جدی شدن خطر تهاجم روسیه به اوکراین و تخلیه دیپلمات‌های غربی

در حالی که کمک‌های تسلیحاتی آمریکا به اوکراین رسیده‌، کار تخلیه برخی از کارمندان از سفارت آمریکا در کی‌یف در شرف انجام است. نگرانی حمله روسیه به اوکراین، باعث افزایش کم‌سابقه تنش‌ها شده است. ده‌ها هزار نیروی روسیه نزدیک مرزهای آن کشور با اوکراین جمع شده‌اند، اما روسیه منکر تدارک حمله نظامی است. 

روز شنبه، ۲۲ ژانویه، شبکه «سی‌ان‌ان» به نقل از چند منبع آگاه گزارش داد که سفارت آمریکا در اوکراین از وزارت خارجه آمریکا تقاضا کرده است که افراد غیرضروری و خانواده‌هاشان تخلیه شوند. یک سخنگوی وزارت خارجه به آن شبکه گفت: «در حال حاضر چیزی برای افزودن به این خبر نداریم. ما همیشه در مورد وقایع نامترقبه و احتمال بد شدن اوضاع امنیتی برنامه‌ریزی دقیقی می‌کنیم.»

سخنگوی سفارت آمریکا در کی‌یف این خبر را تایید نکرده است. دولت اوکراین هم هنوز واکنشی رسمی به این خبر نشان نداده است. 

اما یک منبع نزدیک به دولت اوکراین به «سی‌ان‌ان» گفت که آمریکا به آن کشور اطلاع داده است که احتمالا ظرف چند روز آینده کار تخلیه کارمندان سفارت آمریکا و خانواده‌های آنان از کی‌یف، آغاز می‌شود. به گفته این منبع، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌ جمهوری اوکراین، در تماسی با با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفته است که چنین اقدامی «واکنشی افراطی» خواهد بود. آقای بلینکن در هفته‌ جاری سفری غیرمنتظره به اوکراین داشت. 

از سوی دیگر، سفارت آمریکا روز شنبه اعلام کرد که اولین محموله از پشتیبانی امنیتی ۲۰۰ میلیون دلاری آمریکا به اوکراین رسیده است. ارسال ۲۰۰ میلیون دلار تسلیحات از آمریکا به اوکراین، در ماه دسامبر تایید شده بود. 

سفارت آمریکا در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «آمریکا همچنان به ارتش اوکراین در تلاشش برای دفاع از حق حاکمیت و تمامیت ارضی خود در مقابل تهاجم روسیه یاری می‌رساند.» این سفارتخانه تاکید کرد که آمریکا «تعهدی محکم به حق اوکراین برای دفاع از خود دارد».

کمک‌هایی که روز شنبه از راه رسیدند، شامل حدود ۹۰ تن تسلیحات و مهمات برای «مدافعان خط مقدم» است. 

اولسکی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین، از آمریکا تشکر کرد. 

آمریکا در روزهای گذشته کوشیده است از مجاری دیپلماتیک، روسیه را قانع کند که دست به حمله به اوکراین نزند. بلینکن و سرگئی لاوروف، همتای روس او، چند ساعت پیش از رسیدن سلاح‌ها به اوکراین مذاکراتی «صریح» داشتند.

در حال حاضر بخش‌هایی از خاک قانونی اوکراین در اختیار روسیه است. روسیه در سال ۲۰۱۴ شبه‌جزیره کریمه را در پی برگزاری همه‌پرسی، به خاک خود الحاق کرد. این شبه‌جزیره در دهه ۱۹۶۰ به‌دست نیکیتا خروشچف، رهبر وقت شوروی، از روسیه به اوکراین الحاق شده بود. در شرق اوکراین نیز با حمایت نظامی روسیه، دو جمهوری خودخوانده اعلام شده‌اند که درگیر جنگ با دولت مرکزی کی‌یف هستند. روسیه همچنین به مجموع حدود ۵۰۰ هزار شهروند اوکراین تابعیت روسیه اعطا کرده است که می‌تواند بهانه‌ای برای حمله به آن کشور باشد. در حدود هشت سالی که از این تخاصم‌ها می‌گذرد، حدود ۱۴ هزار نفر کشته و حداقل دو میلیون نفر آواره شده‌اند. با پادرمیانی کشورهای اروپایی، از جمله آلمان و فرانسه، توافق موقتی در سال ۲۰۱۵ به دست آمد، اما مسائل اصلی حل نشده‌اند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، از غرب این وعده را می‌خواهد که اوکراين هرگز به ناتو نخواهد پیوست. او در ضمن خواهان توقف رزمایش‌های نظامی و حضور تسلیحاتی در شرق اروپا است. جو بایدن، رئیس‌ جمهوری آمریکا، تاکید کرده است که آمریکا حاضر به کاهش نیروهای ناتو در کشورهای عضو این ائتلاف همچون لهستان و لیتوانی نیست، و احتمالا آن‌ها را افزایش هم خواهد داد.

بایدن روز پنجشنبه در سخنان خود تاکید کرد که هرگونه ورود نیروهای روسیه به خاک اوکراين به منزله اشغال آن کشور محسوب می‌شود. او گفت، در این صورت روسیه با «پاسخ اقتصادی شدید و هماهنگ‌» مواجه خواهد شد. بایدن پیش از این گفته بود که اگر روسیه به اوکراین حمله کند، آمریکا با «تحریم‌هایی که مشابهش را روسیه هرگز ندیده است»، به سراغ آن می‌رود. در روز چهارشنبه اما این گفته او که «بستگی دارد روسیه چه کند و اگر حرکتی کوچک باشد، اوضاع فرق می‌کند»، جنجال‌هایی برانگیخت که موجب شد رئیس‌ جمهوری آمریکا یک روز بعد شفاف‌سازی، و تاکید کند که آمریکا هرگونه ورود نیروهای روسیه به اوکراین را «اشغال» تلقی خواهد کرد. 

این‌که پوتین دقیقا چه قصدی دارد، هنوز روشن نیست. برخی‌ها می‌گویند او خواهان دریافت امتیازاتی محدود است، اما برخی گزارش‌های اطلاعاتی مدعی شده‌اند که او قصد دارد به کی‌یف لشکر بکشد و دولت اوکراین را سرنگون کند. آخرین اقدام نگران‌کننده روسیه، روز دوشنبه گذشته صورت گرفت؛ اعزام نیروهایی به خاک بلاروس، کشوری که از نظر سیاسی نزدیک به مسکو است و احتمال دارد در حمله به اوکراین با آن همکاری کند.