، ۲ فروردین (۲۲ مارس)، تلویزیون دولتی سوریه به نقل از "یک منبع وزارتخارجه" گفت که "تصمیم رئیس جمهوری آمریکا هیچ تغییری در این واقعیت نمی‌دهد که جولان متعلق به سوریه است و متعلق به سوریه باقی خواهد ماند و سوریه از هر وسیله‌ای برای باز پس گرفتن این بخش از اراضی خود استفاده خواهد کرد." وی موضعگیری رئیس جمهوری آمریکا را "غیرمسئولانه" توصیف کرد. دولت سوریه همواره بر خروج اسرائیل از بلندی‌های جولان به عنوان پیش شرط صلح و شناسایی اسرائیل تاکید داشته است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه با انتقاد از تصمیم آقای ترامپ، گفته است: "ما هرگز نمی‌توانیم اجازه بدهیم اشغال بلندی‌های جولان مشروعیت پیدا کند." مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم در توییتر خود نوشت: "تمامیت ارضی دولت‌ها مهمترین اصل در حقوق بین‌المل است و اقدام ایالات متحده برای مشروعیت بخشیدن به موضع اسرائیل علیه حقوق بین‌الملل صرفا می‌تواند به خشونت و رنج بیشتری در منطقه منجر شود." وزیر خارجه ترکیه افزود: "ترکیه از تمامیت ارضی سوریه حمایت می‌کند."

روسیه، که در حال حاضر به عنوان تصمیم گیرنده اصلی در سوریه شناخته می‌شود نیز موضعگیری آقای ترامپ را مورد انتقاد قرار داده است. سخنگوی وزارتخارجه روسیه گفته است که شناسایی حاکمیت اسرائیل بر جولان ناقض قوانین بین‌الملل و مغایر مصوبات شورای امنیت است. روسیه در عین حمایت از دولت سوریه، مایل به تامین نظرات اسرائیل در مورد امنیت آن کشور بوده است. اسرائیل حضور نظامی ایران و متحدان آن، از جمله حزب‌الله لبنان در سوریه را تهدیدی برای امنیت مرزی خود دانسته است.

در ایران سخنگوی وزارتخارجه تصمیم رئیس جمهوری آمریکا را باعث بحرانی‌تر شدن وضعیت منطقه خواند.

حق نشر عکسREUTERSImage captionمنتقدان ترامپ تصمیم او را به تلاش برای تقویت نتانیاهو در انتخابات پارلمانی نسبت داده‌اند

همچنین گزارش‌هایی از واکنش اتحادیه عرب به اظهارات آقای ترامپ منتشر شده است. به گزارش خبرگزاری روسی اسپوتنیک، احمد ابوالغیظ، دبیرکل این اتحادیه گفته است "اتحادیه کشورهای عرب به طور کامل از حق حاکمیت کشور سوریه بر اراضی اشغالی خود حمایت می‌کند و این اتحادیه موضعی مشخص و مبتنی بر قطعنامه‌های شورای امنیت در این زمینه دارد." در واکنش به سرکوب غیرنظامیان توسط ارتش سوریه، اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۱ عضویت دولت بعثی سوریه را به حالت تعلیق درآورد.

سازمان ملل و اتحادیه اروپا هنوز مواضع خود را در این مورد اعلام نکرده‌اند.

در همانحال، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، با یادآوری حضور نظامی جمهوری اسلامی ایران در سوریه، به گرمی از توییت رئیس جمهوری آمریکا استقبال کرده و در توییتر خود نوشته است: "در زمانی که ایران در نظر دارد سوریه را به سکویی برای نابودی اسرائیل تبدیل کند، پرزیدنت ترامپ شجاعانه حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت می‌شناسد."

حق نشر عکسEPAImage captionنتانیاهو و پومپئو در اسرائیل - موضوع شناسایی حاکمیت اسرائیل بر جولان در جریان سفر پومپئو به اسرائیل مطرح شده است

به گفته ناظران، بنیامین نتانیاهو دولت آمریکا را برای شناسایی حاکمیت اسرائیل بر جولان و انضمام رسمی این بخش از اراضی اشغالی به خاک اسرائیل تحت فشار قرار داده بود. منتقدان آقای ترامپ اعلام نظر او در آستانه رای‌گیری در انتخابات پارلمانی اسرائیل را به منزله ابراز حمایت مستقیم از بنیامین نتانیاهو در برابر رقبای او تلقی کرده‌اند.

