اوباما و دردسری به نام مصر

با گسترش اعتراض ها در مصر علیه حسنی مبارک، به نظر می رسد در آمریکا هم عرصه بر باراک اوباما برای اتخاذ موضعی سختگیرانه تر در قبال این متحد قدیمی واشنگتن تنگ تر می شود.

دولت آقای اوباما، برخلاف هزاران مصری معترض، تا به حال خواهان کناره گیری رهبر ۸۲ ساله مصر نشده و روشن نیست که حسنی مبارک را تا چه اندازه برای باز کردن فضای سیاسی در کشورش تحت فشار قرار خواهد داد.

کاخ سفید در بیانیه روز شنبه خود بر"مخالفت با خشونت، خویشتنداری، حمایت از حقوق جهان شمول (شهروندان) و پشتیبانی از اقدام های ملموس برای پیشبرد اصلاحات در مصر" تاکید کرد.

دولت آقای اوباما در چارچوب خط مشی سه دهه گذشته ایالات متحده که با انعقاد پیمان صلح کمپ دیوید بین اسرائیل و مصر آغاز شد، حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در سال جاری میلادی، به عنوان کمک بلاعوض به مصر در نظر گرفته است.

در حال حاضر، فقط افغانستان، پاکستان و اسرائیل کمک های بیشتری از آمریکا دریافت می کنند.

کاخ سفید گرچه در روزهای اخیر امکان تجدید نظر در کمک سالانه به مصر را مطرح کرده، هنوز صراحتا نگفته که چه بخشی از کمک های نظامی و اقتصادی واشنگتن با خطر کاهش یا تعلیق رو به روست.

در این میان، "کارگروه مصر" که توسط تعدادی از مقام های آمریکایی بازنشسته و چهره های فعال در عرصه سیاست خارجه تاسیس شده، خواهان تعلیق کمک های ایالات متحده به مصر شده، مگر آنکه هیات حاکمه در قاهره به اصلاحات بنیادین تن در دهد.

تغییرات مد نظر این گروه فراجناحی، به خواسته های مصری های معترض نزدیک تر است.

آمریکا نگران به قدرت رسیدن گروه اخوان المسلمین در مصر است

برگزاری هرچه سریع تر انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آزاد و منصفانه، آزاد شدن حضور کاندیداهای مخالف دولت در مبارزات انتخاباتی، لغو قانون وضعیت اضطراری، آزادی زندانیان سیاسی و متعهد شدن حسنی مبارک به عدم شرکت در انتخابات بعدی از جمله پیشنهادهای "کارگروه مصر" است.

"لحظه تاریخی"

محمد المنشاوی، از فعالان مخالف حسنی مبارک در واشنگتن می گوید باراک اوباما باید "شجاعت" نشان دهد و از تغییر حکومت در قاهره حمایت کند، هرچند به گفته او، این کار می تواند منافع استراتژیک آمریکا را تا حدی به خطر بیاندازد.

او می گوید: "تردید دولت آمریکا و شخص اوباما در حمایت از درخواست معترضانی که خواهان پایان رژیم مبارک و کناره گیری او هستند، مایه ناامیدی من است."

به نظر آقای المنشاوی: "برای تحلیلگران و کارشناسان آمریکایی، یک مصر بدون حسنی مبارک هیچگاه قابل تصور نبوده. این لحظه ای تاریخی است که باعث تعجب همه ما حتی من که مصری تبارم شده است".

ادوارد واکر که چند سال در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، سفیر آمریکا در مصر و اسرائیل بوده هم می گوید سرعت تحولات مصر، دولت باراک اوباما را غافلگیر کرد. او واکنش اولیه کاخ سفید را ضعیف می داند.

اوباما باید با مبارک تماس بگیرد و به طور ملایم اما قاطع به او بگوید زمان آن رسیده که به خاطر کشورش از قدرت کنار برود

مارتین ایندک، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل

آقای واکر می گوید: "آنها (دولت اوباما) باید تصریح کنند که از دموکراسی و مردم مصر حمایت می کنند و رابطه آمریکا با مصر به هیچ فرد خاصی حتی شخص حسنی مبارک وابسته نیست."

