۱. این توافق بر سر چیست؟
توافق روسیه و آمریکا بر سر مسائل سوریه از دو اصل تشکیل شده است.
عنصر اول برقراری آتش‌بس میان حکومت سوریه و گروه‌های مخالف در شهرهایی چون حلب است. عنصر دوم عملیات نظامی مشترک روسیه و آمریکا علیه بعضی از گروه‌های حاضر در سوریه است – مانند گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) و جبهه فتح شام که سابقا تحت عنوان جبهه نصرت فعالیت می‌کرد.
مسکو و واشنگتن می‌خواهند از این توافق برای مدیریت و تشدید نبردشان با گروه‌های اسلام‌گرای افراطی در سوریه استفاده کنند.
البته باید به خاطر داشت که این توافق تغییر خاصی در سیاست‌های منطقه‌ای روسیه و آمریکا ایجاد نخواهد کرد. تفاوق آتش‌بسی که در ماه فوریه امسال میان دو طرف منعقد شد مفاد بسیار مشابهی داشت، اما وعده همکاری نظامی در آن داده نشده بود.
هر دو کشور از مدت‌ها پیش با داعش در حال جنگ بوده‌اند و هر کدام در راس یک ائتلاف بین‌المللی علیه داعش قرار داشته‌اند.
حالا به نظر می‌رسد که روس‌ها و آمریکایی‌ها بر سر گشودن جبهه‌ای جدید علیه جبهه فتح شام و هماهنگ کردن مستقیم حمله‌هایشان به هر دو گروه به توافق رسیده‌اند.
۲. جبهه فتح شام چیست؟
Image copyrightGETTY
این جبهه یکی از قدرتمندترین گروههایی است که با حکومت بشار اسد می‌جنگد. البته این گروه در انزوا دست به عملیات نمی‌زند و خیلی از گروه‌های شورشی دیگر هم به طور منظم در جریان نبرد با حکومت سوریه به این گروه می‌پیوندند.
بنا بر توافق، این گروه‌ها موظف شده‌اند که دست از همکاری با جبهه فتح شام بردارند تا روسیه و آمریکا بتوانند مواضع این گروه را بدون آسیب رساندن به گروه‌های متحد واشنگتن هدف قرار دهند. جبهه نصرت در اوایل امسال نام خود را به جبهه فتح شام تغییر داد و اعلام کرد که دیگر خود را شاخه القاعده در سوریه محسوب نمی‌کند. احتمال می‌رود که هدف از این تغییر رویه گشودن راه همکاری به روی دیگر گروه‌های شورشی بوده باشد.
اما همان‌طور که انتظار می‌رفت، این تصمیم تغییری در سیاست‌های روسیه و آمریکا نسبت به این گروه ایجاد نکرد.
یکی از دلایل اصلی شکست توافق ماه فوریه مبهم بودن اراضی تحت اشغال این گروه و هویت گروههایی بود که با آن همکاری می‌کنند. این بار ولی طبق گزارش‌ها آمریکایی‌ها و روس‌ها نقشه‌هایی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد پیش از آغاز عملیات مشترک مرز میان این گروه‌ها را بررسی کنند.
جبهه فتح شام حالا با احتمال عملیات نظامی مشترک روسیه و آمریکا مواجه است و شورشیان دیگری که با این گروه همکاری می‌کنند هم تهدید نظامی شده‌اند. آن‌ها دو راه در پیش رو دارند. یا باید از این جبهه جدا شوند، عملیات‌های مشترک خود را متوقف کنند و از مناطق تحت تصرف این جبهه خارج شوند، یا می‌توانند در قدمی تاریخی به این جبهه بپیوندند و خود را به هدف حمله‌های مشترک نظامی آمریکا و روسیه تبدیل کنند.
۳. چه تفاوتی در وضعیت بشار اسد ایجاد خواهد شد؟
Image copyrightAFP
این توافق خبر خوبی برای حکومت سوریه است.
گروهی که احتمالا قدرتمندترین دشمن حکومت بشار اسد در جنگ سوریه است حالا با قدرت‌های بزرگ بین‌المللی درگیر شده است. از طرف دیگر، دشمن قدرتمند دیگر حکومت، یعنی داعش هم چند وقتی می‌شود که با حمله‌های دو ائتلاف بین‌المللی روبه‌رو بوده است.
اما بشار اسد با محدودیت‌هایی هم روبه‌رو است. اعلام آتش‌بس به این معنی است که او دیگر قادر نخواهد بود به سیاست خود برای تصرف اراضی تحت اشغال شورشی‌ها ادامه دهد. البته این محدودیت‌ها شامل حال شورشی‌ها هم می‌شود.
جا دارد یادآوری کنیم که وضع نیروهای دولتی سوریه پیش دخالت روس‌ها در سال گذشته بسیار وخیم بود. اما با وجود افزایش کمک‌های روسیه و ایران، حکومت بشار اسد همچنان با کمبود سرباز روبه‌رو است و نمی‌تواند به آسانی مناطق دیگر را اشغال و حفظ کند.
۴. این توافق چه تاثیری بر آینده سوریه خواهد داشت؟
Image copyrightAFP
ورود قدرت‌های جهانی به جنگ علیه دشمنان بشار اسد اتفاق جدیدی نیست؛ این توافق قدمی دیگر در راستای همین روند است.
از طرف دیگر، دو طرف درگیر در سوریه دیگر نمی‌توانند مناطق تحت تصرف یکدیگر را اشغال کنند و به پیروزی قطعی دست یابند؛ امری که تقسیم بالفعل سوریه را مستحکمتر از قبل می‌کند.
البته تخلفات دو طرف یا بی‌اعتمادی متقابل نیروهای نظامی آمریکا و روسیه ممکن است هر لحظه به شکست این توافق منجر شود. اما به نظر نمی‌رسد که تفاوتی در واقعیت موجود که در ادامه شکست توافق ماه فوریه پدیدار شده ایجاد شود.
روسیه و آمریکا دارند مشترکا در سوریه با گروه‌های افراطی سنی می‌جنگند. بشار اسد در این نبرد متحدی علنی برای روسیه است، در حالی که آمریکایی‌ها بعضا به او به چشم متحدی اعلام‌نشده نگاه می‌کنند
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید