انتخابات ۱۳۶۰ و ۱۴۰۰؛ تاریخ تکرار می‌شود؟

شرایط امروز ایران شبیه دوران سال ۱۳۶۰ نیست اما چند نامزد از نظر گفتار و حتی شکل و شمایل، کم و بیش یادآور چهل سال پیش هستند و انتظار می‌رود حداقل سه نفر از آنها نیز قبل از انتخابات "نامزد اصلح" را معرفی کنند و از مردم بخواهند برای وحدت و اتحاد ملی به ابراهیم رئیسی رای دهند تا آرای این نامزد که در دور قبل ۱۶ میلیون رای بوده، بیشتر شود.

کلمه "رقابت" در این دوره مثل سال ۶۰ به گفته بسیاری از معنی تهی است. چنانکه ابراهیم رئیسی در واکنش به اسامی نامزدها گفت برای "رقابتی‌تر" شدن انتخابات با شورای نگهبان رایزنی کرده است. آقای رئیسی نیز اذعان دارد که رقیبی در انتخابات ندارد و شرایط به گونه‌ای چیده شده تا او بدون دردسر رئیس جمهور ایران شود. از رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران نیز نقل شده که مقام‌های امنیتی و قضایی از آنها خواسته‌اند که "ابراهیم رئیسی را نقد نکنند".

برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها

قبل از نام‌نویسی در انتخابات، تقریبا همه نامزدها می‌گفتند تصمیمی برای نامزدی ندارند اما به محض آنکه وارد وزارت کشور شدند، اکثرشان اعلام کردند که برنامه‌های تبلیغاتی‌شان را در کتابچه‌ و کتاب چندصد صفحه یا هزار صفحه‌ای یا در قالب دی‌وی‌دی آماده کرده‌اند یا دو سال روی آن کار کرده‌اند.

علیرضا زاکانی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، یکی از مخالفان سرسخت دولت حسن روحانی و علی لاریجانی است. کمتر کسی تصور می‌کرد او تائید صلاحیت شود چرا که در دوره قبلی ریاست جمهوری صلاحیت او رد شده بود.

آقای زاکانی در اعتراض به ثبت نام علی لاریجانی در ستاد انتخابات حاضر شد و اعلام کرد "تصمیم من تا دیروز برای نیامدن بود اما آرایش جدیدی در صحنه رقابت شکل گرفته است" و "تمام نمادهای فساد، اشرافیت سیاسی و ناکارامدی به میدان آمده‌اند و سودای دولت سوم روحانی را دارند". با رد صلاحیت علی لاریحانی به نظر می‌رسد او به هدف اصلی‌اش رسیده اما فرصت تلویزیون و تبلیغات در برنامه‌های خبری می‌تواند پشتوانه او برای برنامه‌های آینده‌اش باشد.

علیرضا زاکانی متولد سال ۱۳۴۴ است و تحصیلات پزشکی هسته‌ای دارد و در سوابق او حضور در جنگ ایران و عراق، ۴ دوره نمایندگی مجلس و ریاست در چند انجمن و بسیج و بینانگذاری جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی به چشم می‌خورد.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی دیگر نامزد ریاست جمهوری می‌گوید "دولت سلام" تشکیل می‌دهد. او در نخستین مصاحبه مطبوعاتی پس از تائید شورای نگهبان گفته معضل بورس قابل حل است و "سه روزه می‌شود مشکل حاد بازار سرمایه را حل کرد و به یک دستور حکومتی از رئیس جمهور نیاز دارد."

آقای قاضی‌زاده هاشمی از نظر سیاسی اصولگرا، دارای سابقه چهار دوره نمایندگی مجلس و پزشک گوش و حلق و بینی است. او گفته فسادستیزی و ایجاد شفافیت و جلوگیری از اقتصاد "دزد پرور" از برنامه‌های اوست و دولت‌های قبلی جیب مردم را زده‌اند و به جای آنکه دولت فدای مردم شود، مردم فدای دولت شدند.

عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران که سوابق او بیشتر در زمینه مدیریت بیمه در ایران است، نامزد دیگر این دور از انتخابات است.

او توانسته با دولت‌های مختلف در ۳۰ سال اخیر همکاری نزدیکی داشته‌باشد و از مدیران ارشد بیمه و بانکی بوده و دکترای اقتصاد دارد. او خودش را "صدای سوم" می‌داند که می‌خواهد "صدای بخش اعظم خاموش مردم" باشد که به وضعیت موجود اعتراض دارند و مطمئن است که می‌شود مشکلات مردم را حل کرد.

او یک چهره سیاسی نیست و خودش را متعلق به هیچ جناحی نمی‌داند، چنانکه دیروز به خبرگزاری ایرنا گفته دغدغه اصلی‌اش اقتصاد و معیشت مردم است و برای این مشکل برنامه دارد .

محسن مهرعلیزاده دیگر نامزد این دوره از انتخابات است که با وجود اینکه در بدنه اصلاح‌طلبان شناخته می‌شود اما نامزد این گروه نیست و اسم او حتی در بین گزینه‌های اولیه اصلاح‌طلبان نبود و اصلاح‌طلبان از تائید صلاحیت او استقبال نکردند.

