مصائب دمکراسی

💎مصائب دموکراسی
خروجی نشست اخیر  «کانون علوم اداری ایران»، با حضوردر واقع راهنمائی اقای  دکتر عبد الحمید شمس، 

همه مصائب دموکراسی با عقلانیت بوروکراتیک شروع می شود و با اطلاع سالاری(اینفوکراسی) تداوم می یابد. مفهوم عقلانیت در بوروکراسی میتواند بدینگونه تعریف شود :«پیش بینی»؛ یعنی تنظیم از قبل هرم قدرت و روابط اعضاء در درون هرم به گونه ای که کنترل اوضاع از دست مرکزیت خارج نشود.                             برای این منظور مرکزیت بوروکراتیک[با برنامه ریزی و پیش بینی] تلاش می کند تا حرکت اطلاعات را کنترل کند:                                                     در این راستا ارتفاع هرم را، با سلسله مراتب بسیار، بلند می گیرند تا «فاصله قدرت اداری»- سیاسی اش با سطوح پائین زیاد باشد.                            سپس سطوح پائین را موظف می کند که هر فرد اطلاعاتش را فقط به مسئول تشکیلاتیش بدهد و از او دستور بگیرد. یعنی قدرت و اختیار سطوح پائین همیشه کاهش یافته باشد. وقتی مجموعه اطلاعات به رأس هرم رسید، مرکزیت اطلاعات را ذخیره می کند و بجایش دستور به پائین می فرستد، چراکه نمی خواهد کنترل اوضاع از دستش خارج شود. این حرکت یکجانبه اطلاعات سبب پیدایش پدیده « انحصار در دانستن» می شود و مرکزیت را دچار غرور بسیار و دو عارضه ناشنوایی، بی حسی می کند. بی حسی نسبت به اشارات محیط و ناشنوایی در برابر ناله های مردم؛ لذا برای حفظ این شرایط، با وضع مقررات، دیواره های نامرعی از رأس هرم تاپایه می کشد تا اطلاعات بطور افقی بین بخش ها و واحد های هم سطح حرکت نکند، بلکه فقط به صورت عمودی و از پایه به رأس حرکت نماید. البته مرکزیت، با توجه به تورم اطلاعاتی در بالای هرم، بخشی از  اختیار ها واطلاعات(همراه با تفسیر خودش) را به سطوح پائین انتقال می دهد، تا حدی که قدرت مرکزی آسیب نبیند؛ ولی اعضای داخل سیستم، در مقایسه با مردم و محیط بیرونی «احساس خواص بودن» و برتری و نوعی «خود شیفتگی سیستمی» پیدا کنند. این وضعیت «حرکت اطلاعات»، در سازمانهای امنیتی و اطلاعاتی بیشتر به چشم میخورد. در سازمانهای سیاسی مثل حزب توده و مجاهدین خلق نیز این عقلانیت بوروکراتیک دیده می شود: یکی از اصول هفتگانه تشکیلاتی لنین[مورد قبول احزاب چپ رادیکال] با نام «مرکز گرایی دموکراتیک»(که حزب توده به غلط و به عمد آنرا «مرکزیت دموکراتیک» ترجمه نمود)، عقلانیت بوروکراتیک را دامن میزند. نظام های استبدادی، با بهره گیری ناقص از رویکرد بوروکراسی، به دنبال حفظ قدرت از طریق حفظ انحصار در دانستن هستند، که در دهه های اخیر، انقلاب انفرمتیک گرایش به حفظ قدرت از طریق انحصار در دانستن را به چالش کشیده و به همین دلیل مراکز قدرت عصبی هستند و فضای مجازی آنها را رنج می دهد. چرا؟ چون نظام های استبدادی انقلاب انفرمتیک و خروجی آن یعنی دولت الکترونیک را میخواهند تا از دنیا عقب نمانند، اما پی آمد های دموکراتیک انقلاب انفرمتیک را نمی خواهند. مختصر اینکه دولت الکترونیک را با حفظ وضعیت انحصار در دانستن و حفظ متمرکز قدرت می خواهند... و از آزادی حرکت اطلاعات بیزار هستند. این نکته که نظام های استبدادی بوروکراسی را بطور ناقص می پذیرند، برای این است که جنبه مثبت بوروکراسی، یعنی «شایسته سالاری» را نمی خواهند، همانطور که انقلاب سایبری و انفرمتتیک را می خواهند اما پی آمد مردم سالارانه آنرا بر نمی تابند. اتفاقاً از لیبرالیزم اقتصادی و کوچک سازی دولت هم فقط سیاست تعدیل نیرو یا همان افزایش بیکاری و توزیع غنائم میان نزدیکان قدرت تحت نام خصوصی سازی را می خواهند، اما بعد مثبت لیبرالیزم یعنی رقابت سالم در عرصه های سیاسی و اقتصادی را برنمی تابند!
چنین نظام هایی در پی «شکاف هرچه بیشتر اطلاعاتی» هستند؛ شوربختانه اگر- آنچنانکه در کشورمان شاهد هستیم- هوس کنند تا از رهیافت های نوکلاسیک( یعنی از لیبرالیزم تکفیری و تندرو) هم استفاده کنند، «شکاف روز افزون طبقاتی » نیز به شکاف اطلاعاتی اضافه می شود. یعنی ملت از دو سو سیلی می خورد؛ این سیلی مضاعف ملت سرخورده و نا امید  را به سوی حمایت از جریان های پوپولیستی هدایت می کند.