دونالد ترامپ در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز حمایت از نخست وزیر اسرائیل در انتخابات پارلمانی آن کشور را تکذیب کرده و گفته است که "شنیده‌ام که او [نتانیاهو] خوب پیشرفت می‌کند و در هر حال، طرف مقابلش هم، هرکه باشد، حتما از نظر من حمایت خواهد کرد."

حق نشر عکسAFPImage captionسفر بشار اسد به ایران - نخست وزیر اسرائیل گفته است که با توجه به حضور نظامی ایران در سوریه، انضمام بلندی‌های جولان برای امنیت کشورش ضروری است

تصمیم آقای ترامپ برای شناسایی حاکمیت اسرائیل بر جولان در جریان سفر مایک پومپئو، وزیر خارجه، به اسرائیل و دیدار با نخست وزیر و مقامات آن کشور اعلام شد. هدف از این سفر هماهنگی منطقه‌ای در برابر ایران توصیف شده است. دولت آمریکا معتقد است که جمهوری اسلامی در پی بی‌ثبات کردن منطقه است.

منابع فلسطینی موضع دونالد ترامپ را غیرسازنده توصیف کرده و گفته‌اند که نتیجه آن سرسختی بیشتر اسرائیل در قبال روند صلح با فلسطینیان است زیرا نشان می‌دهد که دولت کنونی آمریکا بی‌طرف نیست و به وضوح از اسرائیل طرفداری می‌کند. اخیرا دولت آمریکا کمک پانصد میلیون دلاری خود به فلسطینیان را قطع کرد و ناظران فلسطینی گفتند که هدف آمریکا کشاندن فلسطینیان به پای میز مذاکره با اسرائیل است.

واکنش مقامات و نهادهای آمریکایی به توییت دونالد ترامپ متفاوت بوده است. ریچارد هاس، از مقامات ارشد سابق وزارتخارجه آمریکا و رئیس شورای سیاست خارجی، گفته است که اظهارات آقای ترامپ با مفاد قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت در مورد جنگ ۱۹۶۷ مغایرت کامل دارد. این قطعنامه صراحتا گفته است که اشغال اراضی توسط اسرائیل مانع از برقراری صلح در منطقه خواهد شد.

همچنین، گروه جی استریت، از گروه‌های لیبرال طرفدار اسرائیل در آمریکا، گفته است که "اقدام بدخواهانه ترامپ در صدد تامین منافع بلند مدت آمریکا یا اسرائیل نیست بلکه صرفا هدیه دیگری به بنیامین نتانیاهو است تا موقعیت او را در انتخابات پارلمانی ماه آینده تقویت کند." این گروه گفته است که موضع اخیر آقای ترامپ به طرح او برای صلح بین اسرائیل و فلسطینیان کمکی نمی‌کند.

در مقابل، لیندسی گراهام، از اعضای ارشد حزب جمهوریخواه در سنای آمریکا، گفته است: "تصمیم پرزیدنت ترامپ برای شناسایی جولان به عنوان بخشی از خاک اسرائیل از نظر راهبردی عاقلانه و در مجموع چشمگیر است. آفرین، آقای رئیس جمهوری!"

مشخص نیست که آیا در پی توییت نظر رئیس جمهوری آمریکا، دولت آن کشور روند شناسایی رسمی حاکمیت اسرائیل بر جولان را به جریان خواهد انداخت یا نه. اخیرا وزارت خارجه آمریکا در گزارش خود پیرامون وضعیت حقوق بشر در جهان، در فصل مربوط به حقوق بشر در اراضی اشغالی توسط اسرائیل، در نام بردن از بلندی های جولان به جای "اراضی تحت اشغال اسرائیل" از عنوان "اراضی در کنترل اسرائیل" نام برد. پیشتر، دولت دونالد ترامپ مصوبه کنگره آمریکا در مورد به رسمیت شناختن بیت‌المقدس (اروشلیم) به عنوان پایتخت اسرائیل را به اجرا گذاشته است.