او در سال ۱۳۸۴ نیز داوطلب پست ریاست جمهوری شد اما صلاحیتش رد شد و با حکم حکومتی آیت‌الله خامنه‌ای به جمع نامزدها پیوست و در بین هفت نامزد، با یک میلیون و ۲۸۸ هزار رای هفتم شد.

کمتر کسی تصور می‌کرد او دوباره داوطلب ریاست جمهوری شود. گفته می‌شود او به دعوت حزب ارداه ملت که یک حزبی خارج از مجموعه اصلاح‌طلبان است، وارد انتخابات شده‌ و می‌خواهد یک دولت اقتصادی تشکیل دهد و صحبتی از مسایل سیاسی و اصلاح‌طلبی نکرده‌است. او در سال ۱۳۹۴ برای کرسی مجلس ثبت‌نام کرد و صلاحیتش رد شد.

رضایی و جلیلی در یک جبهه اما دو سنگر

محسن رضایی آشناترین نامزد در انتخابات ریاست جمهوری است برای چهارمین بار نامزد این پست می‌شود. در گرماگرم بررسی صلاحیت‌ها خبرهایی از رد صلاحیت آقای رضایی به دلیل مسایل جسمانی منتشر شد. پس از این خبر، فیلمی از او منتشر شد که در حال بازی فوتبال است و گلزنی هم کرد و نشان داد که این شایعه صحت داشته‌است.

با حذف رقبای آقای رئیسی مثل علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری و محمود احمدی‌نژاد، حالا آقای رضایی بر خلاف دوره‌های قبلی، در رقابت جایگاهی بهتر برای خود می‌بیند و تصور می‌کند نسبت به سایر رقبا این شانس را دارد که رقیب اصلی آقای رئیسی باشد.

او در سال ۸۴ قبل از رای گیری انصراف داد و در انتخابات سال ۸۸ با شعار دولت ائتلافی، با شکست سنگینی روبرو شد و ۶۸۱ هزار رای بدست آورد و در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ نیز نامزد شد و نزدیک به ۴ میلیون رای به دست آورد. او شاید خیلی امید داشته باشد که انتخابات به مرحله دو کشیده شود تا شانس حداقل بهتری برای پیروزی داشته‌باشد اما او شانسی برای حمایت گروه‌های اصولگرا ندارد و صرفا گروه‌های کوچکی از این مجموعه از او حمایت می‌کنند.

سعید جلیلی نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری نزدیک‌ترین فرد به ابراهیم رئیسی است. پیش از آغاز نام‌نویسی‌ها این احتمال داده می‌شد که با آمدن آقای رئیسی، آقای جلیلی وارد انتخابات نشود و در ستاد انتخاباتی آقای رئیسی فعال باشد. از او به عنوان "یار کمکی" آقای رئیسی در انتخابات یاد می‌شود و بعضی احتمال قوی می‌دهند او نیز به نفع ابراهیم رئیسی کنار برود.

سعید جلیلی یکی از چهره‌های مطرح اصولگریان است. او نامزد گروه پایداری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ بود و یکی از رقبای اصلی حسن روحانی شناخته می‌شد و با کمی بیش از ۴ میلیون رای نفر سوم شد. هر زمان که آیت‌الله خامنه‌ای صحبت از دولت جوان انقلابی کرد نام آقای جلیلی نیز به عنوان نماد و نشانه‌ای از این دولت مطرح شد. او متولد ۱۳۴۴ و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران بوده‌ و دکتری علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق دارد.

"ریاست جمهوری رئیسی" با چه شرایطی؟

با سخنان دیروز آیت‌الله خامنه‌ای و حمایتی که از شورای نگهبان کرد، انتظارها برای حکم حکومتی و ورود بازیگران جدید به عرصه رقابت‌ها کاملا منتفی شد. حالا رقیب اصلی ابراهیم رئیسی کسانی هستند که به انتخابات پشت کرده‌اند و نمی‌خواهند در انتخابات شرکت کنند.

با وجود اینکه حکومت نگرانی زیادی از پایین بودن میزان مشارکت ندارد و مجلس یازدهم نماد همین مشارکت پایین است و دیروز رهبر حکومت ایران از همین مجلس بسیار تعریف و تمجید کرد، یکی از بدترین سناریوهایی که می‌تواند برای ابراهیم رئیسی در انتخابات رقم بخورد این است که نتواند آرای ۱۶ میلیونی دور قبل ریاست جمهوری را که شکست خورد، تکرار کند و به عنوان رئیس جمهور با آرای حداقلی بر مسند قوه مجریه بنشیند.

او می‌گوید به عنوان نامزد مستقل وارد انتخابات شده است اما به نظر می‌رسد اراده‌ پشت صحنه‌ای که او را در سال‌های اخیر مطرح کرده و می‌خواهد او را چهره کند و سوابق امنیتی و قضایی او را کمرنگ کند، همچنان پشت رئیسی ایستاده وتمام تلاشش را خواهد کرد تا جلوی چنین سرنوشتی را بگیرد و از ۵۹ میلیون نفری که واجد شرایط رای هستند رای حداقل ۲۰ میلیون نفر به صندوق اقای رئیسی ریخته شود.