این در حالی است که ایلیانا راس - لهیتنن، رئیس جمهوریخواه کمیته سیاست خارجه مجلس نمایندگان آمریکا، درباره امکان به قدرت رسیدن "عوامل افراطی" از طریق روند دموکراتیک در مصر هشدار داده است.

او روز شنبه طی بیانیه ای اعلام کرد: "آقای مبارک باید به خواسته مردم مصر برای آزادی گوش کند و فورا تاریخ انتخاباتی مشروع و دموکراتیک را که در سطح بین المللی قابل قبول باشد، اعلام کند."

این سیاستمدار محافظه کار در عین حال تاکید کرد آمریکا باید از انتخاباتی در مصر حمایت کند که کاندیداها در آن به طور علنی تروریسم را محکوم کنند، به حکومت قانون متعهد باشند و به پیمان صلح با اسرائیل احترام بگذارند.

اما سفیر پیشین آمریکا در مصر معتقد است احتمال به قدرت رسیدن گروه های اسلامگرا به ویژه گروه اخوان المسلمین، بزرگ جلوه داده شده است.

ادوارد واکر گفت: "اخوان المسلمین یک گروه غیرمنسجم است که نظر واحدی در سطوح بالای آن وجود ندارد. این گروه رهبری با جذبه بالا ندارد، مانند حزب الله لبنان نیست که رهبری مانند سید حسن نصرالله را دارد."

به نظر او، روند تدریجی انتقال قدرت در قاهره با انتصاب ژنرال عمر سلیمان به معاونت ریاست جمهوری آغاز شده و این احتمال وجود دارد که برنامه ریزی محرمانه برای این دوره انتقالی در دست اجرا باشد.

"سونامی بی ثباتی"

باراک اوباما، حسنی مبارک را به پرهیز از خشونت و احترام به حقوق مردم کشورش تشویق کرده است

مارتین ایندک، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل نیز گفته است منافع آمریکا ایجاب می کند که قدرت در آینده نزدیک از حسنی مبارک به معاونش منتقل شود و مصر انتخاباتی آزاد برگزار کند.

او با انتشار مقاله ای در سایت شبکه خبری ان بی سی هشدار داده که فشار بیش از اندازه واشنگتن بر قاهره و سقوط حکومت حسنی مبارک می تواند "سونامی بی ثباتی" در کشورهای عربی به راه بیاندازد. وی در عین حال می افزاید که فاصله نگرفتن از "فرعون مصر" هم می تواند مردم این کشور را به شدت از آمریکا برنجاند و به ظهور حکومتی مذهبی در قاهره کمک کند.

آقای ایندک که مدیر برنامه سیاست خارجه موسسه تحقیقاتی بروکینگز در واشنگتن است، حفظ ثبات در مصر را مهم تر از باقی ماندن حسنی مبارک بر سر قدرت می داند.

او می نویسد: "در صورتی که مصر را از دست بدهیم، حفاظت از تمام منافع ما در خاورمیانه - از ترویج ثبات گرفته تا حل و فصل مناقشه اعراب و اسرائیل، از جریان آزاد نفت به قیمت منصفانه گرفته تا مهار نفوذ ایران و گروه های رادیکال وابسته به آن یعنی حماس و حزب الله، اگر غیرممکن نشود بسیار دشوار خواهد شد."

این دیپلمات بازنشسته می افزاید: "بنابراین اوباما باید با مبارک تماس بگیرد و به طور ملایم اما قاطع به او بگوید زمان آن رسیده که به خاطر کشورش از قدرت کنار برود."

به گفته کاخ سفید، باراک اوباما تاکنون فقط یک بار و آن هم روز جمعه با حسنی مبارک گفتگوی تلفنی داشته و او را به پرهیز از خشونت و احترام به حقوق مردم تشویق کرده است.

فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، روز شنبه هم در سایت اجتماعی تویتر اعلام کرد: "دولت مصر نمی تواند ورق های بازی را ُبر بزند و صاف سرجای خود بنشیند. حرف های پرزیدنت مبارک درباره اصلاحات باید با عمل پیگیری شود."

با وجود پیام هایی از این دست که توجه رسانه ها را به خود جلب کرده، دولت باراک اوباما هنوز به طور صریح و شفاف اعلام نکرده که تا چه میزان برای تحت فشار قرار دادن یکی از قدیمی ترین متحدان ایالات متحده در خاورمیانه برای باز کردن